دوباره 3 هکتار از نخلستان‌های آبادان سوختند اما این بار نه در آتش جنگ و به دست صدام جنایتکار، بلکه با دست خودمان. نخل‌هایی که در جنگ سرشان رفت ولی از پا نیفتادند، حالا با آتش سوزی چند روز گذشته خاکستر شده‌اند.

نخلستان‌های آبادان و خرمشهر که روزگاری مظهر مقاومت و ایستادگی شناخته می‌شدند، حالا دارند از پا درمی‌آیند و انرژی‌شان را از دست داده‌اند اما چرا؟ به گفته کارشناسان کشاورزی، نخلستان‌ها نیز شیمیایی شده‌اند و با جذب گرد و خاک آلوده، شیمیایی شده‌اند و نای نفس کشیدن ندارند. نخل‌ها مریض شده‌اند، برگ‌هایشان در حال خشک شدن است، باروریشان به خطر افتاده و دچار عارضه خشکیدگی میوه شده‌اند. میوه‌های نخل، نرسیده، ریزش می‌کنند، مقدار میوه کم شده و کیفیت خرمای خوزستان کاهش یافته است.

اگر خوزستانی باشی، لذت آب شدن قند ناشی از شکستن خارک تُرد را چشیده‌ای، خارک و رطب تُرد، شیرین و تازه‌ای که به عشق خوردن آن، گرمای 60 درجه تابستان و شرجی شهریورماه خوزستان را تحمل کرده‌ای، اما حالا دیگر خرماهای بِرم آبادان تازه و انرژی‌زا نیستند و چروکیده شده‌اند.

رنج شیمیایی شدن نخل‌ها کم بود، حالا با پیدا شدن سر و کله گنبد نمکی که بعد از ساختن و آبگیری سد گتوند مثل یک بمب اتمی حیات 43 هزار هکتار از نخلستان‌ها را تهدید می‌کند، قوزی شده بر بالای قوزها. کارشناسان احتمال می‌دهند، حل شدن تدریجی گنبد نمکی سد گتوند و شور شدن بیشتر آب، سبب خشک شدن نخل‌ها و خروج این محصول از چرخه اقتصاد شود و این امر صادرات خوزستان را که 50 درصد آن از طریق فروش خرما حاصل می‌شود، تهدید می‌کند.

رسول حزباوی، یک نخلدار خوزستانی در این باره به خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، منطقه خوزستان، توضیح داد: این عارضه از 2 سال گذشته در نخلستان‌های استان مشاهده شد و ابتدا فکر می‌کردیم فقط در شهرستان‌های کم آب رخ داده است اما اکنون حتی نخلستان‌های حاشیه رودخانه‌ها نیز دچار خشکیدگی برگ شده‌اند.

وی افزود: بروز این پدیده برای ما غیرطبیعی بود و به همین منظور این موضوع را به سازمان جهاد کشاورزی اطلاع دادیم. باردهی نخل به برگ‌هایش وابسته است و اگر برگ‌هایش سبز باشد، محصول خوبی می‌دهد اما در صورت خشک شدن، انرژی لازم را برای تولید میوه ندارد.

حزباوی تصریح کرد: در حال حاضر بیشتر خوشه‌های نخل‌های ما خشک شده است و خشکیدگی برگ‌ها در نخل‌های بارور بیشتر دیده می‌شود. کیفیت خرمای امسال کاهش یافته و در برخی نخل‌ها نیز ریزش محصول داشتیم و خرما حالت تازگی خود را از دست داده‌ است.

باز هم پای سد گتوند در میان است

همچنین نورالله معلمی، عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز نیز معتقد است: عارضه خشکیدگی خرما در چند سال اخیر در نخیلات خوزستان دیده شده که بخشی از آن به ریزگرد و بخشی دیگر به کم آبی و خشکسالی مربوط می‌شود. گرد و خاک روی گردافشانی گل درختان تاثیر منفی می‌گذارد و نه تنها کیفیت تولید بلکه تعداد میوه‌های خوشه نخیلات را کم می‌کند زیرا گرد و خاک حامل عناصر شیمیایی سنگینی است که محصول را از بین می‌برد.

