حسن موحدیان امروز (چهارشنبه ۲۸ آبان) در افتتاحیه دهمین اجلاس مجمع رؤسای کمیسیون‌های شهرسازی و معماری شوراهای اسلامی شهر که در تالار شهر مشهد برگزار شد، اظهار کرد: توسعه شهری و متوازن یکی از اهداف کلیدی است که تمامی برنامه‌ریزان شهری، مدیران شهری و شوراهای اسلامی در سراسر کشور باید در راستای آن گام بردارند. این هدف بلندمدت نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و مدون است که نه تنها به رشد و پیشرفت شهر کمک کند، بلکه بتواند رضایت شهروندان را نیز به همراه داشته باشد.
وی ادامه داد: با پیچیدگی‌های امروز در حوزه شهرسازی که هم در سطح جهانی و هم در داخل کشور وجود دارد، برنامه‌ریزان شهری با چالش‌های فراوانی روبرو هستند. به ویژه که این پیچیدگی‌ها باعث شده که بسیاری از روش‌ها و راهکارهای گذشته دیگر کارایی نداشته باشند و نیاز به نوآوری و تفکر جدید برای حل مسائل موجود احساس شود.
رئیس شورای اسلامی شهر مشهد با اشاره به چالش‌های متعدد و پیچیده شهرسازی در دنیای امروز، گفت: یکی از چالش‌های اساسی در فرآیند توسعه شهری، پیچیدگی‌های فنی، فرهنگی و اجتماعی است که برنامه‌ریزان شهری با آن روبه‌رو هستند. امروز دیگر نمی‌توانیم تنها با ساخت خیابان‌ها و نصب آسفالت به حل مشکلات شهری بپردازیم. امروز نیازهای مردم پیچیده‌تر از گذشته شده و مردم به دنبال پاسخ به مسائل مختلف از جمله مسائل اجتماعی، فرهنگی، زیست‌محیطی و اقتصادی هستند.
موحدیان با اشاره به نیازهای متنوع و پیچیده شهروندان در دنیای مدرن، خاطرنشان کرد: در گذشته، شاید نیازهای مردم محدود به ساخت و آسفالت خیابان‌ها و نظافت شهری بود، اما امروز مردم انتظار دارند که به مسائل متعددی از جمله زیبایی‌شناسی شهری، کیفیت زندگی، محیط زیست و مسائل اقتصادی پاسخ داده شود. این نیازها به شکلی وسیع‌تر و پیچیده‌تر از گذشته مطرح شده است.
وی با تأکید بر ضرورت همکاری و هماهنگی بین نهادهای مختلف شهری، افزود: یکی از اهداف این همایش‌ها و سمینارها این است که مسئولان و برنامه‌ریزان شهری با همکاری و مشورت یکدیگر بتوانند راهکارهایی مؤثر و عملی برای حل مسائل پیچیده پیدا کنند. با ارتباط و همکاری میان نهادهای مختلف، می‌توان شهری زیبا و پایدار ساخت که پاسخگوی نیازهای مردم باشد. در دنیای امروز، ارتباطات به سرعت شکل می‌گیرد و همین موضوع باعث افزایش روزافزون مطالبات عمومی شده است. این حجم زیاد از مطالبات در مواقعی موجب سردرگمی مدیران شهری می‌شود و همین امر چالش‌های جدیدی را ایجاد می‌کند.
رئیس شورای اسلامی شهر مشهد به اهمیت استفاده از راهکارهای نوآورانه در حل مسائل شهری اشاره و اظهار کرد: امروزه دیگر نمی‌توان از راهکارهای قدیمی برای حل مشکلات پیچیده شهرسازی استفاده کرد. نیاز است که راهکارهای جدید و نوآورانه‌ای برای حل چالش‌های موجود ارائه شود. این تنها در صورتی امکان‌پذیر است که ما به یک توسعه پایدار، متوازن و مبتنی بر نیازهای واقعی مردم دست پیدا کنیم. باید از ظرفیت‌های نخبگان در مراکز علمی و دانشگاهی استفاده کنیم که بتوانیم راهکارهایی علمی و عملی برای حل مشکلات شهری پیدا کنیم. این همایش‌ها و نشست‌ها به ما کمک می‌کند که از تجربیات یکدیگر بهره‌برداری کنیم و گامی مؤثر در جهت رفع مشکلات برداریم.
