ميرجلال‌الدين كزازي عملكرد فرهنگستان زبان و ادب فارسي در واژه‌گزيني را مناسب ندانست؛ او در اين زمينه به مثالي اشاره كرد و گفت: واژه‌اي بلند چون «قطار سريع‌السير ‌شهري» جاي واژه‌ي بسيار كوتاه «مترو» را نمي‌گيرد. اين استاد زبان و ادبيات فارسي و پژوهشگر پيشكسوت در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ادب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، درباره‌ي تأثير ورود واژگان بيگانه به زبان فارسي، بخصوص در استفاده از تكنولوژي‌هاي نوين، گفت: زبان پارسي‌، زبان توانمند و سخت‌جاني است. اگر چنين نمي‌بود، از فراسوي سده‌ها پايدار نمي‌ماند و از نياكان ما به ما نمي‌رسيد و امروز زبان فراگير مردم ايران نمي‌بود؛ اما سخت‌جاني و توانمندي زبان هم به هر پايه بسيار باشد،‌ مرزي دارد. اگر در مرز زبان به خود واگذاشته بشود‌، آسيب‌ خواهد ديد، بويژه در اين روزگار كه روزگار گسترش رسانه‌هاست. ابزار رسانه هم آن‌چنان كه مي‌دانيد، زبان است؛ پس هر لغزش‌، هر كژي‌ و هر كاستي در زبان به ياري رسانه‌ها مي‌تواند در زماني بسيار كوتاه دامنه‌اي گسترده بيابد. بر پايه‌ي اين دو نكته‌ي آسيب‌شناختي كه گفته شد، ما ايرانيان مي‌بايد به هر شيوه‌اي كه مي‌توانيم، به ياري زبان پارسي بشتابيم. او افزود: اگر اين ياري‌رساني هماهنگ و هم‌ساز با آن دگرگوني‌هاي آسيب‌شناختي كه در زبان رخ مي‌دهد، نباشد‌، اين زبان شكرين و شيوا كه گرامي‌ترين يادگار نياكان ماست‌ و نغزترين و مايه‌ورترين سامانه‌ي ادبي جهان در آن پديد آمده است‌، فر و فروغ خود را اندك اندك از دست خواهد داد؛ به گونه‌اي كه نوادگان و پسينيان ما شايد نتوانند شاهكارهاي زبان پارسي را به آساني بخوانند و دريابند. كزازي در ادامه درباره‌ي فينگليش‌نويسي و تأثير آن بر خط و زبان فارسي، گفت:‌ من اگر بخواهم پاسخي فراگير به پرسش شما بدهم‌، مي‌گويم كه دگرگون شدن دبيره يا خط همواره به زبان آسيب مي‌رساند؛ زيرا كه دبيره ريخت نوشتاري زبان است. ما به ياري دبيره يا خط، آواهاي زبان را به نگارش درمي‌آوريم؛ پس هر زباني دبيره‌اي دارد كه با ساختار آوايي آن زبان هماهنگ و دم‌ساز است. او همچنين تأكيد كرد: ديگرگشت دبيره هر چه باشد، به آواشناسي زبان آسيب خواهد رسانيد. دبيره‌ي كنوني پارسي چه ايراني باشد، چه انيراني، اندك اندك با نيازهاي آوايي اين زبان هم‌ساز و هماهنگ شده است. اگر ما آن را دگرگون بسازيم، به ناچار گونه‌اي آشفتگي آواشناسي اندك اندك در زبان پارسي پديد خواهد آمد. كزازي خاطرنشان كرد: من برآنم كه مي‌بايد از به كار بردن هر دبيره يا خطي جز آن‌چه امروز به كار برده مي‌شود‌، پرهيز كرد. اين استاد پيشكسوت درباره‌ي عملكرد فرهنگستان زبان و ادب فارسي در زمينه‌ي معادل‌سازي براي واژ‌ه‌هاي غيرايراني، گفت: عملكرد فرهنگستان نه در چندي و نه در چوني بسنده نبوده است. آهنگ برابرسازي واژگان بيگانه آن‌چنان نبوده است كه نياز شتاب‌آلود واژه‌سازي را برآورد. از ديگرسوي، هرچند در ميان واژه‌هاي پيشنهادي به واژه‌هايي به آيين و خوش‌آهنگ و رسا بازمي‌خوريم،‌ پاره‌اي از واژگان هم آن‌چنان‌اند كه به هيچ روي بخت آن را نمي‌توانند داشت كه ايرانيان آن‌ها را به كار بگيرند. او افزود:‌ از واژه‌هايي كه به هر روي گفته مي‌شود ساخته‌ي فرهنگستان است‌، «قطار سريع‌السير شهري» است. چنين واژه‌اي بلند كه از چندين هجا ساخته شده است، از ديد هنجارها و بنيادهاي زباني هرگز نمي‌تواند جاي واژه‌ي بسيار كوتاه و دوهجايي «مترو» را بگيرد. كزازي همچنين درباره‌ي استفاده‌ي فرهنگستان زبان و ادب فارسي از توان زبان فارسي براي مقابله با تهديدها، گفت: من همه‌ي واژه‌هاي پيشنهادي فرهنگستان را نمي‌شناسم. اما بر پايه‌ي آن واژه‌هايي كه با آن‌ها آشنا هستم‌، مي‌توانم گفت كه از توانش‌هاي زبان پارسي - آن‌چنان كه مي‌سزد - بهره برده نشده است. اگر واژه‌اي در پيش نهاده بشود؛ اما از اين توانش‌ها در آن بهره نبرده باشند، يا با نغزي و نازكي‌هاي زبان فارسي سازگار نباشد،‌ تلاشي كه در يافتن آن واژه انجام گرفته است،‌ خواه ناخواه بيهوده خواهد ماند؛ زيرا آن واژه را ايرانيان به كار نخواهد گرفت. اين نويسنده و پژوهشگر درباره‌ي تأثير اصطلاحات مورد استفاده‌ي جوانان بر زبان فارسي، عنوان كرد:‌ چون ما در روزگار رسانه به سر مي‌بريم، آن‌چنان كه گفتم، هر كژي و بي‌اندامي، به همان‌سان هر مايه‌وري و توانمندي در زبان، مي‌تواند به آساني گسترش بيابد. اگر واژه‌اي در رسانه‌اي بويژه رسانه‌هاي ديداري و شنيداري به كار برده بشود، در زمان كوتاه در دورترين روستاهاي ايران هم آن واژه را به كار خواهند برد؛ پس هرگونه برنامه‌ريزي براي زبان مي‌بايد بر پايه‌ي اين ويژگي بنيادين باشد كه زبان‌هاي جهان و از آن ميان، زبان فارسي در اين روزگار به ناچار با آن در پيوندند. انتهاي پيام