مجموعه‌ي امامزاده زيد در بازار تهران به‌عنوان يكي از قطب‌هاي تاريخي شهر، چند سال پيش با مشكلاتي در رابطه با زمين وقفي مدرسه‌ي حافظ روبه‌رو بود. سال گذشته نيز با گود‌برداري سازمان آتش‌نشاني در زمين پشت اين مجموعه كه به‌صورت موقت به سازمان آتش‌نشاني داده شده بود، مشكلي به مشكلات مجموعه‌ي امامزاده زيد اضافه شد.

به گزارش خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، پس از گودبرداري در پشت مجموعه‌ي امامزاده زيد، رييس وقت سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري ـ اسفنديار رحيم‌مشايي ـ 14 آبان‌ماه 1387 در امامزاده زيد حضور يافت تا اين مسأله را از نزديك بررسي كند. او در آن زمان به خبرنگار ايسنا گفت: بازوي اجرايي اين پرونده، سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران است و اين قضيه، اكنون توسط آن‌ها پي‌گيري مي‌شود، درباره‌ي جزييات اين قضيه، اطلاعي ندارم؛ ولي به گفته‌ي هيأت امناي مجموعه‌ي امامزاده، اكنون كار متوقف شده است.

در 18 آبان‌ماه سال گذشته، كارشناس فني سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران در اين‌باره به خبرنگار ايسنا توضيح داد: گودبرداري انجام‌شده در عرصه‌ي مجموعه‌ي امامزاده زيد در بخشي كه قبلا ايستگاه آتش‌نشاني بوده، صورت گرفته است. اين گودبرداري سبب ايجاد ترك‌هايي سطحي روي تاق‌هاي نزديك به مكان‌ گودبرداري شده است كه من عكس‌هاي ترك‌ها را به رييس و قائم‌مقام سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري نشان داده‌ام.

مهدي معمارزاده بيان كرد: اكنون بحث اين ترك‌ها مطرح نيست، بلكه بحث بر سر بررسي اين نكته است كه گودبرداري در عرصه‌ي بنا انجام شده است. باستان‌شناسان نيز در بررسي‌هايي كه در اين منطقه انجام داده‌اند، سفال‌هاي مربوط به دوره‌ي صفويه را پيدا كرده‌اند كه در سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري به ثبت رسيده‌اند و تا جايي كه من مي‌دانم، پي‌گيري حقوقي نيز توسط واحد حقوقي سازمان در دست انجام است.

يك روز بعد، سرپرست دفتر حقوقي و املاك سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران درباره‌ي وضعيت پرونده‌ي حقوقي امامزاده به خبرنگار ايسنا گفت: با شكايت اين سازمان و دستور موقت قاضي، عمليات گودبرداري در پشت مجموعه‌ي امامزاده زيد براي احداث ايستگاه آتش‌نشاني متوقف شده است.

كيانوش تكلو اظهار داشت: شكواييه‌اي تنظيم و به مراجع قضايي تقديم شده و دستور بررسي نيز توسط كارشناس بخش دادگستري صادر شده است. اين كارشناس در چند روز آينده، از محل ديدن و نظر خود را به دادگاه ارائه مي‌كند.

در 21 آبان‌ماه 1387، سرپرست معاونت ميراث فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران ‌عرصه و زميني را كه سازمان آتش‌نشاني قصد ايجاد ايستگاه را در آن مكان دارد، مهم‌تر از حريم امامزاده زيد در پرونده‌ي گودبرداري پشت گنبد اين امامزاده ارزيابي كرد و افزود: مكان گودبرداري‌شده به‌دليل وجود سفال‌هاي مربوط به دوره‌ي صفوي و ساختارهاي معماري، به بررسي بيش‌تر كارشناسان نياز دارد.

محمد بيرقي اظهار كرد: متأسفانه اكنون در عمق چهار متري زمين خاك‌برداري شده و وجود آثار معماري و خرده‌هاي سفال پس از بررسي كارشناسان معاونت ميراث فرهنگي تأييد شده است. به همين دليل، اين مكان نخست به بررسي باستان‌شناسي و معماري نياز دارد تا مشخص شود، قبلا وضعيت اين محوطه چگونه بوده است.

