آنچه امروز به عنوان نشانه‌هايي از حكومت مادها در تپه هگمتانه در دست داريم، تعداد حدود 30 شيء مختلف واقع در مزوه ملي است كه در سال 1352 جمع‌آوري شده‌اند. وزارت فرهنگ و هنر وقت بررسي‌هاي مقدماتي خود را براي گردآوري اين اشيا در اين سال آغاز كرد و طي آن آثار متعدد و متنوعي منسوب به اين تپه از مجموعه ‌داران اشياي عتيقه خريداري شد. البته تعداد ديگر نيز از اين اشيا هم اكنون در موزه‌هاي ديگر كشورها جاي دارند. از جمله مهمترين اين اشيا، لوح زرين و سيمين منسوب به داريوش به نام شاهان هخامنشي است كه در سال 1302 هنگام مرمت خانه كوچكي در محله سرقلعه همدان، قسمت جنوبي تپه هگمتانه، در برخورد با يك پي قديمي به دست آمد. مجسمه زرين سر و گردن بز كوهي (دسته سنگ ساب)، ريتون زرين ‌كله قوچ با شاخهاي بلند و پيچيده، جام زرين با نقشهاي گلبرگ، خنجر زرين و لوح طلاي ديگري نوشته شده به خط ميخي پارسي باسان به نام داريوش دوم نيز ديگر آثار قابل ذكر اين مجموعه است. آنچه در اين ميان اهميت دارد، وجود كتيبه‌هاي هخامنشي و نسبت دادن آنها به مادهاست. سوري ايازي ـ سرپرست بخش تاريخي موزه ملي ايران ـ معتقد است: بر اساس متن كتيبه‌هاي هخامنشي، مادها در ساخت اشياي زرين و تزئينات طلاكاري در دربار هخامنشيان مهارت و استادي خاصي داشته‌اند و بنابراين اين جاي شگفتي نيست اگر بپنداري همدان مركز دولت ماد در عهد هخامنشي يكي از بزرگترين مراكز صنايع طلاكاري و زينتهاي زرين بوده است و الواح زر و تزئينات و نفايس زرين عموما از اين مطبقه به دست آيد. البته بايد اشاره كرد هنوز به دليل انجام نشدن كامل حفاريها در اين منطقه و ارايه نشدن گزارش كاملي از اين حفريات، باستان‌شناسان و محققان هنوز درباره‌ي دوره تاريخي تپه هگمتانه و آنچه از اين محوطه به دست آمده است، به نظريه‌ قطعي نرسيده و به عبارتي نسبت به مادي بودن آن و اينكه هگمتانه دقيقا همين محل بوده و كهن‌ترين پايتخت ايرانيان است، شك دارند. يا به عبارتي، اين امر به صورت علمي به اثبات نرسيده است. در اين خصوص، وجود اشيا و كتيبه‌ها البته بسيار مهم است؛ اما همچنان ابهاماتي وجود دارد. ايازي در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، درباره محل كشف اين اشيا گفت: با توجه به اينكه اشياي منسوب به هگمتانه خريداري شده و از حفاري علمي به دست نيامده‌اند، همواره اين شك و ترديد در آن است كه آيا به واقع مربوط به همين محوطه باشند يا خير؟ اما در اين موارد، به خبرهايي استناد مي‌شود كه از فروشنده‌ها نقل شده است. گزارش‌ها نيز درباره اين اشيا مي‌گويد كه آنها دقيقا از تپه هگمتانه به دست آمده‌اند. وي با تاكيد بر اينكه هرگونه سخني در اين خصوص البته قطعي و موثق نيست،‌گفت: با توجه به آثار بدست آمده و شواهد موجود آثار را متعلق به پيش از هخامنشي يعني مادي مي‌دانند. چراكه بسياري از آثار اين تپه تحت تاثير هنر لرستان، يعني هزاره اول قبل از ميلاد - قرن 700 پيش از ميلاد - است. آثار خريداري شده به طور قطع‌ هخامنشي است؛ اما تحت تاثير دوره 700 قبل از ميلاد. به‌عنوان مثال، خنجر يافت شده و تزئينات آن، همچنين ظرف شياردار يافت شده در هگمتانه، شباهت بسياري به آثار