یک اندیشکده آمریکایی در گزارشی با بررسی نقش عربستان در شکل‌گیری و رشد گروه‌های افراط‌گرا و اقدامات تروریستی‌شان در جهان و آغاز درگیری‌های نظامی داخلی کشورهای منطقه نوشت: هرچند تهران و واشنگتن دوست یکدیگر نیستند، سعودی‌ها امنیت آمریکا را بیش‌تر به خطر انداخته‌اند.
به گزارش ایسنا، اندیشکده آمریکایی کاتو (Cato) در این گزارش با پرداختن به سابقه تاریخی روابط ایران و عربستان نوشت: تنش‌ها میان تهران و ریاض که در طول سالیان گذشته به طور مکرر تشدید شده است، در زمستان قبل پس از اعدام 47 تن از مخالفان عربستانی از جمله شیخ نمر، رهبر شیعیان این کشور و اعتراض ایرانی‌ها به این مساله به بالاترین حد خود رسید. جمعی از معترضان ایرانی در مقابل سفارت عربستان در تهران تجمع کردند و آسیب‌هایی به این سفارتخانه وارد شد. ریاض نیز در پاسخ، روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع کرد. اختلاف میان این دو کشور در طول سال‌ها رو به وخامت رفته است و این ناشی از مسائل دیگری از جمله حمایت دولت‌ها از جبهه‌های مخالف در جنگ‌های داخلی منطقه بوده است. عربستان چند سال پیش در حمایت از پادشاهی بحرین که در دستان اقلیت سنی قرار داشت دست به مداخله نظامی در این کشور زد تا از آن‌ها در برابر معترضان بحرینی از اکثریت شیعه محافظت کند. سعودی‌ها هم‌چنین سال گذشته علیه شیعیان حوثی در یمن دست به حملات هوایی علیه غیرنظامیان یمنی زدند تا مانع از پیروزی این گروه شوند. در عراق و سوریه نیز دو کشور از طرف‌های مخالف حمایت می‌کنند. ایران در عراق، پشتیبان دولتی است که پس از صدام حسین، دیکتاتور پیشین این کشور روی کارآمد و از شبه‌نظامیان شیعی عراق نیز حمایت می‌کند. این در حالی است که عربستان سعودی به قبایل سنی در استان الانبار و دیگر نقاط در غرب و شمال عراق کمک کرد که همگی‌شان در برابر دولت مخالفت کردند و در نهایت برخی از این گروه‌ها با هم یکی شدند و گروه داعش را تشکیل دادند.
در سوریه نیز شرایطی مشابه در جریان است. ایران حامی بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه و نیروهای وفادار به حکومت است اما عربستان در کنار ترکیه، دیگر قدرت منطقه از مخالفان سوری پشتیبانی می‌کند. این دو کشور حمایت مالی و لجستیکی گسترده‌ای از شورشیان می‌کنند اما در حقیقت بخش زیادی از این کمک‌ها در دستان فرقه‌ها و گروه‌های رادیکالی قرار می‌گیرد. برخی از نیروهای این گروه‌ها به داعش پیوسته و باقی آن‌ها جبهه النصره و نیروهای وابسته به القاعده در سوریه را تشکیل داده‌اند.
اندیشکده کاتو در ادامه گزارش خود به رویکرد آمریکا در قبال مساله اختلاف ایران و عربستان پرداخت و نوشت: هرچند آمریکایی‌ها به خوبی ماجرای تسخیر سفارت کشورشان در تهران در سال 1979 را به یاد می‌آورند و ایران را به دست داشتن در ماجرای بمب‌گذاری مقر فرماندهان نیروی دریایی آمریکا در بیروت در سال 1983 و حمله به فرماندهان نیروی هوایی در برج‌های خُبر در عربستان در سال 1996 متهم می‌کنند. هیچ‌کس تاکنون نپرسیده است که نیروهای آمریکایی در این نقاط که به نظر می‌آید ارتباط کمی، حتی اگر ارتباطی وجود داشته باشد، با منافع امنیتی آمریکا دارد چه کار می‌کرده‌اند. در ازاء، مردم آمریکا یک کینه غیرمنطقی و بی‌دلیل نسبت به ایران پیدا کرده‌اند. رهبران آمریکا در بیش از سه دهه گذشته همواره نسبت به ایران خصومت داشته‌اند و این دشمنی رسمی به نظر می‌آید که تنها در نتیجه حصول توافق هسته‌ای میان ایران و گروه 1+5 کمی کاهش یافته است.
آمریکایی‌ها برای دوست داشتن عربستان سعودی نیز دلیل کمی دارند اما این حقیقت هیچ‌گاه بر رویکرد نخبگان سیاسی آمریکا یا هیچ‌یک از خبرهای سیاست آمریکا تاثیرگذار نبوده است. حتی به شکلی زننده بسیاری از نامزدهای جمهوری‌خواهان در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2016 آمریکا تاکید کرده‌اند که عربستان و متحدانش در خلیج فارس دوستان واشنگتن هستند. در حقیقت این رویکرد هر دو حزب به شمار می‌آید. مقامات دولت باراک اوباما نیز بارها از عربستان به عنوان دوست و متحد یاد کرده‌اند، حقیقتی که در یک عکس کم‌تر دیده شده از تعظیم رییس‌جمهور اوباما در برابر ملک عبدالله پادشاه عربستان برای اثبات پایبندی واشنگتن به روابط با ریاض نشان داده می‌شود.