مدير محور فرهنگي ـ تاريخي تهران نيز 24 آبان‌ماه سال گذشته گفت: پس از آغاز گودبرداري، سازمان ميراث فرهنگي به شهرداري منطقه اعلام كرد كه كارشناسان سازمان بايد براي جلوگيري از ساخت‌وساز در حريم منظري امامزاده زيد، اين مكان را ببينند، چون اين كار به حريم منظري مجموعه‌ي امامزاده آسيب مي‌زند.

اسكندر مختاري بيان كرد: از اقدام‌كنندگان خواسته شد كه طرح خود را براي اظهار نظر به سازمان ميراث فرهنگي بفرستند تا آن‌ها ضوابط خود را در اين محدوده اعلام كنند؛ ولي متأسفانه آتش‌نشاني بدون اين‌كه اظهار نظري از سوي سازمان ميراث فرهنگي اعلام شود، گودبرداري را در محوطه‌ي هم‌جوار امامزاده زيد آغاز كرد.

سرانجام پس از اين اظهار نظرها، 27 آبان‌ماه سال گذشته اداره كل اوقاف و امور خيريه‌ي استان تهران در اين زمينه با رسانه‌ها همكاري كرد و مسؤول روابط عمومي اين سازمان همراه تعدادي از خبرنگاران براي بررسي وضعيت محوطه‌ي پشت امامزاده زيد به آن مكان رفتند.

مسؤول روابط عمومي اداره كل اوقاف و امور خيريه‌ي استان تهران در آنجا به خبرنگاران گفت: سال 1349 بدون امضاي هيچ قراردادي، در زميني به مساحت حدود 1200 مترمربع از محوطه‌ي امامزاده، يك ايستگاه آتش‌نشاني موقت با چند سوله به بهانه‌ي وجود بازار و نياز به ايجاد ايستگاه داير شد و اين زمين تاكنون در تصرف ايستگاه آتش‌نشاني است.

مجيد نوري ادامه داد: با وجود رايزني‌هايي كه با شهرداري با هدف پس دادن اين محوطه انجام شدند، متأسفانه حدود 10 متري بقعه‌ي امامزاده زيد، اقدام به گودبرداري و پيش‌روي شده است. حدود دو هفته است كه دستور توقف كار گرفته شده، ولي آن‌ها به‌صورت شبانه‌ به گودبرداري و ساخت‌وساز ادامه مي‌دهند.

وي اظهار داشت: به اجبار با كلانتري و سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري براي جلوگيري از اين عمليات ارتباط برقرار كرديم؛ سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران حركت خود را هم‌زمان با اداره‌ي اوقاف براي جلوگيري از عمليات آغاز و قاضي پرونده رأي نخست را مبني بر توقف كار صادر كرد.

نوري افزود: متأسفانه آتش‌نشاني باز به كار خود ادامه داد كه دوباره قاضي به كلانتري 113 بازار به‌صورت ضرب‌الاجل دستور توقف داد؛ ولي هنوز آتش‌نشاني به كار خود ادامه مي‌دهد.

در 13 آذرماه 1387، سرپرست دفتر حقوقي و املاك سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران درباره‌ي ميزان پيشرفت اين پرونده در مراجع قضايي، گفت: پس از بازديد كارشناس دادگستري از مكان گودبرداري‌شده در پشت مجموعه‌ي امامزاده زيد در هفته‌ي گذشته و اعلام نظر او به قاضي، به احتمال زياد رأي اين پرونده تا هفته‌ي آينده صادر مي‌شود.

كيانوش تكلو در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا بيان كرد: نظريه‌اي كه توسط كارشناس دادگستري اعلام شده، اين است كه گودبرداري آتش‌نشاني به آسيب رسيدن به بافت تاريخي در اين مكان منجر شده و ادامه‌ي اين روند ممكن است، به ‌سازه‌ي امامزاده زيد آسيب برساند.

