پل خواجو اصفهان ديگر حال‌وهواي هميشگي را ندارد، ديگر از دهانه‌هاي آن، صداي دلنشين آواز به گوش نمي‌رسد، اين صداي دل‌خراش تيشه‌هايي است كه در مقابل چشمان متحير و نگران مردم به پايه‌هاي لرزان اين شاهكار معماري مي‌خورند.
به گزارش خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) در اصفهان، سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري اصفهان با هدف سامان‌دهي پل خواجو، اقدام به مرمت اين اثر تاريخي كرده است و در اين راستا، چهار رديف از پلكان‌هاي اين پل كه تعدادي سنگ حجاري‌شده از دوره‌ي صفوي داشتند، تخريب شده‌اند.
نبايد سنگ‌هاي قديمي را از پلكان جدا كرد
هرچند هنوز هم برخي سنگ‌هاي قديمي براي جايگزيني دوباره در كنار پله‌ها قرار دارند و حتا كدبندي شده‌اند، اما يكي از مدرسان رشته‌ي باستان‌شناسي در اصفهان، در اين‌باره گفت: معمولا سنگي را كه علامت و قدمت داشته باشد، نبايد براي چيدمان دوباره از روي پلكان جدا كرد، مگر اين‌كه واقعا فرسوده و غيرقابل كاربرد باشد.
عليرضا جعفري‌زند در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا بيان كرد: در زمان پهلوي نيز پل خواجو مرمت شد و بسياري از سنگ قبرها از تخت فولاد به اين مكان منتقل شدند و هنوز اين سنگ‌ها نوشته دارند. هم‌چنين بخشي از سنگ‌هاي پلكان و كف‌فرش‌ها به دوره‌ي پهلوي متعلق‌اند.
اين مدرس رشته‌ي باستان‌شناسي افزود: پلكان‌ها به‌دليل سيلاب‌هاي دهه‌هاي گذشته فرسوده شده‌اند و به مرمت نياز دارند؛ اما بايد با روش‌هاي صحيح مرمتي پيش رفت، نه اين‌كه آن‌ها را نو كرد.
مجري مرمت پل خواجو سازمان نوسازي و به‌سازي شهرداري است
خبرنگار ايسنا براي اطلاع از طرح مرمتي كه در پل خواجو اجرا مي‌شود، با رييس سازمان ميراث فرهنگي و گرشگري اصفهان تماس گرفت؛ اما احمد امين‌پور فقط به بيان اين‌كه ميراث فرهنگي اصفهان در حال مرمت آب شكستگي‌هاي پل است، بسنده كرد.
مجري اين امر خطير، يعني مرمت پل خواجو، سازمان نوسازي و به‌سازي شهرداري است و همان‌طور كه از عنوان اين سازمان پيداست، دير يا زود بايد منتظر نو شدن پل خواجو بود، نه مرمت آن.
حفظ هويت را در مرمت پل خواجو فراموش نكنيم
در اين‌باره، با يكي از كارشناسان شركتي مهندسي كه مسؤوليت تحقيق روي رفتارهاي سازه‌يي سي‌وسه پل را برعهده دارد، تماس گرفته شد. او كه تمايل نداشت نامش در اين گزارش آورده شود، گفت: شايد با توجه به هندسه‌ي متفاوت پل خواجو و به‌دليل اين‌كه پل خواجو به مطالعه‌ي سنگين‌تري نسبت به سي‌وسه پل نياز دارد، اين طرح به مشاوري واگذار شده باشد؛ اما نمي‌توانيم اقدامات صورت‌گرفته را تأييد يا رد كنيم.
او افزود: اگر قرار به اظهار نظر به‌عنوان يك شهروند باشد، بايد بگويم، عناصر قديمي را در پل بايد نگه داشت و در مرمت آن، حفظ هويت را فراموش نكنيم.
سنگ‌هاي تاريخي سالم را نبايد از پلكان جدا كرد
هم‌چنين معاون ميراث فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا بيان كرد: سال‌ها در زمينه‌ي پل خواجو اقدامي انجام نشده بود و پس از سال‌ها مرمت‌هاي غيراصولي كه روي پل انجام شده بودند و با توجه به اين‌كه هيچ مستندسازي روي اين نحوه‌ي مرمت‌ها نبود، ما اقداماتي را براي رفع خطر انجام داديم، اما به ساختار پل كاري نداريم.
مهرداد كيهان‌فر در پاسخ به اين پرسش كه طبق مشاهده‌هاي ما، سنگ‌هاي پلكان‌ها در حال تعويض‌اند، گفت: برخي سنگ‌ها ارزشمندند، علامت دارند و قدمت آن‌ها به دوره‌ي صفوي بازمي‌گردد. اگر عكس‌هاي هولستر را نگاه كنيد، متوجه مي‌شويد، تعدادي از اين راه‌پله‌ها سنگ ندارند و به‌دليل عوامل طبيعي، سنگ‌هاي آن‌ها متلاشي يا تعويض شده‌اند.
وي ادامه داد: اقدام انجام‌شده در پنج قسمت بوده است و سنگ‌ها را بيرون مي‌آوريم و در صورت ارزش و كاربرد، دوباره سر جاي خود قرار مي‌دهيم.
