به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی انتشارات علمی و فرهنگی، هادی حیدری، مجری برنامه رونمایی از «اصلاح و بازسازی هویت بصری و قلم اختصاصی فرانکلین» که روز گذشته (۱۶ شهریور) در ساختمان این انتشارات برگزار شد، یادداشتی از نادره رضایی، مدیرعامل انتشارات علمی و فرهنگی را که به علت درگذشت پدر خود در این مراسم حضور نداشت، خواند.

در بخشی از این یادداشت آمده است: شاید پرداختن به هویت بصری در این زمانه عسرت و این تنگنای اقتصاد فرهنگ، کاری غیرضروری به نظر بیاید. ضرورتش اما برای ما از یک دیدگاه کلی سرچشمه می‌گیرد که جزو مأموریت انتشارات در تاریخ فعالیتش یعنی عرضه بهترین محتوا در بهترین صورت و قالب است. نگاهی به تاریخچه بصری انتشارات در چاپ آثار روشن خواهد کرد که کتاب‌آرایی همواره واجد اهمیت بوده است. 

درباره هویت بصری هم لوگو و نشان‌ها، از نشان کله اسبی فرانکلین گرفته تا نشان شمع و قلم علمی و فرهنگی، نشان‌هایی شناخته‌شده در تاریخ نشر کشورند و تعریف شکل یکسان و قلم متناسب به نحو مستمر در دوره‌های گوناگون تاریخ انتشارات علمی و فرهنگی اهمیت داشته است.

تداوم اصالت فرانکلین با طراحی هویت بصری و قلم مخصوص

بهرام پروین گنابادی، معاون فرهنگی انتشارات علمی و فرهنگی با بیان این‌که فرانکلین در بسیاری از اولین‌های صنعت نشر کشور ما حضور داشته، گفت: فرانکلین برای اولین بار در ایران ویرایش متون ترجمه و به طور کلی ویرایش را شکل داد و آن را نهادینه کرد. ناشران ما اکنون جرأت ندارند یک‌ شعر آمریکایی را ترجمه و با متن اصلی آن کنار هم منتشر کنند، اما در دهه ۳۰ فرانکلین متون ترجمه را همراه متن اصلی به چاپ می‌رساند و با این کار قدرت مترجمان و چشم تیزبین ویراستاران خود را نشان می‌داد.

او ادامه داد: بسیاری از کتاب‌های غیرداستانی فرانکلین مانند کتاب «مقدمه ابن خلدون» بالای ۳۰ بار چاپ شدند. در آن سال‌ها در زمینه کتاب‌آرایی اول بودند و افرادی را به خارج از کشور فرستادند تا برای این کار دوره ببینند.‌ همچنین اگر به تاریخ کتاب کودک در ایران نگاه کنیم، فرانکلین از پیشگامان در این زمینه بود. همچنین انتشار کتاب‌های درسی و البته مجله «کتاب امروز» که بسیاری از مجله‌های معروف آن زمان از آن الگوبرداری می‌کردند.

پروین گنابادی با اشاره به این‌که در ادامه همان رویکرد فرانکلین امروزه کتاب‌های ما هم باید اصالت داشته باشند، تصریح کرد: بر مبنای ریشه گرفتن دوباره همان اصالت‌های فرانکلین، امروزه طرح جلد، فونت، متن و... کتاب‌های علمی و فرهنگی هم باید بااصالت باشند و این انتشارات هویت بصری مخصوص به خود را داشته باشد و به تبع آن برای همیشه در یاد مخاطبان بماند.

هویت بصری وجه تمایز انتشارات نسبت به یکدیگر است

بخش بعدی مراسم برگزاری میزگردی چهارنفره با حضور  ساعد مِشکی، یونس شُکرخواه، دامون خانجان‌زاده و مجید کاشانی بود.

ساعد مِشکی طراح گرافیک و مدیرعامل انتشارات مِشکی در جایگاه نخستین سخنران درباره اهمیت هویت بصری بیان کرد: هویت بصری برای یک سازمان یا مؤسسه به اندازه داشتن هویت برای انسان‌ها اهمیت دارد. هویت ما را نسبت به دیگران متمایز می‌کند و این وجه تمایز را طراحان سعی می‌کنند با طراحی لوگو، قلم و اجزای هویت بصری برای یک سازمان به ارمغان بیاورند و به تبع آن، این امر در انتشارات هم همین کارکرد و اهمیت را دارد و آن را نسبت به دیگر انتشارت متمایز می‌کند.