لرستان دارند. بنابراين به شخصه فكر مي‌كنم دوره تاريخي اين آثار بيشتر مادي باشد. ايازي همچنين ادامه حفاريها را امري بسيار مهم در تعيين دوره اشياي اين محوطه عنوان كرد و گفت: ادامه حفاريها و چاپ گزارش‌هاي مفصلي از حفاريهاي فصلهاي پيشين بسياري از زواياي تاريخي را روشن خواهد كرد. اين موضوع از نظر باستان‌شناسان اهميت بسياري دارد و هگمتانه به عنوان يكي از كهن‌ترين شهرهاي زنده ايراني كمك بسياري به شناخت هر چه بهتر فرهنگ ماد ـ البته در صورت اثبات آن ـ خواهد كرد. اطلاعاتمان درباره معماري مادها نيز اندك است و تپه هگمتانه مي‌تواند منبع خوبي براي اين مطالعات باشد. هر چه بيشتر فرهنگ ماد را بشناسيم، بيشتر به پايه‌هاي ايراني و بومي بودن هنر هخامنشي پي مي‌بريم. وي روشن شدن دوره تاريخي تپه هگمتانه را با توجه به اينكه اين موضوع حدود 32 سال همچنان در ابهام قرار دارد، بسيار مهم ارزيابي كرد و اظهار داشت: اشيايي كه از تپه هگمتانه در اختيار داريم، از نظر تكنيك، زيبايي نقوش و هنر، حرف اول را مي‌زنند و تقريبا منحصر به فرد و بي‌نظيرند كه بايد تحقيقات مطالعات عميقي روي آنها انجام گيرد؛ تا به تمام سؤالات پاسخ داده شود. سرپرست بخش تاريخي موزه ملي درباره انتقال اشياي منسوب به همدان از موزه ملي به موزه دايمي همدان نيز گفت: فكر مي‌كنم اين آثار بهتر است در موزه مادر ـ موزه ملي ـ باقي بمانند؛ چراكه اين موزه به لحاظ ملي بودنش مطمئنا بازديد‌كننده‌هاي بيشتري خواهد داشت و لازم است كه همين جا باقي بمانند. البته مسئولان براي غني‌تر كردن موزه همدان مي‌توانند از آثار ماد و هخامنشي مربوط به محوطه‌هاي همجوار مثل ملاير يا گيان در موزه استفاده كنند يا آثار مشابهي كه در حفاريهاي جديد به دست مي‌آيد را به اين موزه منتقل كنند. در حال حاضر از مجموعه اشياي منسوب به هگمتانه تنها پايه ستون سنگي كتيبه‌دار مربوط به اردشير دوم در سالن موزه ملي قرار دارد و كليه اشياي زرين و سيمين به لحاظت مسايل امنيتي و حفاظتي فعلا در گنجينه موزه قرار دارند. ضمن اينكه لوح زر اريارمنه در موزه برلن و لوح زر ارشام در گنجينه مارسل ويدال در برلن و ريتوني عينا شبيه به ريتون شير همگمتانه نيز در مترو پولتين قرار دارند. گردنبند، مجسمه‌ سنگي، دسته سنگ‌ساب، پلاك طلا، جام‌ طلا، جام نقره، تپه طلا، لوح، النگو، كوزه و بشقاب نقره، پلاك مفرغي، ساغر نقره، كاسه مفرغي نيز از انواع اشياي خريداري شده واقع در گنجينه موزه ملي هستند. با آغاز حفاري ها پس از انقلاب تمام آنچه از اين كاوش ها به دست آمده، در همدان و در موزه موقت آن باقي است و هيچ شيئي به موزه‌ي ملي منتقل نشده است. تنها اثر موجود در معرض ديد در موزه ملي پايه ستون سنگي اردشير دوم پسر داريوش با كتيبه ميخي است. اين پايه متعلق به كاخ آپادانا در باغي نگهداري مي‌شد؛ تا اينكه توسط معز‌الدين مهدوي، رييس فرهنگ همدان در سال 1314 به محل قبلي دبيرستان زنگنه و در سال 1328 به موزه منتقل شد. آثار زرين نيز قبل از 1324 با وجود اينكه از كشور خارج شده بود، موفق به خريداري آن شدند. برخي از اشياي زرين نامبرده شده در نمايشگاه هفت هزار سال هنر ايران در اروپا شركت داشتند. انتهاي پيام