مهدی ذاکریان در گفت‌وگو با ایسنا در پاسخ به این پرسش که چهار سال از عمر توافق هسته‌ای می‌گذرد و امروز با توجه به خروج آمریکا تقریباً جز پیکری بی‌جان از این توافق باقی نمانده است، به عقیده شما آیا تلاش دیپلماتیک و سیاسی که برای رسیدن به راه‌حلی جامع انجام شد، بی‌نتیجه بوده است؟ گفت: در روابط بین‌الملل ما به آثار یک عمل و تصمیم نگاه می‌کنیم. برجام یک اتفاق بزرگ در نظام بین‌الملل در سال ۲۰۱۵ بود، اتفاقی که من آن را با کنگره وین ۱۸۱۵ که در آن دیپلماسی به مخاصمه غلبه پیدا کرد و جامعه بین‌الملل به دستاوردهای بزرگی رسید،  مقایسه می کنم و این اثر هنوز ادامه دارد که برجام مصداق همین اثر است.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این‌که برخی معتقدند با تحولات یک سال اخیر به همگان ثابت شده است که برجام توافق خوبی نبود؟ اظهار کرد: این‌که برخی می‌گویند برجام کاری نکرد و اثری نداشت از نظر من تحلیل درستی نیست و با این استدلال مخالفم. برجام را باید در سه سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی بررسی کرد و در آن صورت خواهیم دید که اثرات قابل توجهی داشته است.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: در سطح ملی اکنون برخی مزایای برجام از بین رفته است اما برخی موارد هنوز به جای خود باقی است؛ یکی از عواملی که اجازه نمی‌دهد آمریکا به همراه هم‌پیمانانش به ایران حمله کنند برجام است که موجب بازدارندگی شده است. علاوه بر قدرت قابل توجه نظامی ایران در سطح منطقه، نفوذ ایران بعد از برجام بسیار افزایش یافت و اساساً برجام موجب شد تا قدرت ایران  مورد شناسایی قرار گیرد و این مساله همیشه مورد احترام کشورها بوده است. برجام موجب شده است تا کشورها در سطح منطقه و بین‌الملل بدانند که دست زدن به ایران هزینه و ریسک بالایی دارد.

ذاکریان گفت: اقتدار حقوقی و دیپلماتیک از آن جایی به دست آمد که ایران به همه تعهداتش عمل کرد و حتی وقتی آمریکا یک جانبه از برجام خارج شد ایران اقدام متقابل انجام نداد و همین عمل برای ایران اعتبار بین‌المللی زیادی در بر داشت. ایران توان و اراده خروج از برجام در واکنش به خروج آمریکا را داشت اما این کار را نکرد و این اقدام موجب شد تا مورد توجه و احترام کشورهای مختلف قرار گیرد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به فشارهای حداکثری آمریکا علیه ایران و بازخورد واکنش ایران به این فشارها اظهار کرد: ایران در این رابطه نیز فراتر از فشارها عمل کرد و سعی کرد به همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی خود ادامه داد و این فرصتی بود که برجام به وجود آورد. یکی دیگر از اثرات اجرای برجام و باقی ماندن ایران در آن در سطح بین‌المللی این است که روند کنونی موجب ایجاد اختلاف میان قدرت‌های بزرگ از جمله بریتانیا و ایالات متحده آمریکا شده است تا جایی که سفیر بریتانیا در آمریکا در یادداشت‌هایش آمریکا را به خروج غیرقانونی از برجام و تحمیل کردن خواسته‌اش به کشورهای دیگر متهم می‌کند و این مساله به عامل کدورت این دو کشور می‌شود و اینها همه بر سر برجام است که اتفاق می‌افتد.

وی تاکید کرد: معتقدم برای بررسی برجام باید همه ظرفیت‌های آن را دید؛ این‌که رئیس جمهور فرانسه برای حفظ برجام یا بازگرداندن آمریکا به این توافق وارد بحث با ترامپ می‌شود یا فرستاده ویژه به ایران می‌فرستد و اینستکس را راه‌اندازی می‌کنند اقدامات کوچکی نیستند. شاید برای ایران کافی نباشند اما در چارچوب روابط بین‌الملل این اقدامات بسیار حائز اهمیت است. اساساً ایران به مسائلش صفر و صدی نگاه می‌کند و به همین دلیل هم اقدامات اروپایی‌ها برای نجات برجام را کافی نمی‌بیند اما صفر و صدی دیدن برجام خوب نیست؛ اینکه یا برجام به کل نباشد یا اگر بود همه چیز را به ما بدهد نگاهی اشتباه است و در دنیای فعلی کارساز و شدنی هم نیست.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با انتقاد از دولت روحانی در رابطه با بزرگ‌نمایی برجام گفت: دولت از ابتدا نباید برجام را فتح‌الفتوح معرفی می‌کرد به شکلی که همه انتظارات در هر جایی را از برجام بخواهیم. ما صرفاً بر سر مساله هسته‌ای با برخی کشورها اختلاف داشتیم که حدود یک دهه این اختلاف به طول انجامیده بود و در نهایت در زمان آقای روحانی هم همین مساله حل و فصل شد و دو طرف توانستند بر سر یک راه‌حل به توافق برسند.

ذاکریان تاکید کرد: معتقدم الان طرف‌های اروپایی بیش‌تر در حال تلاش هستند و اقدامات کاهشی ایران که به صورت پله‌ای و گام به گام انجام می‌شود ویژگی "درمان‌گری" دارد و باعث شده تا آنها کمی با جدیت مساله را پیگیری کنند. اقدامات ایران در این راستاست که آمریکا را به بازگشت به برجام دعوت کند یا اینکه اروپایی‌ها دست به جبران اقدامات آن بزند. امروز شاهد آن هستیم که این آمریکا است که در شورای حکام آژانس مدعی برجام است در حالی که از این توافق خارج شده است از این رو معتقدم برجام اگر خوب نبود آنها به دنبال تشکیل جلسه فوری برای بررسی اقدامات ایران نمی‌رفتند. بنا بر این هنوز امید و راه‌های زیادی برای نجات برجام و ادامه اجرای آن البته به طور متقابل وجود دارد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل در ادامه تاکید کرد: برجام به ایران قدرت فعالیت در منطقه و فضای بین‌الملل داده و می‌دهد و ایران را از انزوا خارج می‌کند. ایران با محوریت برجام می‌تواند با قدرت‌های بزرگ کار کند.

وی گفت: سیاست "عمل در برابر عمل" از سوی ایران سیاست درستی است و معتقدم اروپایی‌ها می‌توانند بیشتر تلاش و اقدام کنند تا برجام را نجات دهند.

ذاکریان تصریح کرد: فرانسه می‌تواند در مجمع عمومی موضوع پایبندی آمریکا به قطعنامه ۲۲۳۱ را طرح کند و با حمایت مجمع موضوع به دیوان بین‌المللی دادگستری ارجاع شود و از آن نظر مشورتی درباره میزان پایبندی آمریکا به این قطعنامه را بخواهند و به این شکل به آمریکا برای بازگشت به برجام فشار بیاورند. جدای از این بحث اروپایی‌ها می‌توانند در شورای اروپا و ناتو موضوع برجام و خروج یک‌جانبه آمریکا از این توافق که توافقی امنیتی سیاسی است و می‌تواند بر هم خوردن آن تبعات امنیتی منطقه‌ای و بین‌المللی داشته باشد را مطرح و پیگیری کنند.

انتهای پیام