در سال‌های اخیر، خانواده‌های شهری به دلیل افزایش هزینه‌های زندگی، اشتغال والدین، محدودیت‌های زمانی و تغییر نگرش‌های فرهنگی، گرایش بیشتری به تک‌فرزندی نشان داده‌اند. این تغییر ساختار خانوادگی اگرچه می‌تواند فرصت‌هایی برای رشد و توسعه فردی کودک فراهم کند، اما از دیدگاه روان‌شناسی و جامعه‌شناسی، پیامدهای خاص خود را دارد.

حمیدرضا روستایی، مشاور و روان‌شناس حوزه کودک و خانواده عقیدتی سیاسی فرماندهی انتظامی چهارمحال و بختیاری، اظهار کرد: کودک تک‌فرزند معمولاً در محیط خانه با بزرگسالان تعامل دارد و تجربه‌های طبیعی همکاری، رقابت و حل اختلاف با همسالان را کمتر تجربه می‌کند. این موضوع ممکن است در آینده، مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی او را محدود کند.

روستایی ادامه داد: تمرکز زیاد والدین بر یک فرزند، اگرچه از نظر عاطفی مثبت به نظر می‌رسد، اما ممکن است منجر به وابستگی بیش از حد کودک به والدین شود و او را در تصمیم‌گیری‌های مستقل و مسئولیت‌پذیری دچار چالش کند. علاوه بر این، تک‌فرزندها بار سنگین انتظارات والدین را نیز به دوش می‌کشند که گاهی به اضطراب و استرس منجر می‌شود.

وی تأکید کرد: نبود تعامل‌های خانوادگی مانند بازی و رقابت با خواهر یا برادر، می‌تواند مهارت‌های همکاری و تعامل اجتماعی کودک را محدود کند تعامل‌های روزمره بین خواهران و برادران نقش مهمی در رشد اجتماعی و هیجانی کودک دارد و نبود آن ممکن است در محیط مدرسه و جامعه چالش‌زا باشد.

این روانشناس با بیان اینکه تک‌فرزندی نه تنها بر کودکان بلکه بر والدین نیز تأثیر دارد، تصریح کرد: در دوران سالمندی، خانواده‌های تک‌فرزند ممکن است با فشار مضاعف برای حمایت عاطفی، مراقبتی و مالی مواجه شوند که این مسئله نیز نیازمند برنامه‌ریزی و آمادگی قبلی است.

وی خاطرنشان کرد: تک‌فرزندی به معنای حتمی مشکلات روانی یا اجتماعی نیست، والدین می‌توانند با ایجاد تعادل میان محبت و استقلال کودک، تشویق به فعالیت‌های گروهی و فراهم کردن فرصت‌های اجتماعی، بسیاری از این پیامدها را کاهش دهند. آگاهی خانواده‌ها از جنبه‌های مثبت و منفی تک‌فرزندی و مدیریت هوشمندانه آن، کلید رشد سالم و متعادل فرزند است.

مشاور و روان‌شناس حوزه کودک و خانواده عقیدتی سیاسی فرماندهی انتظامی چهارمحال و بختیاری گفت: در سال‌های اخیر گرایش به تک‌فرزندی در بسیاری از خانواده‌ها افزایش یافته است که این مسئله می‌تواند در آینده پیامدهای روانی و اجتماعی قابل‌توجهی به همراه داشته باشد.

وی با اشاره به ضرورت آگاه‌سازی جامعه در این زمینه، افزود: رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی نقش مهمی در فرهنگ‌سازی دارند و می‌توانند با تولید برنامه‌های آموزشی و مستندهای مرتبط، خانواده‌ها را به اهمیت داشتن چند فرزند آگاه کنند.

روستایی ادامه داد: برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای والدین و جوانان در مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی می‌تواند زمینه‌ساز تغییر نگرش جامعه نسبت به چندفرزندی و آشنایی با جنبه‌های روانی و تربیتی آن باشد.

وی یکی از دلایل اصلی گرایش خانواده‌ها به تک‌فرزندی را مشکلات اقتصادی عنوان و تصریح کرد: دولت می‌تواند با حمایت‌های مالی، افزایش مرخصی والدین، ارائه کمک‌هزینه‌های فرزندآوری و فراهم کردن تسهیلات آموزشی، انگیزه خانواده‌ها را برای داشتن فرزندان بیشتر تقویت کند.

این روان‌شناس در ادامه با اشاره به نقش مهم مشاوران و متخصصان حوزه خانواده بیان کرد: مشاوران و روان‌شناسان می‌توانند با آموزش و مشاوره‌های هدفمند، والدین را نسبت به آثار منفی انزوا و کمبود تعامل اجتماعی در کودکان تک‌فرزند آگاه سازند.

روستایی تأکید کرد: در فرهنگ و آموزه‌های دینی ما، داشتن فرزند بیشتر نعمتی بزرگ محسوب می‌شود و احیای این ارزش‌ها از طریق آموزش و رسانه می‌تواند نگرش خانواده‌ها را نسبت به فرزندآوری تغییر دهد.

وی خاطرنشان کرد: آگاه‌سازی درباره پرهیز از تک‌فرزندی نیازمند همکاری همه‌جانبه رسانه‌ها، نهادهای فرهنگی، نظام آموزشی و دستگاه‌های دولتی است تا خانواده‌ها بتوانند تصمیمی آگاهانه و متعادل برای آینده فرزندان خود بگیرند.

انتهای پیام