دو روز بعد و پس از چند مرحله بازديد‌ي كه باستان‌شناس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران از بخش‌هاي گودبرداري‌شده در پشت مجموعه‌ي امامزاده زيد انجام داد، وي با اشاره به وجود ديوارها، تاق‌ها، راهروها و بخش‌هايي از كف كه از دوره‌هاي گذشته باقي مانده‌اند، اظهار داشت: وجود يك تنبوشه (لوله‌هاي سفالي) كه به چاهي منتهي مي‌شده و احتمالا فاضلاب مجموعه بوده، نشانه‌اي از وجود سيستم لوله‌كشي در آن زمان است. حتا آجرچيني دهانه‌ي چاه نيز در سطح مجموعه‌ي گودبرداري‌شده كاملا مشخص است.

قدير افروند ادامه داد: در هر بازديدي كه از اين مكان داشته‌ام، آن‌ها در كار و تأمين خواسته‌ي خود پيشرفتي داشته‌اند. ضرري كه درحال وارد شدن به اين بناست،‌ غيرقابل جبران است، چون بنا را تهديد كرده است و سبب تزلزل آن مي‌شود. بقاياي معماري در اين مكان از بين رفته است و ديگر قابل مطالعه و حفظ و نگهداري نيست، فقط تنبوشه و چاه قابل مطالعه‌اند. اين قضيه سبب تأسف است، چون جاي مطالعه‌ي زيادي داشت تا ساختار آن را بتوان به‌دست آورد.

به گزارش ايسنا، اين پي‌گيري‌ها درحالي انجام مي‌شدند كه به گفته‌ي سرپرست معاونت ميراث فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران در 29 آذرماه همان سال، سازمان آتش‌نشاني اقدام به ايجاد يك سازه‌ي نگهباني در محل گودبرداري‌شده در پشت مجموعه‌ي امامزاده زيد بدون اجازه و نظر كارشناسان اين سازمان كرده بود.

محمد بيرقي افزود: تاكنون كارشناسان براي عمليات نجات‌بخشي آثار باقي‌مانده در مكان گودبرداري‌شده، به آنجا رفته‌اند تا كار بررسي را انجام دهند و پس از انجام اين كارها، براي اين مكان و اين پروژه تصميم‌گيري شود.

سرپرست دفتر حقوقي و املاك سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران در چهارم دي‌ماه 1387 در اين‌باره گفت: دادسرا شهرداري را مكلف كرده است كه هيچ اقدامي در مكان گودبرداري‌شده در پشت مجموعه‌ي امامزاده زيد فعلا انجام نشود.

كيانوش تكلو ادامه داد: براساس دستور توقف عمليات، هرگونه عمليات ساختماني اعم از تخريب، تغيير و ساخت‌وساز‌ در ملك امامزاده زيد به‌صورت موقت منع شده است.

وي هفتم بهمن‌ماه سال پيش، از ارائه‌ي مدارك و مستنداتي مبني بر لزوم احداث جايگاه ايستگاه آتش‌نشاني در پشت مجموعه‌ي امامزاده زيد توسط شهرداري تهران به دادگاه ناحيه‌ي 12 بازار تهران خبر داد و بيان كرد: ارائه‌ي اين مدارك و مستندات توسط شهرداري سبب تأخير در صدور رأي اين پرونده شده است.

تكلو درباره‌ي ادامه‌ي عمليات ساختماني براي احداث ايستگاه آتش‌نشاني در پشت مجموعه‌ي امامزاده زيد، اظهار كرد: از حدود يك‌ماه پيش تا كنون، هيچ عملياتي در اين محدوده انجام نشده است و تا تعيين تكليف نهايي توسط دادگاه نيز هيچ اقدامي نمي‌شود.

اما نه روز بعد، كارشناس حقوقي اداره‌ي اوقاف و امور خيريه‌ي جنوب تهران در جمع برخي خبرنگاران در مجموعه‌ي امامزاده زيد گفت: با وجود صدور چهارمين دستور قضايي مبني بر متوقف شدن هرگونه عمليات ساختماني در پشت مجموعه‌ي امامزاده زيد در تهران توسط ايستگاه آتش‌نشاني در 14 بهمن‌ماه امسال و تفهيم اين حكم توسط نيروي انتظامي به اين ايستگاه، هنوز ساخت‌وساز در اين مكان توسط ايستگاه آتش‌نشاني بازار ادامه دارد.