موحدیان با اشاره به نقش حیاتی شهرداری‌ها و شهرداران در توسعه شهری، گفت: شهرداری‌ها و شهرداران در خط مقدم توسعه شهری قرار دارند و باید با برنامه‌ریزی دقیق و همگرایی با سایر نهادها، خدمات مؤثری به شهروندان ارائه دهند. شهرداری‌ها باید همواره به نیازهای شهروندان پاسخگو باشند و با رویکردی علمی و کارشناسی، مشکلات شهری را حل کنند.
مدیریت یکپارچه شهری تنها با کارآمدی و مشارکت مردم محقق می‌شود
در ادامه مهدی عباسی- رئیس کمیسیون شهرسازی شورای شهر تهران- اظهار کرد: هدف ما از این همایش، تبادل تجربیات و ارائه پیشنهادات کاربردی برای ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان است. از تمامی شرکت‌کنندگان خواستیم طرح‌های خود را با محوریت تحلیل، نقد و ارائه راهکارهای عملی ارائه دهند، که بتوانیم نتایج این نشست‌ها را به شکل فراخوان یا مسابقه‌ای علمی و اجرایی به کار ببندیم. شهرداری‌های موفق، مانند شهرهای هوشمند و نسل پنجم به جای تمرکز صرف بر فناوری به کیفیت زندگی، نیازهای اجتماعی، سلامت جسم و روان و روابط اجتماعی پایدار توجه ویژه دارند. مطالعات نشان می‌دهد حتی در جوامع توسعه‌یافته بدون توجه به بعد معنوی و اجتماعی انسان، شاخص‌های زندگی مطلوب تحقق نمی‌یابد.
وی با تاکید براینکه مدیریت یکپارچه شهری هدف نهایی خود را در کارآمدی جست‌وجو می‌کند و گفت: کارآمدی زمانی محقق می‌شود که تصمیم‌گیری‌ها و اجرای پروژه‌ها به شکل متمرکز، هماهنگ و بدون پراکندگی انجام شود. عدم وحدت مدیریت و تصمیم‌گیری‌های پراکنده باعث اتلاف وقت و منابع شده و اعتماد مردم به مدیریت شهری را کاهش می‌دهد. ایجاد اعتماد و مشارکت عمومی دو رکن اساسی برای تحقق کارآمدی هستند. مشارکت مردمی بدون اعتماد ممکن نیست و اعتماد بدون ارائه خدمات با کیفیت شکل نمی‌گیرد. بنابراین باید یک زنجیره منطقی ایجاد کنیم که از شفافیت، توزیع عادلانه خدمات، کیفیت و سرعت ارائه خدمات آغاز شود و به مشارکت مردم و نهایتاً ارتقاء کارآمدی منجر شود.
رئیس کمیسیون شهرسازی شورای شهر تهران به اهمیت مدیریت منابع آب و امنیت غذایی در شهرها اشاره و اظهار کرد: موضوع بهره‌وری آب، نه تنها از نظر محیط زیست بلکه به عنوان یک عامل کلیدی در تأمین امنیت غذایی و توسعه اقتصادی باید در رأس برنامه‌های شهری قرار گیرد. از مدیران خواستیم همه پروژه‌ها و برنامه‌های شهری را با این نگاه طراحی و اجرا کنند. تصمیم‌های برگشت‌ناپذیر مانند پل‌هایی که نیم قرن بدون استفاده باقی مانده‌اند، درس مهمی برای ما هستند که پیش از اجرای پروژه‌ها، باید با دقت کامل، مشارکت نخبگان و کارشناسان و تحلیل همه جانبه تصمیم بگیریم.
