عکس: مهدیس طایفه

فرونشست زمین، اصطلاحی عمومی است که اشاره به حرکت عمودی و رو به سمت پایینِ سطح زمین دارد و می‌تواند توسط فرایندهای طبیعی، فعالیت‌های انسانی یا هردوی آن‌ها رخ دهد. اصفهان یکی از استان‌هایی است که به دلیل مهاجرت از شهرها و کشورهای همسایه، اسکان بیش از حد جمعیت و استقرار صنایع آب‌بر، با کاهش منابع زیرزمینی آب مواجه شده، به همین دلیل نیز فرونشست با شدت بیشتری در حال پیشروی است.
خشکسالی چندساله و برداشت بی‌رویه آب از سفره‌های زیرزمینی، کاهش بارندگی و حذف جریان آب رودخانه زاینده‌رود از دل شهر، از مهم‌ترین دلایل وقوع فرونشست زمین در شهر کم‌آبی چون اصفهان است.
بنا بر آخرین آمار موجود از مجموع ۶۰۵ دشت کشور، ۳۰۰ دشت دچار بحران فرونشست شده‌اند که دشت اصفهان-برخوار با تمرکز جمعیتی ۲.۵ میلیون نفر نسبت به دیگر نقاط استان اصفهان، وضعیتی تکان‌دهنده و قابل توجه دارد.
تا جایی که مدیرکل سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی اصفهان تاکید دارد «امروز اصفهان تنها شهری است که فرونشست زمین به داخل منطقه مسکونی آن نفوذ کرده است» و از این شهر به‌عنوان نماد فرونشست نیز یاد می‌شود. اگر برداشت از آبخوان دشت اصفهان-برخوار ادامه یابد، تا حدود ۱۵ سال دیگر، اصفهان قابل سکونت نخواهد بود.
مطابق آخرین آمار، نرخ سالانه فرونشست زمین در اصفهان ۱۸.۵ سانتیمتر است، که در سال ۹۵ فقط دو درصد مساحت استان بالغ بر ۲ هزار و ۹۰۰ کیلومتر مربع درگیر فرونشست زمین بود که طبق آخرین مطالعات، حدود ۱۰ هزار کیلومتر مربع مساحتِ استان، یعنی ۱۰ درصد آن به‌‍صورت خطرناک و بسیار جدی درگیر فرونشست شده است.
بر اساس آمارها بیش از ۴۰ هزار حلقه چاه مجاز در استان اصفهان وجود دارد که سالانه بیش از ۳.۵ میلیارد مترمکعب آب برداشت می‌کنند و حدود ۲۱ هزار حلقه چاه غیرمجاز وجود دارد، که بالای ۱۰ هزار حلقه آن غیرفعال و متروکه شده‌اند، در این شرایط آبخوان‌های آب زیرزمینی پتانسیل و توانی برای برداشت منابع آب نداشتند و در واقع آبی در آبخوان وجود نداشته است.