سيدحسين موسوي بيان كرد: با وجود رأي قاضي شعبه‌ي 8 مجتمع دادگاه شهيد بهشتي مبني بر اعلام متخلفان توسط كلانتري 113 بازار به دادسراي عمومي، هنوز اين كار توسط اين كلانتري صورت نگرفته است.

به گفته‌ي او، اكنون اجراي ديوارهاي فونداسيون كه طبق نظر كارشناس هيچ ربطي به مستحكم شدن بناي امامزاده زيد ندارد، توسط آتش‌نشاني انجام مي‌شود و بيش‌تر در روزهاي تعطيل، ايستگاه‌ آتش‌نشاني به ساخت‌وساز خود ادامه مي‌دهد.

سرپرست دفتر حقوقي و املاك سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران در 14 اسفندماه سال گذشته، از ادعاي جديد شهرداري تهران درباره‌ي پرونده‌ي گودبرداري در پشت مجموعه‌ي امامزاده زيد در تهران خبر داد كه از سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري تهران خواسته است، نقشه‌ي حريم امامزاده زيد را به دادگاه ارائه كند.

كيانوش تكلو توضيح داد: پرونده درحال طي كردن مسير طبيعي خود است؛ ولي شهرداري ادعاهايي كرده است، مبني بر اين‌كه كاري به امامزاده زيد ندارد و فقط درحال احداث يك ايستگاه آتش‌نشاني است. به همين دليل، اكنون قاضي پرونده از ما، حريم امامزاده زيد را خواسته و نقشه‌ي حريم بايد به دادگاه ارائه شود تا مشخص شود كه آيا اقدامات آتش‌نشاني در حريم اين مجموعه بوده است يا خير. ما نيز از بخش معاونت فني و ميراث فرهنگي سازمان خواسته‌ايم تا حريم اثر را براي ارائه به دادگاه به بخش حقوقي بدهد.

ششم ارديبهشت 1388، سرپرست دفتر حقوقي و املاك سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران درباره‌ي روند پي‌گيري اين پرونده به خبرنگار ايسنا گفت: پس از ارائه‌ي درخواست قاضي براي تعيين حريم امامزاده زيد به دادگاه، هنوز پاسخي از سوي دادگاه اعلام نشده است.

تكلو ادامه داد: درپي درخواست قاضي كه به ما اعلام كرده بود، حريم امامزاده زيد را بايد تعيين كنيم، به دادگاه اعلام كرديم، با توجه به اين‌كه همه‌ي محدوده‌ي امامزاده زيد در بازار تهران است و خود مجموعه‌ي امامزاده با يك شماره‌ي جداگانه در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است، به تعيين حريم نياز ندارد.

او افزود: دفتر حقوقي 15 فروردين‌ماه امسال، پاسخ خود را به دادگاه ارائه كرد و قرار بود، آن را بررسي و سپس رأي را صادر كند كه هنوز پاسخي به ما داده نشده است.

ولي در ادامه‌ي اين روند، عضو شوراي فني سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران كه 15 آذرماه 1387 پس از بازديد از بخش گودبرداري‌شده اعلام كرده بود «ضرري كه درحال وارد شدن به اين بناست،‌ غيرقابل جبران است، چون بنا را تهديد كرده است و سبب تزلزل آن مي‌شود»، 12 مردادماه امسال از تأييد نقشه‌هاي معماري سازمان آتش‌نشاني در محدوده‌ي پشت مجموعه‌ي امامزاده زيد با هدف ايجاد يك ايستگاه آتش‌نشاني خبر داد.

قدير افروند اظهار داشت: با پايان يافتن پژوهش و مطالعه توسط گروه كاوش، سازمان آتش‌نشاني و شهرداري تهران به‌دنبال خواسته‌ي خود براي ايجاد يك ايستگاه آتش‌نشاني در بازار، نقشه‌هاي معماري خود را به سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري تهران ارائه كردند. با ارزيابي نقشه‌ها و ارائه‌ي نظرهاي اصلاحي توسط شوراي فني اين سازمان، اين نظرها اصلاح، تأييد و براي اجرا به مسؤولان شهرداري و سازمان آتش‌نشاني داده شدند.

