این راهبرد نوین که با تفویض اختیارات به استان‌ها و تسهیل مبادلات مرزی همراه شده، نه تنها امکان بهره‌گیری از ظرفیت‌های منحصربه‌فرد اقتصادی و فرهنگی هر منطقه را فراهم می‌آورد، بلکه با خروج از تمرکزگرایی دیپلماتیک و حمایت از فعالان اقتصادی، زمینه تعمیق پایدار روابط با همسایگان را مهیا می‌سازد. تحلیلگران، اجرای موفق این مدل را گامی بلند در راستای تبدیل تهدیدهای تحریم به فرصت‌هایی برای رشد پایدار و تقویت پیوندها با کشورهای منطقه می‌دانند که در نهایت به توانمندسازی استان‌ها و توسعه صادرات غیرنفتی منجر خواهد شد.

حمیدرضا ترقی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه دیپلماسی استانی مکمل سیاست توسعه همکاری با همسایگان است، اظهار کرد: بدون شک توسعه همکاری‌های همه‌جانبه اعم از اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی با همسایگان بدون در پیش گرفتن دیپلماسی استانی امکان‌پذیر نیست. این نوع همکاری‌ها با سیاست‌های متمرکز در تهران قطعا تحقق پیدا نمی‌کند. لذا با توجه به آسیب‌شناسی در روش‌های گذشته، این جمع‌بندی حاصل شده که در راستای تقویت همکاری و هم‌افزایی با کشورهای همسایه، ظرفیت عظیم استان‌ها به کار گرفته شود و با دیپلماسی استانی همکاری‌هایمان را به گونه‌ای گسترش دهیم که امکان تحقق برنامه‌های دیپلماتیک افزایش یابد.

وی با اشاره به برگزاری دومین نشست‌ دیپلماسی استانی در مشهد، بر ظرفیت‌های خراسان در حوزه سیاسی خارجی تاکید و اضافه کرد: خراسان با کشورهای افغانستان، پاکستان و ترکمنستان مرز مشترک دارد و با سایر کشورهای همجوار در تعامل است. مراودات اقتصادی می‌تواند با استفاده از ظرفیت‌های استان توسعه یابد و به طور طبیعی این مبادلات زمینه همکاری‌های مشترک سیاسی، گردشگری و فرهنگی را نیز بین این کشورها گسترش می‌دهد. لذا اجلاس منطقه‌ای که اخیرا در مشهد برگزار شد، نشان داد ظرفیت‌های بسیار زیادی در این شهر مغفول‌ مانده که از طریق دیپلماسی استانی می‌تواند موجب تعمیق و افزایش روابط ایران با کشورهای همجوار شود.

این فعال سیاسی اصولگرا ادامه داد: ما با اجرای دیپلماسی استانی می‌توانیم بسیاری از نیازها و کمبودها در استان را از کشورهای همسایه تامین کنیم بدون اینکه نیازی به اخذ مجوز از مرکز داشته باشیم. از طرف دیگر فعالان، بازرگانان و گروه‌های مختلفی که در عرصه‌های گوناگون اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خراسان حضور دارند، راحت‌تر می‌توانند ارتباطاتشان را با همسایگان برقرار کنند؛ منوط بر اینکه اختیارات لازم به استانداری داده شود تا مقامات محلی بتوانند از این ارتباطات در جهت توسعه و تحکیم روابط با کشورهای همسایه استفاده مطلوب را ببرند. خوشبختانه این اختیارات تا اندازه‌ای واگذار شده است. لذا به نظر می‌رسد این اقدام نه‌تنها می‌تواند به همکاری‌ها قوام و دوام ببخشد بلکه می‌تواند تعاملات اقتصادی را از تاثیر مسائل سیاسی و منطقه‌ای دور نگه دارد.

قائم‌مقام امور بین‌الملل حزب مؤتلفه اسلامی در خصوص میزان موفقیت‌آمیز بودن دیپلماسی استانی در دولت چهاردهم، بیان کرد: چون الان زمان زیادی از آغاز فعالیت‌های دیپلماتیک استانی نگذشته است قطعا نمی‌توان میزان موفقیت‌آمیز بودنش را ارزیابی کرد. ولی به نظر می‌رسد تداوم این مسیر و شکل‌گیری و عملیاتی شدن توافقات کشورهای خارجی با استان‌ها، تاثیرات خوبی بر توسعه روابط ایران و همسایگان خواهد گذاشت. به طور قطع قابل پیش‌بینی است که این یک اقدام موفق خواهد بود و می‌تواند توسعه روابط با همسایگان را تضمین کند.

