‌تالاب هامون به عنوان هفتمین تالاب بین‌المللی، علی‌رغم مزایای فراوان بیش از 15 سال با خشکسالی مواجه شده است. هامون به عنوان دریاچه آب شیرین در شهرستان زابل از توابع سیستان و بلوچستان قرار دارد. مساحت این دریاچه بالغ بر 5700 کیلومتر و عمق آن بین یک تا پنج مترمربع است.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)منطقه سیستان و بلوچستان، دریاچه هامون از سه بخش هامون پوزک، هامون هیرمند و هامون صابری تشکیل شده که در تامین آب کشاورزی و دامداری، همچنین تامین علوفه دام منطقه، نقش قابل توجهی را ایفا می‌کند.

با مساعد بودن شرایط این تالاب، علوفه و خوراک دام منطقه تامین می‌شود، با تامین شدن علوفه دام در نتیجه تولید و صادرات گوشت منطقه افزایش می‌یابد و این موضوع یعنی ایجاد شغل پایدار و همچنین رشد اقتصاد درون‌زا.

کوچ پرندگان نادر به تالاب از دیگر مزایای دریاچه هامون به حساب می‌آید در اوایل دهه هفتاد که تالاب هامون از شرایط خوبی برخودار بود همه ساله هزاران پرنده نادر به منطقه کوچ می‌کردند.

با نگاهی به گذشته درخشان تالاب هامون در میابیم که شهرستان زابل زمانی تولیدکننده گندم کشور بود.متاسفانه با خشک‌شدن هامون قاعده عوض شد و امروز شاهد آن هستیم که مردم منطقه غرق در سکوتند و به قولی صدایشان به جایی نمی‌رسد.

نیزارهای اطراف دریاچه هامون بهترین بستر برای حصیربافی بود زیرا مردم از این طریق امرا معاش می‌کردند با خشک‌شدن تالاب دیگر اثری از نیزارها نمانده است.

ماهی کپور از مهترین گونه‌های پروش یافته سیستان است که در صورت فراهم بودن بودن شرایط می‌تواند سهم قابل توجهی در صادرات و در نتیجه جهش اقتصادی منطقه داشته باشد. البته با وجود خشک‌شدن تالاب استخرها پروش ماهی توانسته‌اند تا حدودی مشکل را بر طرف کنند.

ایجاد بستر اشتغال برای متقاضیان گوشه‌ای دیگر از مزایای پروش ماهی است که با استفاده از آن نیروی متخصص و بومی می‌توانند وارد چرخه اشتغال شوند.

سیستان و بلوچستان به دلیل هم مرزی با پاکستان و افغانستان سهم قابل توجهی در تامین گوشت کشور دارد. برآورد آماری نشان می‌دهد که سهم استان در صادرات گوشت در طول سال بالغ بر 10هزار تن است.

با آبگیری تالاب زمینه تولید و پروش پرندگانی چون شترمرغ ، بوقلمون، غاز، مرغابی و... میسر می‌شود اما به راستی چرا مسئولان به راحتی از کنار عدم توجه به خشکسالی هامون از آن عبور می‌کنند.

اراضی سیستان با توجه به شرایط جغرافیایی این ظرفیت‌زا دارند تا درآن میوه‌هایی مثل انگور یاقوتی، هندوانه و خربزه، کشت شود علی‌رغم کاهش آّب رودخانه هامون سالانه بخش عمده‌ای از اراضی سطح زیرکشت سیستان به کشت این محصولات اختصاص داده می‌شود. حال تصور کنید چنانچه تالاب هامون به شرایط آرمانی بازگردد در این صورت صنعت کشاورزی منطقه متحول خواهد شد.اما با همه این مزیت‌های خوب این دریاچه حیاتی، اکنون هامون به کما رفته و حال روز خوبی ندارد.

در دهه 70 همزمان با کاهش نزولات جوی (در زابل) اوضاع منطقه بحرانی‌تر شد، بادهای120 روزه و همچنین گرمای شدید هوا روز به روز بر عمق مشکلات می‌افزود. از مرگ آبزیان گرفته تا نابودی اراضی کشاورزی و کاهش صادرات دام و نهایتا به مخاطره افتادن معیشت مردم.

سرزمینی که روزگاری قدرت گندم ایران بود دیگر توان استقامت ندارد و در نهایت به کما فرو رفت.

امروز مردم سیستان همواره فقیرتر می‌شوند با گذری در شهرستان زابل متوجه خواهیم شد که بیشتر مردم به دلیل خشکسالی قصد فروش منزل کردند.

اگر تنفس تالاب هامون برنگردد سیستان نابود خواهد شد. پس مدیران نباید از وعده‌های بی‌اساس بگویند.

در خصوص احیا تالاب هامون در چند سال اخیر چه اقداماتی انجام گرفت؟

با روی کار آمدن دولت تدبیر، امید در دل مردم منطقه زنده شد چرا که در ادوار گذشته هیچ حرکت امیدوار کننده‌ای در این خصوص صورت نگرفته بود.

