همسفر با عروس كويرهاي ايرن
يزد از جمله استان‌هاي تاريخي كشور است كه قدمتي چندهزار ساله دارد و داراي شش هزار و 700 اثر تاريخي شناسايي‌شده و حدود يك‌هزار و 17 اثر ثبت‌شده در فهرست آثار ملي است.
شهرهايي مانند يزد، ميبد، ابركوه، طبس و بافق در اين استان، از جمله شهرهايي هستند كه جاذبه‌هايي تاريخي و طبيعي را چون مسجد جامع كبير، تكيه‌ي اميرچخماق، مدرسه‌ي ضياييه، خانه‌هاي تاريخي، باغ دولت‌آباد، آتشكده‌ي زرتشتيان، نارين قلعه، سرو كهنسال، يخچال خشتي، مناره‌هاي نظاميه و ... دارند.
به گزارش خبرنگار بخش ايران‌شناسي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، به‌دليل قرار گرفتن يزد در منطقه‌ي كويري ايران، رفتن به اين استان در فصل بهار و بخصوص ايام نوروز براي كساني كه تاكنون به اين منطقه سفر نكرده‌اند، خالي از لطف نيست.
مردم سخت‌كوش كوير در طول تاريخ ايران نشان داده‌اند كه چگونه با صبر و بردباري هر آنچه را كه نياز داشته، با خلاقيت خود ساخته‌اند و اگر مثلا در تابستان هواي خنك مي‌خواستند، چگونه امكاناتي را مانند بادگيرها به‌وجود آورده و مورد استفاده قرار داده‌اند، يا با استفاده از يخچال‌ها و آب‌انبارها چگونه از آب خنك در گرماي طاقت‌فرساي تابستان بهره مي‌برده‌اند.
با ورود به شهر يزد پس از ديدن مسجد خطيره، اميرچخماق و مسجد جامع به بافت تاريخي با كوچه‌هاي بسيار باريك و تودرتو مي‌رسيم كه در ميان هر كدام از كوچه‌ها، خانه‌اي تاريخي كه بيشتر به دوره‌ي قاجار متعلق است، وجود دارد. در ميان اين خانه‌ها نيز آن‌ها كه از لحاظ وسعت، بزرگ‌تر يا به نوعي اعياني‌ترند، توسط مالكان بنا به مكاني با كاربري موزه يا هتل سنتي تبديل شده‌اند كه در اين‌باره به موزه‌ي سكه‌ي حيدرزاده، خانه‌ي لاري‌ها، هتل سنتي مهر (زرگر يزدي) و ... مي‌توان اشاره كرد.
تبديل خانه‌هاي تاريخي به مكان‌هايي مانند هتل و موزه از جمله ابتكارهاي يزدي‌ها به‌شمار مي‌رود و به‌تازگي نيز به شهرهايي مانند كاشان هم سرايت كرده است؛ اما شهري مانند اصفهان با وجود داشتن تعداد بيشتري خانه‌ي تاريخي و از نظر معماري باارزش‌تر و البته قديمي‌تر، هنوز يك هتل سنتي هم ندارد و گويا مردم اصفهان فقط به فكر ساختن برج و هتل‌هاي بلندمرتبه هستند!
مدرسه‌ي ضياييه يا به روايتي زندان اسكندر، يكي از بناهاي تاريخي بافت قديم يزد است؛ مكاني كه به‌علت ازدحام جمعيت در ايام نوروز لحظه‌اي خالي نمي‌ماند. اين مدرسه‌ي قديمي از جمله مهم‌ترين مدرسه‌هاي يزد به‌شمار مي‌رود و در قرن ششم هجري قمري به‌دست ضياءالدين حسين بنا شده است. اين اثر، گنبدي بلند و خشتي با تزيينات و آرايش گچ‌بري و نقاشي با آبرنگ طلايي و لاجوردي دارد. معماري گنبد، نمونه‌اي از معماري دوران مغول است.
هنگام ورود به اين مكان تاريخي آنچه مايه‌ي تعجب مي‌شود، وجود چند مغازه‌ي فروش اجناس صنايع دستي است كه در ميان آن‌ها، گاهي وسايلي به‌جز صنايع بومي نيز فروخته مي‌شوند. البته در اين ميان، جاي راهنماهايي نيز براي معرفي و ارايه توضيح بيشتر و پاسخ به پرسش‌هاي احتمالي مانند دليل نامگذاري اين مدرسه به نام زندان اسكندر خالي است.