وي كه سرپرست هيأت كاوش در اين محدوده بوده است، درباره‌ي نتيجه‌ي كاوش‌هاي انجام‌شده در اين بخش، بيان كرد: در بررسي‌هاي انجام‌شده پس از مشهود شدن بقاياي معماري مانند سفال و تنبوشه در اين مكان، پيشنهاد انجام يكسري كار مطالعاتي توسط سازمان به شهرداري و ايستگاه آتش‌نشاني داده شد. متأسفانه با به تعويق افتادن اين موضوع و صدور مجوز براي كاوش، آسيب‌هاي اساسي به بقاياي آثار به‌دست آمده در اين محوطه وارد شدند.

يك روز بعد، معاون ميراث فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران گفت: مشكل تا پيش از تأييد نقشه‌هاي معماري ارائه‌شده از سوي آتش‌نشاني، خاك‌برداري در محوطه بدون اطلاع سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و دادن فرصت به اين سازمان براي بررسي و شناسايي آثار پيداشده در آن محوطه بود كه اكنون اين كار انجام شده است.

محمد بيرقي كه 21 آبان‌ماه 1387 گفته بود «اگر آتش‌نشاني اظهار مي‌كند، براي كنترل بحران بايد در اين مكان باشد، بايد محدوديت‌هاي عرصه‌ي اثر تاريخي ثبت‌شده را نيز درنظر بگيرد» ادامه داد: در طرحي كه سازمان آتش‌نشاني براي اجرا به سازمان ميراث فرهنگي داده بود، حريم منظري امامزاده زيد بايد مورد احترام قرار مي‌گرفت كه آن اتفاق افتاد و طرح با چندبار اصلاح شدن با مشخصات مورد نظر تأييد شد.

وي تأكيد كرد: براساس ضوابط موجود، نقشه‌ها براي محوطه تأييد شدند و اكنون ايستگاه آتش‌نشاني در محدوده‌ي پشت امامزاده زيد با نظارت سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري تهران در حال نوسازي و به‌سازي است.

بيرقي در توضيح وضعيت مالكيت اين بخش از زمين امامزاده زيد نيز اظهار كرد: ما در قضيه‌ي مالكيت زياد وارد نمي‌شويم، اين قضيه به اداره‌ي اوقاف و سازمان آتش‌نشاني مربوط است كه بايد با هم اين مشكل را برطرف كنند.

وي هم‌چنين درباره‌ي آسيب‌هاي واردشده به امامزاده زيد و گنبد آن پس از گودبرداري در محوطه، گفت: اعتباري براي امامزاده و كاشي‌هايي كه براثر گودبرداري آسيب ديده‌اند، توسط سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران در نظر گرفته شده است تا مرمت شوند.

به گزارش ايسنا، از زمان آغاز گودبرداري در محوطه‌ي پشت امامزاده زيد توسط سازمان آتش‌نشاني، به‌نظر مي‌رسيد كارشناسان و مسؤولان سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري براي جلوگيري از هرگونه گودبرداري و ساخت‌وسازي در اين محوطه به‌دليل قرار داشتن در عرصه و حريم اثر ثبت‌شده‌ي امامزاده زيد تلاش مي‌كنند؛ اما اكنون اين سازمان پس از انجام باستان‌شناسي ‌و تأييد نقشه‌هاي معماري ارائه‌شده با چندبار اصلاح، اجازه‌ي ساخت‌وساز در پشت مجموعه‌ي امامزاده زيد را داده است.

خبرنگار ايسنا براي پي‌گيري آخرين وضعيت مجموعه‌ي امامزاده زيد و اقدامات انجام‌شده در آن، از حدود سه هفته‌ي پيش براي گفت‌وگو با معاون ميراث فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران و رييس اين سازمان تلاش كرد، ولي به نتيجه‌اي نرسيد.

انتهاي پيام