به علاوه سیاست داخلی عربستان باید از اختیار این کشور به عنوان دوست آمریکا بکاهد. تکرار نقض حقوق بشر در عربستان بارها به ثبت رسیده است. در واقع، آمریکایی‌ها و دیگر کشورهای توسعه یافته داعش را به دلیل رفتارهای بدوی و غیرانسانی‌اش از جمله گردن زدن محکوم می‌کنند، در حالی که همین دوست آمریکا، یعنی عربستان در سال 2015 بیش از 150 تن را گردن زد که بسیاری‌شان هم‌چون شیخ باقر النمر هیچ کاری جز انتقاد به حکومت انجام نداده بودند.
عربستان سعودی علاوه بر عملکرد وحشتناک در امور داخلی‌اش، در اقداماتی دخالت داشته که در بسیاری مواقع امنیت آمریکا را به خطر انداخته است. زمانی که واشنگتن و ریاض در دهه 1980 در یک جبهه قرار داشتند و به جنبش مجاهدین افغان کمک می‌کردند، مقامات سعودی با همکاری نزدیک با آژانس اطلاعات پاکستان سبب شدند تا حجم بزرگ کمک‌های مالی و نظامی در دستان نیروهای اسلام‌گرای افراطی قرار گیرد که بسیاری از آن‌ها به کادر سازمان‌های تروریستی مختلف در سراسر جهان پس از پایان جنگ در افغانستان تبدیل شدند.
پشتیبانی عربستان سعودی از افراط‌گرایان در افغانستان با سیاست کلی‌اش مطابقت داشت. حکومت سعودی‌ها برای دهه‌ها منجر به شکل‌گیری و ادامه برنامه‌های مربوط به تفکر وهابیت و پیام متعصبانه آن‌ها برای مقابله و خصومت با غرب و سکولار شد. ایجاد مراکزی برای ترویج این ایدئولوژی در جهان اسلام دست‌کم منجر به تاثیرپذیری تعداد بی‌شماری در دست‌کم دو نسل اخیر جوانان مسلمان شده است.
مساله دیگری که در این میان حائز اهمیت است، اسناد محرمانه‌ای است که نشان می‌دهد خانواده سلطنتی سعودی از تامین‌کنندگان عملیات‌های تروریستی القاعده از جمله در حادثه 11 سپتامبر بوده‌اند.
براساس این گزارش، این در حالی است که با وجود تمام این حقایق دورویی‌های آمریکا در قبال عربستان سعودی در جریان مداخله نظامی عربستان در یمن افزایش نیز یافته است. در این پرونده آمریکا با در اختیار قرار دادن اطلاعات و ارائه حمایت لجستیکی به نیروهای آل سعود کمک کرده است.
واشنگتن در حال حاضر با عربستانی (بعلاوه ترکیه) روبه‌رو است که اقداماتش می‌تواند زیان‌بارتر از مداخله نظامی یمن و بحرین باشد. ریاض و آنکارا تمایل خود را برای فرستادن نیروهای زمینی‌شان به سوریه اعلام کرده‌اند که لزوما در راستای اجرای قرارداد آتش‌بس و روند صلح در این کشور نیست اما اوباما به جای محکوم کردن این اقدامات، از این پیشنهاد به عنوان یک گام سازنده یاد کرده است، در حالی که جنگ نیابتی شیعه - سنی در سوریه می‌تواند به سطح جدید خطرناکی برسد.
اندیشکده کاتو ادامه داد: واشنگتن برای مواجهه با اختلاف ایران و عربستان چند گزینه پیش‌رو دارد که اولین رویکرد این است که موضعی بی‌طرفانه اتخاذ کند و سپس تصمیم بگیرد کدام کشور بیش‌تر هم‌سو با منافع امنیتی‌اش عمل می‌کند. ابتدا ممکن است که به دلیل وقوع انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 و قطع روابط تهران و واشنگتن این کشور یک دشمن کینه‌توز و عربستان دوست و متحد به شمار بیاید. هرچند حقیقت این است که ایران و آمریکا دوست و متحد یکدیگر نیستند، تهران دموکراسی بهتری دارد. بعلاوه رویکرد ایران این است که آمریکا را شیطان بزرگ بنامد و تلاش می‌کند تا هر جا که ممکن باشد منافع آمریکا را تضعیف کند اما واضح است که متحدان شیعه ایران در عراق و سوریه اصلی‌ترین مبارزان با داعش هستند و اگر واشنگتن مقابله با داعش را اولویت اصلی خود می‌داند، تلاش برای تضعیف ایران به لحاظ استراتژیک بی‌معنی خواهد بود. آمریکا هم‌چنین نباید فراموش کند که عربستان سعودی در پیدایش داعش و دیگر گروه‌های سنی افراط‌گرا نقش بنیادین داشته است. بنابراین سعودی‌ها امنیت آمریکا را به خطر انداخته‌اند.
انتهای پیام
نظرات