به گزارش ایسنا، نشست تخصصی بین‌المللی توسعه مهارت‌های کارآفرینی زنان عشایر در راستای معیشت پایدار در آسیای غربی و مرکزی با تأکید بر تحقق معیشت پایدار در آسیای مرکزی و غربی دوشنبه (۲۶ آبان ماه) در سالن فجر وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برگزار شد.
علی دارابی، قائم‌مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی کشور و رئیس شورای حکام مرکز منطقه‌ای پاسداری از میراث ناملموس در آسیای غربی و مرکزی یونسکو‌در این نشست گفت: طرح این اجلاس یک سال پیش در شورای حکام مرکز منطقه‌ای تهران مطرح شد. مسیری برای بازشناسی نقش زن عشایر، نه در حاشیهٔ توسعه، بلکه در متن میراث، در متن تمدن و در متن آینده پایداری منطقه است.
او ادامه داد: این اجلاس تنها یک برنامه نیست، گشودن دریچه‌ای تازه به سوی گفت‌وگوی تمدنی، همکاری منطقه‌ای و بازتعریف نقش زنان حامل دانش بومی در معماری آیندهٔ آسیای غربی و مرکزی است. پروژه‌ای که امروز شاهد تحقق آن هستیم، نخستین‌بار در ششمین نشست شورای حکام در سال ۲۰۲۴ به تصویب رسید. شورایی که به‌عنوان عالی‌ترین مرجع سیاست‌گذاری مرکز، مسیر آینده مرکز و نقشه راه اجرای مأموریت‌های یونسکویی را تعیین می‌کند.
دارابی اظهار کرد: کوچ در فرهنگ ما یک جابه‌جایی ساده نیست، یک نظام دانایی و یک فلسفهٔ زیستن است و زن عشایر، کامل‌ترین تجسم این فلسفه است. او پیوند انسان و اقلیم را پاس می‌دارد، دانش آب، خاک، مرتع، دام و فصل‌ها را منتقل می‌کند و سنت‌هایی را زنده نگه می‌دارد که «پایداری»، «تاب‌آوری» و «همزیستی با طبیعت» اساس آن است.
قائم مقام وزیر میراث فرهنگی ادامه داد: یکی از نتایج راهبردی این اجلاس، پیشنهاد تدوین بزرگ‌ترین پروندهٔ چندملیتی قاره آسیا برای ثبت جهانی «آیین کوچ عشایر» در یونسکو است؛ چرا که این پرونده تنها یک ثبت نخواهد بود، بلکه یک بیانیهٔ تمدنی در دفاع از نقش جوامع کوچ‌رو در آیندهٔ پایداری اقلیمی، تاب‌آوری فرهنگی و صلح پایدار منطقه و پاسخی کارآمد به تغییرات اقلیمی است.
رئیس شورای حکام مرکز منطقه‌ای پاسداری از میراث ناملموس در آسیای غربی و مرکزی یونسکو گفت: اجلاس امروز با هدف تبادل تجربه، معرفی الگوهای موفق، و شکل‌گیری شبکهٔ منطقه‌ای میان جوامع عشایری طراحی شده است، شبکه‌ای که پس از تصویب نتایج این نشست در شورای حکام ۲۰۲۵-۲۰۲۶ در یکی از کشورهای داوطلب ادامه خواهد یافت.
او افزود: مرکز منطقه‌ای تهران، به پشتوانه حمایت‌های وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و همراهی ۲۴ کشور عضو، امروز به یکی از مراکز اثرگذار یونسکویی در جهان تبدیل شده است، و سازمان یونسکو حتی همکاری در تحقق ارائه گزارش‌های دوره‌ای را در منطقه با همکاری این مرکز متصور است. این مرکز نه‌تنها پروژه اجرا می‌کند، بلکه گفتمان فرهنگی منطقه را شکل می‌دهد.
دارابی گفت: این اجلاس پایان راه نیست بلکه آغاز دورانی تازه است، دورانی که در آن، زن عشایر نه موضوع تحقیق، بلکه راه‌حل تمدنی برای آیندهٔ پایدار فرهنگی، اجتماعی و اقلیمی منطقه خواهد بود.
آتوسا مؤمنی، رئیس مرکز مطالعات پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی تحت نظارت یونسکو نیز گفت: امروز برای گشودن افقی نو در گفت‌وگوهای فرهنگی منطقه، افقی بافته از خرد زیسته، تاب‌آوری بومی و دانشی که نسل به نسل در چادرها، ایل‌راه‌ها و دل‌های استوار زنان کوچ‌رو جاری مانده است.
او ادامه داد: این نشست برآمده از رسالتی است که کنوانسیون ۲۰۰۳ یونسکو بر دوش ما نهاده است. رسالتی برای پاسداری از آنچه تنها با «انتقال» زنده می‌ماند و آنچه تنها با حضور فعال جوامع، بقا می‌یابد.
