بهداد علیزاده سه‌شنبه ششم آبان، در نشست علمی تخصصی با عنوان «مأموریت‌ها و محدودیت‌ها در بهره‌وری فضای سبز شهری» که در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: یکی از مشکلاتی که در حال حاضر با آن مواجهیم و آینده فضای سبز را تحت تاثیر قرار خواهد داد، تغییر اقلیم است؛ اما اگر آگاهانه عمل کنیم این تهدید را می‌توانیم به فرصت تبدیل کنیم و بر همین اساس باید نگاه جدیدی به طراحی فضای سبز داشته باشیم.

وی افزود: اگر در فضای سبز چهار حوزه  شامل طراحی، اکولوژی، برنامه‌ریزی و اجتماعی را در نظر بگیریم، باید به تمامی این حوزه‌ها توجه شود و  بی‌توجهی به هر کدام از آنها آسیب به فضای سبز است.

عضو هیئت علمی گروه باغبانی و مهندسی فضای سبز دانشگاه فردوسی مشهد اظهار کرد: شهروندان در ساعاتی که در خانه نیستند وقتشان را در شهر و در بین ساختمان‌ها می‌گذرانند؛ قرار نیست فقط از بین ساختمان‌ها عبور کنیم، بلکه این ساعات را باید زندگی کنیم و یکی از ملزومات آن توسعه فضای سبز شهری و هنر همگام شدن با جامعه است.

علیزاده ادامه داد: بر اساس مطالعات و چشم‌انداز آینده و با توجه به بحران آب و تغییر اقلیم، مشهد در سال ۲۰۵۰ به کویته پاکستان تبدیل خواهد شد؛ یعنی اگر بخواهیم ببینیم سال ۲۰۵۰ در مشهد  به لحاظ آب و هوایی چه فضایی خواهیم داشت، باید وضعیت الان کویته پاکستان را ببینیم.

وی با اشاره به اینکه گیاهان بومی در حال نابودی‌اند، گفت: اگر در حال حاضر زعفران در مناطقی مثل اردبیل نیز کشت می‌شود به دلیل این است که آب و هوای اردبیل به سمت اقلیم گرم و خشک نزدیک شده است و این روند تغییر اقلیم در کل کشور مشهود است.

عضو هیئت علمی گروه باغبانی و مهندسی فضای سبز دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: یکی از باورهای اشتباه رایج در بین مردم در رابطه با فضای سبز این است که هرچه فضای سبز و گیاهان سبزتر باشند، فضا زیباتر است؛ اما بیشترین تنوع رنگی را در گیاهان مناطق خشک داریم.

علیزاده اضافه کرد: در این طرح دیگر نیازی نیست آخر هر فصل گیاهان عوض شوند و گیاهان جدید کاشت شوند - چیزی که در کشور ما مرسوم است - بلکه گیاهان متناسب با فصول مختلف را کشت‌ می‌کنند و این گیاهان متناسب با هر فصل رشد کرده و همپوشانی دارند.

عضو هیئت علمی گروه باغبانی و مهندسی فضای سبز دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: اگر آب به اندازه کافی نداریم باید به شکل دیگری عمل کنیم و به نحوی عمل کنیم که مخاطراتمان کمتر شود.

لزوم مشارکت جوامع محلی در جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز آب

رئیس پژوهشکده محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد نیز در ادامه این نشست اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین مسائل حال حاضر کشور و مشهد مسئله آب و محدودیت منابع آبی است که روز به روز در حال تشدید است.

کامران داوری با اشاره به اینکه تا سال ۲۱۰۰ دمای هوا ۸ درجه گرمتر و تبخیر زیاد خواهد شد،افزود: در دنیا ۶۵ درصد بارش‌ها از طریق تبخیر و تعرق هدر رفته و ۳۵ درصد باقی‌می‌ماند که در منطقه ما ۸۰ تا ۸۵ درصد تبخیر می‌شود.

رئیس پژوهشکده محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: حدود چهار سال است که در مشهد با کاهش بارش‌ها مواجهیم و سطح آب دشت مشهد در این چهار سال، سالی دو متر پایین رفته است که این منجر به شوری آب و فرونشست زمین شده و ممکن است مشهد به جایی برسد که با کمبود آب شرب نیز مواجه شود.

داوری یادآور شد: شرایط در حال تغییر است و این نیازمند یک برنامه‌ریزی پویا است؛ فضای سبز شهری مشهد یک رویه سنتی دارد، این رویه باید تغییر کند و باید بر اساس آینده‌نگری طرحی جدید داشته باشیم.

وی درباره اینکه آب از طریق دستگاه‌های ذی‌ربط به درستی تخصیص داده نشده و حافظت نشده است و بسیاری از قوانین این حوزه نیز به خوبی اجرایی نشده است، تصریح کرد: از طرفی همچنان با مشکل برداشت غیر مجاز آب از طریق چاه‌های غیر مجاز مواجهیم و در سال جاری قرارداد سازمان آب منطقه‌ای خراسان رضوی برای گشت و بازرسی و جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز معادل ۹۰ میلیارد تومان است.