این کارشناس باغبانی تصریح کرد: عارضه خشکیدگی نخیلات در خوزستان شاید فقط مربوط به گرد و خاک نباشد و عوامل دیگری مانند شوری آب به ویژه در رودخانه کارون در بروز این عارضه موثر است زیرا گرد و خاک دوره‌ای است اما شوری آب‌های استان همیشه هست و کشاورزان برای آبیاری از آن استفاده می‌کنند. وجود سد گتوند و شوری که در رودخانه کارون ایجاد کرده به نظر من در خشکیدگی نخیلات بی‌تاثیر نبود. این سد فاجعه‌ای در استان و معادل یک بمب اتمی است که هر آن ممکن است منفجر شود.

وی ادامه داد: سد گتوند از ابتدای تاسیس تاکنون با شور کردن آب رودخانه کارون کشاورزی این حوضه را نابود کرده است. از آنجایی که خیلی از نخیلات استان در حاشیه رودخانه کارون هستند نمی‌توان وجود این سد را به عنوان عامل زیانبار نادیده گرفت.

پدیده ریزگردها عامل وقوع عارضه خشکیدگی نخیلات

محمد قاسمی نژاد، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان نیز در این رابطه گفت: وقوع این عارضه از فروردین سال گذشته در برگ نخل‌ها، مشاهده و پس از انجام تحقیقات و بررسی‌های لازم نتایج به ستاد بحران استانداری و وزارت جهاد کشاورزی ابلاغ شد.

وی افزود: نتایج تحقیقات نشان داد که خشکیدگی ناشی از پدیده ریزگردها است که این پدیده حاوی مواد سمی و عناصر سنگین است. گرد و خاک‌های آلوده وقتی روی برگ درختان می‌نشیند با جذب رطوبت هوا و یا بارندگی شروع به فعالیت کرده و برگ درختان را از بین می‌برند. خسارتی که احتمالی می‌دهیم بر اثر عارضه خشیدگی درخت خرما رخ دهد، 232 میلیارد تومان است و موجب می‌شود تا باردهی نخل‌های جوان حداقل 2 سال به تعویق بیفتد.

قاسمی‌نژاد تصریح کرد: این خطر 43 هزار هکتار نخلستانهای استان را تهدید می​کند و با توجه به افزایش غلظت ریزگردها متاسفانه در 2 سال گذشته نخل​های استان در تهدید خشک شدن قرار گرفتند. در حال حاضر حدود 10 لایه از برگ​ها از بین رفته و با توجه به اینکه برای تولید یک خوشه خرما حداقل به 7 برگ نیاز است، این عارضه خطر جدی محسوب می‌شود.

معاون سازمان جهاد کشاورزی خوزستان ادامه داد: خسارت مستقیم به محصول و میوه نخل و تبدیل خرمای درجه یک به درجات پایین از خسارت‌های دیگر این عارضه است. نابودی برگ درختان خرما یکی از موارد دیگر است که باعث کاهش سطح سبز، عملیات فتوسنتز و در نهایت کاهش عملکرد در واحد سطح می‌شود.

به گفته نخلداران این عارضه از دو سال گذشته در نخلستان‌ها مشاهده و به سازمان جهاد کشاورزی گزارش شد اما تاکنون پاسخی دریافت نشده و اقدامی برای مبارزه با آن صورت نگرفته است. نخلداران با هرس کردن برگ نخل مقداری مقابله کرده‌اند اما این کار در بلندمدت نابودی نخل را به دنبال دارد.

سطح زیرکشت نخیلات خوزستان 43 هزار هکتار است که سالیانه 190 هزار تن تولید دارند. 50 درصد صادرات خرمای کشور از خوزستان است و وقوع هر پدیده‌ و مشکلی در روند تولید این محصول علاوه بر ایجاد خلل در معیشت کشاورزان خوزستانی، تبعات ملی نیز به دنبال دارد که لازم است بیش از پیش برای حل مشکلات بخش کشاورزی به ویژه تولید خرما به عنوان محصول استراتژیک، تدابیری اندیشید.

انتهای پیام