حضور چهره‌های بین‌المللی و برگزاری کارگروه‌های مکرر در استان نوید احیا تالاب هامون را می‌داد. با سفر سخنگوی دولت یازدهم (در بهمن 92) رویایی که حتی تصور آن غیرممکن نبود (احیا تالاب) اندک اندک رنگ واقیعت می‌گرفت.

نمایندگان یونسکو با صراحت اعلام کردند که صدای مردم سیستان به گوش جهانیان برسد از طرف دیگر نوبخت (سخنگوی دولت) از بررسی مشکلات خبر می‌داد.

بهمن ماه سال 93 معصومه ابتکار برای دومین بار وارد سیستان شد. موضوعی که استقبال گسترده مردم را در پی داشت البته هدف سفر ابتکار برگزاری مراسم سالروز گرامیداشت و اهمیت تالاب‌ها بود که همزمان در سراسر کشور برگزار می‌شد.

مدیرکل محیط‌زیست کشور با دیدن پلاکاردهای متفاوتی چون صدای ما را به جهانیان برسانید، هامون را دریابید و ... کاملا متوجه شد که حیات تالاب هامون مساوی است با بازگشت آرامش به سیستان، ابتکار ضمن دیدار با تعدادی از مردم و معتمدین منطقه در حاشیه مراسم سخنرانی خود از آینده خوب تالاب خبر داد و ابراز امیدواری کرد هرچه سریع‌تر مشکلات هامون برطرف شود.

بهمن ماه پارسال رئیس سازمان محیط‌زیست در یک برنامه زنده تلوزیونی با صراحت تاکید کرد که مشکل ریزگردها تنها با احیا تالاب‌ها محقق می‌شود.

رئیس سازمان محیط زیست کشور طی روزها گذشته در گفت و گو با ایسنا از تشکیل کارگروه مشترک ایران و افغانستان جهت نجات تالاب هامون خبر داد و افزود: بررسی شرایط تالاب هامون و تدوین یک برنامه همکاری مشترک اقداماتی است که کارگروه مامور به انجام آن خواهد بود.

ایتکار با اشاره به موضوعات امنیتی موجود در کشور افغانستان، گفت: امیدوارم بتوانیم با همکاری‌های دو کشور از اکوسیستم طبیعی این تالاب که میراث مشترک ما و افغانستان است حفاظت کنیم، چرا که این تالاب علاوه بر اهمیتی که در معیشت اهالی سیستان و بلوچستان و افغانستان دارد به لحاظ جهانی نیز ارزشمند است.

وی همچنین با اشاره به تشدید پدیده گرد و غبار در منطقه جنوب شرقی ایران اظهارکرد: با توجه به این که این پدیده علاوه بر ایران کشورهای دیگر از جمله افغانستان را درگیر کرده است، بنابراین برای مقابله با آن نیز نیاز به همکاری‌های چند جانبه داریم.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست اظهارکرد: در دیدار با رییس‌جمهور افغانستان علاوه بر نجات تالاب هامون در خصوص حفاظت و احیای"هوبره" پرنده‌ای که در معرض خطر انقراض است نیز مذاکراتی انجام شد.

برگزاری همایش فقط هزینه به بار می‌آورد این سخنی بود که نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی بیان کرد.

نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه دولت در بحث احیا تالاب هامون کوتاهی می‌کند افزود: برگزاری همایش و دعوت از چهره‌هایی بین‌المللی در صورتی موثر است که نتیجه‌بخش باشد.

سید باقر حسینی ضمن تاکید بر حرکت مجدانه دولت بیان کرد: اینکه مسئولینی به سیستان سفر کنند و در عمل هیچ خروجی مشاهده نشود امری بی‌منطق است.

وی افزود:حق‌آبه سیستان با حرکت و نگاه ویژه وزراتخانه‌ها و سازمان‌های مربوطه محقق می‌شود.

نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: طی سفر دولت یازدهم طرح تثبیت 10 هزار هکتار از شن‌های روان سیستان مصوب شد. متاسفانه تاکنون هیچ اقدامی در این راستا صورت نگرفته است.

وی ادامه داد: شن‌های روان زندگی مردم را به شدت مختل کرده، نمی‌دانم چرا دوستان دولتی وارد کار نمی‌شوند.

حسینی به آب گیری اخیر هامون صابری اشاره کرد و افزود: ورود آب به هامون صابری به هیچ عنوان نتیجه کار دیپلماسی نبود.

وی خاطرنشان کرد: اینکه بخواهیم آب سریز کشور افغانستان را به حرکت دیپلماسی مرتبط کنیم غیرمنطقی است.

حسینی تصریح کرد:اخیرا دولت افغانستان در هیرمند مسیر انحرافی ایجاد کرده، مطمئن باشید با این اقدام به هیچ عنوان حق‌آبه محقق نمی‌شود.