عباسی با اشاره به ضرورت حفظ میراث شهری و ارتقاء کیفیت زندگی نسل‌های آینده، تصریح کرد: شهرداری مشهد و دیگر کلان‌شهرها با وجود چالش‌های متعدد در مسیر توسعه پایدار و ارتقاء کیفیت زندگی پیشرو هستند. باید تلاش کنیم که تصمیمات امروز ما برای آیندگان میراث ماندگار و مفیدی باشد.
تمرکزگرایی دولتی مانع تحقق مدیریت محلی در کشور است
سپس علی‌اصغر نخعی‌راد -نماینده مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی- در این اجلاسیه گفت: بر اساس قانون اساسی، فرمانداران، بخشداران و سایر مدیرانی که در دولت تعیین می‌شوند، موظفند مصوبات شوراها را در چارچوب قانون اجرا کنند. اما تجربه امروز نشان می‌دهد که استانداران و فرمانداران در عمل می‌توانند مصوبات شورای شهرها را لغو کنند، در حالی که قانون اساسی چنین اختیاری برای آن‌ها پیش‌بینی نکرده است. قانون اساسی هدف داشت که پارلمان‌های محلی یعنی شوراهای استانی و شهری، بتوانند امور مربوط به حوزه خود را اداره کنند و ادارات دولتی نیز در چارچوب قانونی با شورا همکاری کنند، نه اینکه همه امور شهری و حتی مصوبات شورا تحت نظارت و تایید مستقیم استاندار باشد.
وی با بیان اینکه این مشکل از سال‌های گذشته وجود داشته است، ادامه داد: اولین لایحه شوراهای اسلامی شهرها در سال ۱۳۷۸ تصویب شد. طبق این قانون، شوراها صرفاً مجاز به تصویب بودجه و تعیین شهردار بودند و هیچ اختیارات دیگری نداشتند. در عمل حتی فراتر از این محدودیت‌ها هم وقتی شوراها اقدام می‌کردند، فرمانداران یا استانداران به آن اعتراض می‌کردند. ما با محدودیت‌های قانونی و اعتراض مکرر فرمانداری مواجه بودیم. حتی وقتی شهرداری مجاز به انجام برخی اقدامات بود، باز هم نگران اعتراض و محدودیت‌های دولت بودیم.
نماینده مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی توضیح داد: در قانون فعلی، شوراها تنها می‌توانند بودجه تصویب کنند و شهردار تعیین یا برکنار کنند و سایر اختیارات پیش‌بینی نشده است. برای اصلاح این وضعیت، مجلس در حال بررسی طرحی است که اختیارات شوراها و شهرداری‌ها را گسترش دهد و مدیریت شهری را در محدوده وظایف قانونی آن‌ها قرار دهد. هدف این است که شوراها بتوانند با شهرداری‌ها ارتباط مستقیم داشته باشند و امور خدماتی و زیربنایی شهری از جمله آب، فاضلاب و گاز، تحت مدیریت شهرداری‌ها قرار گیرد. این طرح با هدف کاهش تمرکزگرایی و ارتقای کیفیت مدیریت شهری ارائه شده است.
نخعی‌راد به نگرانی‌های دولت درخصوص تمرکزگرایی اشاره و خاطرنشان کرد: دولت همیشه نگرانی دارد که اختیارات محلی باعث تضعیف مرکز شود. به همین دلیل، بسیاری از مدیران دولتی با واگذاری اختیارات به شوراها مقاومت کرده‌اند. ما تلاش کرده‌ایم که این اختیارات به صورت مرحله‌ای و محدود به امور خدماتی واگذار شود که تجربه موفقیت‌آمیز مدیریت محلی را به دست آوریم و سپس مرحله دوم که مدیریت جامع شهری است، اجرا شود.