پس از خروج از بافت تاريخي منتهي به مسجد جامع، آنچه در لابه‌لاي خانه‌ها و مغازه‌ها هنگام عبور از خيابان به‌چشم مي‌خورد، ديواره‌هايي از برج و باروي شهر يزد است؛ بنايي كه از درهاي خانه‌هايي پر است كه چند سالي بيشتر از عمرشان نمي‌گذرد و خودروهايي كه به‌دليل كوچك بودن در خانه، پشت آن پارك شده‌اند؛ ولي از شكل و شمايل اين برج و بارو مشخص است كه قدمتي چندين ساله دارد؛ اما چگونه مالكان اين خانه‌ها، اجازه يافته‌اند تا خانه‌هايي را درون اين برج و بارو بسازند كه حتا براي تعبيه‌ي در خانه مجبور شده‌اند، قسمتي از ديواره‌هاي اين بنا را تخريب كنند. البته در لابه‌لاي جزوه‌هايي كه در كيوسك‌هاي گردشگري پخش مي‌شدند، برج و باروي يزد معرفي نشده و فقط در نقشه‌ي راهنما، نامي از آن برده شده است.
باغ دولت‌آباد، ديگر مكان تاريخي يزد به‌شمار مي‌رود كه مكاني بسيار بزرگ و باصفايي است و با وجود كويري بودن منطقه، از جمله تفرجگاه‌هاي مناسب براي گردشگران محسوب مي‌شود. گفته شده است كه اين باغ توسط محمدتقي خان بافقي (خان بزرگ) سرسلسله‌ي خاندان خوانين يزد احداث شده است.
باغ دولت‌آباد از چند عمارت، قنات و حوض در فضاي باغ تشكيل شده است. بادگير باغ دولت‌آباد به‌شكل منشور ساخته شده است و با 33/8 متر بلندي از سطح زمين، شاهكار مهندسي به‌شمار مي‌رود. اين بادگير بلندترين بادگيري است كه تاكنون شناخته شده و گويا قبلا بلندتر از وضع كنوني بوده كه قسمتي از آن خراب شده است.
اما اين مكان نيز ظاهرا مانند ديگر بناهاي تاريخي يزد راهنما يا حتا مراقب ندارد؛ چراكه بازديدكنندگان به‌راحتي به هر جاي بنا سرك مي‌كشند، يا برخي با نشستن روي نرده‌هاي لرزان طبقه‌ي دوم آن، عكس يادگاري مي‌گيرند. نكته‌ي ديگر اين‌كه با وجود چند تخت در گوشه‌گوشه‌ي باغ، برخي افراد هنگام بعدازظهر روي آن‌ها استراحت مي‌كنند كه جلوه‌ي نازيبايي به اين مكان تاريخي داده است.
هنوز هم برخي خانه‌هاي يزد به‌وسيله بادگيرها، در گرماي تابستان خنك مي‌شوند، ولي با اين تفاوت كه اكنون در كنار بادگيرها، آبگرمكن‌هاي خورشيدي نيز وجود دارند، تا تكنولوژي جديد به همراه تكنولوژي بومي قديم به كمك مردم كويرنشين يزد بيايد و زندگي راحت‌تري را در اين منطقه براي مردم سخت‌كوش آن فراهم آورد.
در پايان بازديد از برخي آثار تاريخي يزد، يك روز فراموش‌نشدني رقم مي‌خورد؛ شهري كه ساختمان‌هاي سه يا چهار طبقه‌ي كمي در آن ديده مي‌شوند و اين امر، از حفاظت از بافت تاريخي يزد نشان دارد. هرچند به‌نظر مي‌رسد، در شرايطي كه عبور خودروها از بخش‌هايي در منطقه‌ي بافت تاريخي ممكن نيست، در صورت وقوع اتفاق‌هايي مانند آتش‌سوزي، مشكلات بزرگي ايجاد خواهند شد. همچنين فرسودگي برخي خانه‌ها در اين بافت سبب بروز مسايلي براي مردم شده است.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
نظرات