نماینده مردم سیستان به اوضاع فعلی منطقه اشاره کرد و افزود: خالی شدن روستاها از سکنه یک تهدید ملی است.

وی تصریح‌کرد: وجود گروهگ تروریستی در کشور همسایه خطری بسیار جدی است پس احیا تالاب باید در ردیف اقدامات فرامنطقه‌ای قرار بگیرد.

اندیشه واحدی جهت احیا تالاب وجود ندارد

مدیرکل محیط زیست استان گفت: مسئولین استانی ترجیحی عمل می‌کنند و به احیا تالاب نمی‌اندیشند

سعید محمودی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (آیسنا) منطقه سیستان و بلوچستان تصریح کرد: تاکنون سه گارگاه در بحث طراحی سند راهبردی تالاب برگزار شده است.

محمودی ادامه داد: لحاظ شدن نظرات و دیدگاه‌های مردم منطقه از اصلی‌ترین ویژگی‌های سند راهبردی تالاب هامون خواهد بود.

مدیرکل محیط زیست استان در پاسخ به این سوال که چرا از نظرات مردم در این سند استفاده شده است گفت: این مردم هستند که مشکلات را لمس می‌کنند مسلما می‌توانند راهکار لازم را ارائه دهند.

وی همچنین افزود: سازمان‌های بین‌المللی باید وارد عمل شوند امروز شرایط مردم سیستان بسیار بحرانی است.

محمودی ادامه داد: زمانی می‌توانیم تالاب هامون را احیا کنیم که برنامه‌ای مدون داشته باشیم.

این مسئول گفت: برخی دوستان نظرات غیرکارشناسانه می‌دهند که هیچ ارتباطی با احیای تالاب ندارد.

مدیرکل محیط زیست استان ادامه داد: بیشتر آب ورودی منطقه به چاه نیمه‌ها تزریق می‌شود و این پذیرفته نیست.

وی همچنین تصریح‌کرد: من معتقدم که آبگیری چاه نیمه چهارم جهت تامین آب شرب ساکنان زاهدان و زابل ضرورتی ندارد.

کارشناس مسائل زیست‌محیطی گفت: شکر خدا سیستان و بلوچستان مشکل آب شرب ندارد.

مدیرکل محیط زیست استان افزود: زمانی مشکل مردم سیستان بر طرف می‌شود که تالاب هامون احیا شود.

محمودی با رد برخی انتقادها گفت: دوستانی که انتقاد دارند چرا نسبت به بازگشایی آبراهه مرزی هامون پوزک افدام نمی‌کنند.

مدیرمحیط زیست استان به نقض قوانین بین المللی توسط طرف افغان اشاره و افزود: احیا تالاب هامون به نفع هر دو کشور است.

سیستان سال هاست که اهواز است

این روزها بحث آلودگی هوای اهواز بسیار داغ است، موضوعی که مکررا به نقل رسانه‌های گروهی و مسئولان مطرح می‌شود اما در گوشه‌ی دیگر ایران هستند مردمانی که سالیان سال با گرد و غبار انس و الفت دارند. بادهای 120روزه همه ساله به مدت چهار ماه (خرداد تا مهر) در سیستان یکه تازی می‌کند.

افزایش بیماران تنفسی، مهاجرت گسترده مردم و خشک‌شدن تالاب هامون تنها بخشی از اثرات مخرب گرد و غبار در این منطقه است.

مردم مظلوم سیستان که زمانی گندم ایران را تامین می‌کردند اکنون در بدترین شرایط ممکن به سر می‌برند، اکثر روستاهای زابل تحت نفوذ شدید شن‌های روان است. کشاورزان و دامداران دیگر انگیزه‌ای برای کشاورزی و دامپروری ندارند.

قلب تالاب هامون مدت‌هاست که نمی‌تپد. میلیون‌ها بچه ماهی در طول سال به کام مرگ فرو می‌روند.یاد آن روزها بخیر که پرندگان زیادی به تالاب هامون مهاجرت می‌کردند و طعم نان محلی هوش از سر می‌برد.

15 سال است که شرایط بد آب و هوایی سیستان را فلج کرده در برخی اوقات غلظت گرد و غبار به حدی می‌رسد که نای نفس کشیدن وجود ندارد، اما صدای خاموش مردم به هیچ کس نمی‌رسد.مردمانی صبور و عاشق ولایت در این سرزمین زندگی می‌کنند، همان‌هایی که با یاد و نام شهید قاسم میرحسینی افتخارآفرینی می‌کنند.

دست‌های پینه‌زده کشاورزان مردم سیستان دل انسان را آسمانی می‌کند. اهوازی‌ها چندسالی است که گرد و غبار را حس می‌کنند، اما مردم سیستان سال‌هاست که با این حریف قدر پنجه در پنجه مبارزه می‌کنند.

کودکانی که امروز از بیماری آسم رنج می‌برند ایرانی هستند و هیچ فرقی با دیگر نقاط کشور ندارند.

گزارش از خبرنگار ایسنا حسین زائرمیری

انتهای پیام