وی با تاکید بر اهمیت همکاری بین دولت و شوراها، تصریح کرد: اگر اختیارات شوراها افزایش یابد، باید دولت نیز مسئولیت‌های خود را به درستی اجرا کند و هزینه‌ها و خدمات را به عهده شورا نگذارد. در غیر این صورت مشکلات مدیریتی و مالی به جای کاهش، افزایش می‌یابد. هدف نهایی، ایجاد مدیریت شهری و استانی است که تمام امور مربوط به شهر و استان را بتوانند در چارچوب قانون اداره کنند و دولت در تصمیم‌گیری‌های محلی دخالت غیرضروری نداشته باشد. ما امیدواریم با اصلاح قانون شوراها، گامی مهم در جهت تقویت دموکراسی محلی و ارتقاء کیفیت خدمات شهری برداریم.
ضرورت تمرکززدایی و تقویت مدیریت یکپارچه شهری
در ادامه حمید ضمیری- رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر مشهد- اظهار کرد: امروز شاهد اعلام ضرورت تمرکززدایی و واگذاری اختیارات به نهادهای محلی توسط قوای مقننه و اجراییه هستیم. ریاست جمهور و مجلس شورای اسلامی بر تحقق حکمرانی محلی تاکید دارند و انتظار می‌رود گام‌های عملی مؤثری در این زمینه برداشته‌شود. با وجود تصویب برخی قوانین واگذاری اختیارات به شهرداری‌ها در عمل بی‌توجهی و عدم اجرای مصوبات قانونی باعث شده است که بسیاری از اهداف مورد نظر تحقق نیابد. این موضوع موجب کاهش کارآمدی مدیریت شهری و عدم بهره‌وری مطلوب در شهرها شده است.
وی اضافه کرد: برای افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها، حذف اقدامات موازی و بعضاً متضاد و کاهش تعدد مراکز تصمیم‌گیری، نیازمند مدیریت یکپارچه شهری هستیم. تحقق چنین مدیریتی مستلزم داشتن اختیارات کافی برای نهادهای محلی، پیش‌بینی منابع مالی پایدار و مشارکت عمومی در تصمیم‌گیری‌ها است. اولین رکن تحقق مدیریت یکپارچه شهری، ارتقاء جایگاه شوراهای اسلامی شهر و روستا مطابق اصل هفتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است. شوراها باید به عنوان ارکان تصمیم‌گیری و اداره امور کشور نقش واقعی خود را ایفا کنند، اما متأسفانه در عمل شاهد کاهش اختیارات شوراها و محدود شدن عملکرد آن‌ها در طول زمان هستیم.
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر مشهد به محدودیت‌ها و چالش‌های اجرایی پیش روی شوراها اشاره و اظهار کرد: در برخی شهرها و روستاها، شوراها با نقد یا جلوگیری از اجرای مصوبات خود توسط هیئت‌های تطبیق مواجه می‌شوند. برابر اصل ۱۰۰ قانون اساسی، اداره امور هر شهر یا روستا باید با نظارت شورا انجام شود، اما آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های لازم برای ضمانت اجرایی نظرات و مصوبات شوراها به طور کامل تدوین نشده است. این کمبودها موجب شده که شوراها نتوانند نقش خود را به شکل مؤثر ایفا کنند و اختیارات قانونی آن‌ها در عمل محدود شده است.
ضمیری با تاکید بر لزوم حمایت دولت از شوراها و شهرداری‌ها، تصریح کرد: از دولت تقاضا داریم نسبت به اجرای قوانین مربوط به واگذاری اختیارات، تمرکززدایی و ایجاد زمینه مشارکت عمومی در تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها اقدام کند. تنها با اجرای کامل این قوانین است که می‌توان به تحقق مدیریت یکپارچه شهری و افزایش کارآمدی نهادهای محلی امیدوار بود.
انتهای پیام
نظرات