ترقی با اشاره به برگزاری مهم‌ترین نشست‌های بین‌المللی مصر، روسیه، چین و عربستان در شهرهایی غیر از پایتخت مانند شرم‌الشیخ، سوچی، شانگهای و جده، گفت: کشورهای مختلف خصوصا کشورهای توسعه‌یافته از طریق برگزاری این نوع اجلاس‌ها در شهرهای مهم خود، زمینه ارتباطات کشورهای مدعو با استان و شهر مربوطه را فراهم می‌کنند. این شیوه توزیع عادلانه روابط، بستر را برای توسعه تعاملات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مهیا می‌سازد. در کشور ما اگر قرار باشد تمام مبادلات و مذاکرات در تهران انجام شود، قطعا نمی‌توان ظرفیت‌های دیگر بخش‌های کشور را فعال کرد و از سوی دیگر پیشرفت و توسعه در تهران سریع‌تر تحقق می‌یابد و در مقابل استان‌ها بی‌بهره می‌مانند.

وی اضافه کرد: کشور ما دارای همسایگان بی‌شمار و پرظرفیتی است و از این طریق ایجاد ارتباط بین استان‌ها و کشورهای همسایه، می‌توان بخشی از مشکلات تامین کالاهای اساسی را حل کرد. استان‌ها می‌توانند در صادرات سهیم شوند و تحریم‌ها را دور بزنند. این سیاستی است که ما پیش از این‌ها باید انجام می‌دادیم و از سایر کشورها الگو می‌گرفتیم، اما متاسفانه سیاست‌های تمرکزگرایی حاکم بر دولت‌ها، مانع جدی بر سر راه این موضوع بوده است. در حال حاضر غیر از خراسان رضوی، استان‌هایی مانند اصفهان، فارس، آذربایجان و خوزستان نیز ظرفیت اجرای دیپلماسی استانی را دارند؛ هم می‌توانند پذیرای بسیاری از سرمایه‌گذاری‌های خارجی باشند و هم می‌توانند خیلی از کالاها را به کشورهای مقصد صادر کنند.

نایب‌رئیس دوم خانه احزاب خراسان رضوی با اشاره به اینکه در راستای نهادینه کردن دیپلماسی استانی باید زیرساخت‌های استان‌ها تقویت شود، اظهار کرد: در درجه اول حمل و نقل و ترانزیت باید مورد توجه قرار گیرد و متناسب با روابط دیپلماتیک استان‌ها و کشورها تنظیم شود. در مرحله دوم، شرایط حاکم بر گمرکات استان‌ها باید متناسب با سیاست دیپلماسی استانی تغییر کند. سوم، هتلینگ‌ تقویت شود تا پذیرایی و تبادل هیأت‌های خارجی در این استان‌ها به درستی انجام شود. در نهایت رسانه باید با انعکاس درست این نوع تعاملات، نقش موثری در توسعه و گسترش ارتباطات استان‌ها با کشورهای هدف ایفا کند.

قائم‌مقام امور بین‌الملل حزب مؤتلفه اسلامی در پاسخ به این سوال که آیا اقدامات دولت در جهت دیپلماسی استانی یک راهبرد بلندمدت دیپلماتیک است یا یک تاکتیک کوتاه‌مدت، گفت: دولت تصمیمات نظام را پیش می‌برد. تاکید رهبری بر گسترش روابط با همسایگان از گذشته وجود داشته است و اقدامات دولت پیشین در پیوستن به بریکس و شانگهای و تنش‌زدایی با کشورهای همسایه در همین راستا بود. به نظر می‌رسد سیاست دیپلماسی استانی یک اقدام تاکتیکی کوتاه‌مدت نیست و یک استراتژی بلندمدت است که اکنون در دستور کار دولت آقای پزشکیان قرار دارد و چه‌بسا در دولت‌های بعدی نیز مورد توجه خواهد بود.

انتهای پیام