مؤمنی گفت: مرکز منطقه‌ای ما در تهران یکی از هشت مرکز ممتاز جهان در حوزهٔ میراث ناملموس در گسترهٔ ۲۴ کشور، نقشی محوری در سیاست‌گذاری، ظرفیت‌سازی و شبکه‌سازی ایفا می‌کند و این مأموریت را نه بر پایهٔ تصمیم فردی، بلکه بر بنیان خرد جمعی شورای حکام و مشارکت علمی و فرهنگی کشورهای عضو پیش می‌برد.
رئیس مرکز مطالعات پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی تحت نظارت یونسکو اظهار کرد: پروژه‌ای که امروز به ثمر نشسته در ششمین نشست شورای حکام در سال ۲۰۲۴ تصویب شد و از همان زمان تا امروز با همکاری دولت‌ها، جوامع محلی و پژوهشگران منطقه به تدریج به پختگی و بلوغ رسیده است.
او با تعریفی از زن عشایر بیان کرد: زن عشایر، تنها ستون اقتصاد محلی نیست، او نگهبان تعادل میان انسان و اقلیم، وارث دانش بوم‌شناختی و معمار انتقال بین‌نسلی میراث است. در جهانی که با بحران‌های اقلیمی، شکنندگی زیست‌محیطی و گسست‌های فرهنگی روبه‌روست، دانش زن عشایر چراغی است از جنس تجربه، نه نظریه بلکه از جنس عمل و نه آرزو است.
مؤمنی افزود: امروز، بیش از ۲۰ مقاله از ایران و ۹ کشور منطقه سیمای زندهٔ زنان کوچ‌رو را در آینهٔ پژوهش، روایت و تجربه بازتاب می‌دهند. این مقالات، صرفاً متن نیستند، صفحات زندهٔ دانشی‌اند که در دل ایل، در مسیر کوچ و در مواجهه با باد، خشکسالی، باران و فصل‌ها شکل گرفته است.
رئیس مرکز مطالعات پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی تحت نظارت یونسکو درباره اهداف این نشست، گفت: نقش زنان عشایر در تاب‌آوری اقلیمی و مدیریت دانش بومی، تقویت شبکهٔ منطقه‌ای جوامع، سازمان‌های مردم‌نهاد و کنشگران میراث؛ گشودن مسیر برای پرونده‌های چندملیتی مرتبط با کوچ، آیین‌های معیشتی و میراث اقلیم‌محور و ارائهٔ سیاست‌هایی برای معیشت پایدار، تداوم فرهنگی و توسعهٔ انسانی با محوریت زنان بخشی از اهداف ماست.
فومیکو اوهیناتا، دبیرکل کنوانسیون ۲۰۰۳ یونسکو نیز گفت: سنت‌های زندگی عشایری برای مقابله با چالش‌های روز ضروری است. این موضوع زنان عشایر نیز در جوامع بسیار مهم است. ما از این طریق می‌توانیم راه‌هایی برای جوامع گوناگون داشته باشیم.
حسن فرطوسی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو ایران، نیز اظهار کرد: در این نشست از گنجینه فرهنگ‌بشریت و زنانی که دانش و هنرهایشان پرتوی از آینده است، حمایت می‌کنیم.
او افزود: یونسکو، میراث فرهنگی ناملموس را ستون فرهنگی جهان می‌داند که نسل به نسل منتقل شود و این میراث زنده زمانی که در دستان زنان عشایر قرار می‌گیرد توسعه اقتصادی را در پی خواهد داشت.
فرطوسی اظهار کرد: نباید از چالش‌هایی که زنان جوامع کوچ‌نشین همچون نابرابری اقتصادی و فاصله از بازارها غافل شد، هیچ جامعه‌ای نباید از آموزش‌ها محروم بماند. کمیسیون ملی یونسکو می‌کوشد فضای گفت‌وگو را تقویت کند و حامیان میراث ناملموس را نادیده نگیرد.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو ایران ادامه داد: برای دستیابی به کارآفرینی پایدار باید زنجیره ارزش از آموزش تا بازاریابی و دسترسی به بازارهای ملی منطقه‌ای تقویت شود و این با جوهره میراث زنده حفظ خواهد شد.
جهانبخش میرزاوند، رئیس سازمان امور عشایری ایران، نیز بیان کرد: ایران از سه جامعه شهری، روستایی و عشایری برخوردار است و هرکدام ویژگی‌های خود را دارند و مبنای هر کدام از این‌ها مبتنی بر مسائل جغرافیایی است.
او افزود: جامعه روستایی ما مبتنی بر اسکان، زراعت و دامداری سنتی است اما جامعه عشایری ما مبتنی بر کوچ، اقتصاد، دامپروری سیار و دست بافته‌های زنان عشایری و میراث ناملموس شامل شادی، سوگواری، موسیقی مخصوص، لباس ویژه اقوام مختلف، طوایف متفاوت و تنوع فرهنگی بومی زبانی است و این جامعه برای ایران ما از دل تاریخ دارای پیام‌های فرهنگی است. چراکه این‌ها حامل‌های جوهره فرهنگی ایران به نسل‌های بعدی یا همان پیام صلح کتیبه کوروش هستند.