معاون سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري اصفهان در پاسخ به اين پرسش كه آيا روش ديگري براي مرمت اين سنگ‌ها به‌جز بيرون آوردن آن‌ها و سپس چيدن يك پازل كه مطمئنا مانند روز نخست نمي‌شود، وجود نداشت؟ اظهار داشت: بسياري از سنگ‌ها كاملا از بين رفته بودند و حتا در دوره‌اي، تعدادي از سنگ‌ها تخريب و ضايعات آن‌ها در رودخانه رها شده بودند.
وي در پاسخ به پرسش ديگري كه آيا صحيح است، سنگ تاريخي را از مكان خود براي حتا دوباره‌چيني خارج كرد؟ بيان كرد: سنگ‌هاي تاريخي سالم را خير؛ اما اگر در طول زمان، سنگ زيرين از بين رفته باشد، مجبورند، با روش سنگ‌گذاري سازه قسمت بالا را حفظ كنند و سنگ زير آن بگذارند. البته در روش مرمت، نظريه‌هاي مختلفي وجود دارند، اما اصل به حفظ ساختار پل و رفع خطر است.
كيهان‌فر در پاسخ به پرسش خبرنگار ايسنا مبني بر اين‌كه آنچه ما در پل خواجو ديديم، خارج كردن چهار رديف از سنگ‌هاي پلكان‌ها بود، گفت: شما به اين ديد نگاه نكنيد، بلكه سنگ‌فرش‌هاي پل همه از سنگ قبرهايي‌اند كه در زمان پهلوي تعويض شده و بسياري از سنگ‌هاي پله‌ها طبق تصاوير اوايل دهه‌ي 50 تعويض شده‌اند.
وي در پاسخ به پرسشي ديگري درباره‌ي اين‌كه سنگ‌هاي علامت‌دار و كنده‌كاري‌شده در رودخانه مربوط به كدام قسمت از پل هستند؟ افزود: ما وقتي سطح رودخانه را حفاري مي‌كرديم، به اين سنگ‌ها رسيديم. من چند روز پيش در پل خواجو بودم و قرار شد، تمام سنگ‌هاي باارزش و داراي كنده‌كاري را مقابل پلكان‌ها بچينند تا در صورت كاربرد، به تخت فولاد برده شوند.
برخي سنگ‌ها با علامت كنده‌كاري بايد جايگزين شوند
كيهان‌فر درباره‌ي اين‌كه طبق برخي مشاهده‌ها، كارگران از يك نوع سنگ باارزش براي ساخت بستر سنگي استفاده مي‌كردند، اظهار داشت: اين موضوع صحت ندارد و از سنگ‌هاي معدن براي ساخت بستر سنگي استفاده مي‌شود. من اين صحبت شما را صددرصد تكذيب مي‌كنم. فقط به يك شكل مي‌تواند اين اتفاق رخ داده باشد، ما عواملي در اين قضيه داريم كه مي‌خواهند برنامه‌ريزي‌شده اين اقدامات را انجام دهند.
وي بيان كرد: طرح پروژه اين است كه كنار حوضچه‌ي آرامش، پل را با سنگ‌هاي جديد مرمت كنيم تا از غرق‌شدگي افراد به‌دليل عمق زياد جلوگيري شود. توجه داشته باشيد، در دهه‌هاي گذشته هيچ مرمتي روي پل انجام نشده بود.
كيهان‌فر اضافه كرد: خودتان كارشناسي كنيد و ببينيد ما چه بخشي را دست زده‌ايم. برخي سنگ‌ها قابل استفاده و برخي هرچند علامت‌هاي كنده‌كاري دارند، ارزش ندارند و بايد جايگزين شوند تا شالوده‌ي پل مستحكم بماند. اگر بگوييم آن‌ها را دست نزنيم، نمي‌شود.
در مرمت 10 سال پيش حق جابه‌جايي هيچ سنگي را نداشتيم
اين گفته‌ها در حالي است كه يك استاد مرمت‌كار كه خود 10 سال پيش بخش‌هايي از پل خواجو را مرمت كرده است، به خبرنگار ايسنا گفت: 10 سال پيش، در بخش‌هايي از پل خواجو مرمت‌هايي را انجام داديم؛ اما با اين روش كه حق جابه‌جايي هيچ سنگي را نداشتيم.
سيدرضا طباطبايي افزود: ما فقط اقدامات حفاظتي براي سنگ‌هاي آسيب‌ديده انجام داديم و هيچ سنگي را به‌شكلي كه امروز پل خواجو را مرمت مي‌كنند، پياده نكرديم.
نبايد با اقدامات غيراصولي پل خواجو را به خطر انداخت
هم‌چنين يك كارشناس مرمت آثار تاريخي تأكيد كرد: پل خواجو بسيار پير شده است و نبايد با اقدامات غيراصولي آن را به خطر انداخت.
وي اضافه كرد: متأسفانه نظر افرادي كه كار مي‌كنند، اين است كه تمام آجرها و سنگ‌ها بايد به‌صورت شاقولي سر جاي خود، مانند روز اول قرار گيرند، غافل از اين‌كه اثر تاريخي نيازي به طرازبندي ندارد و بيش‌ترين هدف ما از مرمت، حفظ اثر است و بايد آن را مرمت كنيم، نه اين‌كه نو كنيم.
انتهاي پيام
نظرات