رئیس پژوهشکده محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: از چاه‌هایی که بسته می‌شود، ۶۳ درصد آنها بازگشایی می‌شود و این نشان دهنده این است که در وضعیت خوبی نیستیم.

مشکل کشف‌رود باید به دست خود مردم حل شود

داوری با بیان اینکه یکی از روش‌های اثربخشی و جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز آب، مشارکت جوامع محلی است، اظهار کرد: مشکل آب یک مشکل انفرادی نیست و همه نهادهای مرتبط باید با هم همکاری کنند. همچنین باید به جوامع محلی اختیارات بیشتری بدهیم. مشکل کشف‌رود به دست دولت حل نمی‌شود و باید به دست خود مردم حل شود.

وی تأکید کرد: باید در زمینه سازگاری با شرایط کم‌آبی، چند سال آینده را ببینیم، نه اینکه فقط نگران تأمین آب مورد نیاز برای تابستان آینده باشیم.
 

حیات فضای سبز کلانشهر مشهد در معرض مخاطره

معاون مهندسی آب پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد نیز با اشاره به سرانه فضای سبز شهری، اظهار کرد: در تمام قوانین مربوط به فضای سبز، میزان سرانه مشخص شده است که بنابر قانون هوای پاک، حداقل فضای سبز در کلانشهرها ۱۵ مترمربع است.

عبدالله سلطان احمدی ادامه داد: مردم باید بدانند که  هدف ما در توسعه فضای سبز، قطعا استفاده از آب غیرشرب و پساب است و فشار پایین آب منازل ربطی به آبیاری فضای سبز و ... ندارد.

وی با اشاره به اثرات اجتماعی و روانی فضای سبز، کاهش استرس و اضطراب، افزایش تعامل اجتماعی، تقویت هویت و تعلق شهری، ارتقای سلامت جسمی و کاهش آسیب‌های اجتماعی را از جمله این اثرات برشمرد.

معاون مهندسی آب پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد یادآور شد: اثرات فضای سبز شهری در حوزه محیط زیست نیز قابل‌ توجه است و  تولید اکسیژن و جذب دی‌اکسید کربن، کاهش آلودگی هوا، تثبیت خاک و جلوگیری از فرسایش، افزایش تنوع زیستی شهری، افزایش نفوذپذیری خاک و کاهش رواناب از جمله این آثار است.

سلطان احمدی با بیان اینکه به دلیل کمبود آب سطح سبز درختان کم شده و تاج درختان در قسمتهای بالایی کم شده است؛ افزایش ساکنان شهرها، افزایش روزهای گرم، افزایش تقاضای آب در بخش‌های مختلف و افزایش تعارضات و استفاده غیرمجاز از آب را از جمله دلایل بحران آب ذکر کرد. 

وی اظهار کرد: در حال حاضر به منظور تأمین آب مورد نیاز فضای سبز شهری، استفاده از پساب را افزایش دادیم که نیازمند زیرساخت‌های مختص خود است، به طوری که در حال حاضر حدود هفت میلیون مترمکعب از پساب است.

معاون مهندسی آب پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد توضیح داد: این روند تا سال آینده  به بیش از ۱۰ میلیون مترمکعب خواهد رسید که منطبق با برنامه‌های متناسب با شرایط بحران آب است و چنانچه پشتیبانی مالی خوبی انجام شود، ظرف دو سال آینده تا ۷۰ درصد آب مورد نیاز فضای سبز را از پساب تأمین خواهیم کرد.

سلطان احمدی افزود: نیاز آبی در سال ۱۴۰۴،  ۲۹ میلیون متر مکعب است که توانستیم ۲۱.۵ میلیون مترمکعب از این آب را تأمین کردیم و حدود ۲۵ درصد کمبود آب در بخش فضای سبز داریم.

وی در زمینه راهکارهای برون‌رفت از بحران آب در کلانشهرها و تأمین پایدار آب فضای سبز، گفت: محاسبه دقیق نیاز آبی فضای سبز، توسعه و تکمیل شبکه مستقل جداسازی آب فضای سبز، خرید پساب به‌عنوان منبع پایدار آب، اخذ تخصیصی فاضلاب خام و احداث تصفیه‌خانه‌های لوکال، افزایش راندمان آبیاری با اجرای سیستم‌های آبیاری تحت فشار، تغییر الگوی کاشت و افزایش کارایی مصرف آب در گیاه از جمله راهکارهای برون رفت از این بحران است.

معاون مهندسی آب پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد بیان کرد: بنا بر محاسبات انجام شده، در سال ۱۴۰۵، ۳۱ میلیون مترمکعب آب نیاز داریم  که ۴۰ درصد این نیاز آبی در ماه‌های تیر و مرداد است و باید برای آن برنامه‌ریزی لازم را داشته باشیم.

سلطان احمدی با تأکید بر اینکه کاهش منابع آب و افزایش تقاضای آب در بخش‌های مختلف نیازمند مدیریت صحیح منابع و مصارف آب در بخش‌های مختلف است، اظهار کرد: تأمین آب فضای سبز نباید اولویت دوم باشد و باید همچنان که تأمین آب شرب مهم است، تأمین آب فضای سبز هم مهم باشد؛ چراکه هوای پاک از اولویت‌هاست.

انتهای پیام