میرزاوند گفت: جامعه عشایری ما علاوه بر نقش اقتصادی، نفش امنیتی، پدافند غیرعاملی و... ظرفیت‌های بالقوه‌ای دارد. یکی از این‌ها تولیدات سالم و ارگانیک است. راه‌اندازی شبکه حمل و نقل و خدمات‌رسانی برای زنان عشایر، ایجاد کد پستی برای آن‌ها، تجهیز سکونت گاه‌ها به پوشش تلفن همراه، راه‌اندازی اولین نگارخانه دستباف زنان عشایر، برندسازی محصولات لبنی و... از جمله این اقدامات است.
پوران درخشنده، کارگردان سینما، نیز گفت: فیلم «علفزار» نشان می‌دهد که زن عشایر با چه شجاعت و چه نقشی در جا به جایی و کوچ دارد. هر نقطه‌ای که نگاه می‌کنید می‌بینید نقش زنان در مفهوم صلح امنیت و آرامش بسیار پررنگ است. مدتی است علاقه دارم تا برای زنان عشایر فیلمی بسازم که نشان از دغدغه زحمت و تلاش آن‌ها برای حفظ حیات و زندگی‌شان باشد.
اردشیر صالح‌پور، پژوهشگر و دبیر علمی پژوهشی نشست ملی زنان عشایر، هم در این نشست گفت: سابقه کوچ عشایر در فلات ایران به ۹ هزار سال پیش بر می‌گردد و ما نتیجه تحقیقاتمان را در قالب کتابی در اختیار مردم و علاقه‌مندان قرار می‌دهیم.
او افزود: آنچه مهم است توجه به ریشه‌های این سرزمین است و یکی از راه‌هایی که برای حمایت از این مفاهیم مهم است به کارگیری هنر نمایشگاه و ساخت فیلم و برنامه‌های هنری و فرهنگی است.
نایرا کلیچیان، نماینده ارمنستان در شورای حکام ناملموس تهران، نیز گفت: باید ظرفیت‌های موجود در حوزه‌های فرهنگی را ارتقا بخشیم و ببینیم چطور می‌شود بر روی توانمندسازی زنان از طریق کارآفرینی در جوامع مرتع نشین سرمایه‌گذاری کرد.
او افزود: زنان ارمنستانی در مناطق عشایری محدودیت آموزش دارند وخلأتکنولوژی و فقدان شناخت رسمی وجود دارد. اهدافی که ما مدنظر داریم تعامل بین نهادهای عمومی و جوامع مدنی ایجاد کرده و از زنان حمایت کنیم تا در حوزه اقتصاد نوآوری داشته باشند. ارتقای مهارت‌های آموزشی به زنان و تقویت تاب‌آوری جوامع و توسعه جوامع روستایی نیز از جمله اهداف ماست.
هدی جاسم خضر از وزارت میراث فرهنگی عراق گفت: هنرهای محلی و صنایع دستی هویت هر ملیتی را منعکس می‌کنند و باید حفظشان کرد. برای توسعه بیشتر میراث فرهنگی هر کشوری باید کانال‌های ارتباطاتی را از طریق تعاملات فرهنگی و برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی حفاظت کنیم.
او افزود: هنرهای دستی بخش مهمی از میراث فرهنگی عراق هست و به حفظ فرهنگ ما کمک می‌کند. ما دوره‌های آموزشی برگزار می‌کنیم و از زنان در راستای تعریف هنرشان حمایت می‌کنیم و توانمندی کارکنان موزه‌ها را تقویت می‌کنیم.
شهاب نیکمان، مدیرعامل شرکت فرهنگی هنری میراث مانا نقش، گفت: کوچ بارزترین مهارت عشایر است که فرصتی بی‌نظیر برای مطالعه و انجام اقدامات پاسدارانه است.
او افزود: پرونده نمدمالی سنتی و سنت‌های مربوط به گهواره و لالایی خوانی از جمله مواردی است که حضور عشایر در آن پررنگ است. در همین جا حمایت خود را برای پاسداری از عشایر منطقه اعلام می‌کنم.
نگینه ایکرومی، دپارتمان اقتصادی تجاری و نظارتی شهر پنج کنت، در ادامه گفت: ۱۲ و ۱۳ دسامبر رویدادی برگزار می‌کنیم که در حاشیه آن نمایشگاهی با موضوع سوزن‌دوزی برپا خواهیم کرد.
واردوهی گریگوریان از مؤسسه باستان‌شناسی و قوم‌شناسی ارمنستان، وسیم راجااز شورای ملی هنر پاکستان، آیژان یکولووا از اتحادیه هنرمندان قراقستان، سلچان گورچه یود از دپارتمان فولکلور ترکی، دانشگاه حاجی بایرام ولی آنگارا ترکیه، پروفسور ساجیدا حیدر وندال، رئیس سازمان مردم نهاد تاپ و مدرس جهانی یونسکو جمهوری اسلامی پاکستان، در این مراسم طی ارتباط زنده تلفنی شرکت کردند.
انتهای پیام
نظرات