این طراح گرافیک خاطرنشان کرد: ای‌ کاش برای هر بخشی از کتاب‌های انتشارات علمی و فرهنگی یک قلم اختصاصی درنظر گرفته شود تا ما به محض دیدن متن کتاب، متوجه شویم مربوط به کدام دسته از کتاب‌های علمی و فرهنگی است. اگر این اتفاق رخ دهد قطعاً قدم بزرگی در عرصهٔ انتشارات کشور خواهد بود.

مجید کاشانی، طراح هویت بصری انتشارات علمی و فرهنگی  درباره روند پژوهش و آغاز طراحی هویت بصری این مجموعه توضیحاتی را ارائه کرد.

خط فارسی تغییرپذیر نیست

دامون خانجان‌زاده، طراح قلم فرانکلین نیز درباره ظرفیت‌های خط فارسی، با اشاره به ظرفیت بالای این خط، گفت: ما مانند دستگاه‌های موسیقی هفت دستگاه خط در فارسی داریم و این در هیج فرهنگ خطی دیگری مشاهده نمی‌شود. در طول تاریخ افراد زیادی ازجمله روشن‌فکران خواسته‌اند که خط و زبان فارسی را تغییر دهند اما موفق نشدند زیرا خط ایرانی از دل فرهنگ مردم سرچشمه می‌گیرد و تغییرپذیر نیست.

خانجان‌زاده با اشاره به لزوم طراحی قلم مخصوص برای انتشارات، گفت: معمولاً هر سازمانی در دنیا خط مخصوص خودش را دارد، اما در ایران همه ناشران ما از یک خط مشابه استفاده می‌کنند و یکی از دلایل این‌که کتاب‌هایشان کمتر فروش می‌رود، این است که خطشان را عوض نمی‌کنند. من تاکنون با سه انتشارات مِشکی، کارنامه و فرانکلین همکاری کرده‌ام و در ۱۰ ضخامت برای آن‌ها قلم مخصوص خودشان را طراحی کرده‌ام.

نباید ارتباط مخاطب با متن را فدای زیبایی کنیم

یونس شُکرخواه، روزنامه‌نگار، استاد و پژوهشگر علم ارتباطات درباره نقش ارتباطی هویت بصری و قلم با مخاطبان اظهار کرد: درواقع به عنوان یک روزنامه‌نگار این‌گونه بگویم که هیچ چیزی شکل نمی‌گیرد الا زیر سایه ارتباطات؛ در ارتباطات حول محور رمزگذاری و رمزگشایی حرکت می‌کنیم و این رمز گاهی بین تابلو با مخاطبی، گاهی بین پیام نشریه با خواننده، گاهی بین یک صوت با شنونده و گاهی بین یک ایماژ با بیننده به وجود می‌آید. به طور مثال طراحان هویت بصری رمزگذار هستند و ما مخاطبان از آن‌چه آن‌ها به ما توصیه می‌کنند رمزگشایی می‌کنیم.

او ادامه داد: از جنبه رمزگذاری هرگز چیزی تمام‌شده نیست و گاهی رمزی جای رمز دیگری را می‌گیرد. مثلاً این‌که چرا ما برای مطالب گوناگون از قلم‌های نستعلیق، آنلاین، روزنامه و کودک استفاده می‌کنیم؟ در این‌جاست که در حوزه ارتباطات پدیده همنشینی - جانشینی شکل می‌گیرد. دوستان هم اشاره کردند که فونت‌های گوناگون برای مخاطبان، مطالب و بخش‌های گوناگون طراحی کنیم و به نظر من طراحان قبل از این‌که رمزگذاران خوبی باشند، باید بتوانند به صورت حرفه‌ای رمزگشایی کنند و ارتباط با مخاطب را در قلم به وجود بیاورند.

این استاد ارتباطات با بیان این‌که نباید صرفاً به زیبایی قلم اکتفا کرد، گفت: بحث ما بر سر قلم نیست بلکه قصه بر سر ارتباط با مخاطب است، به طور مثال کودکان با شکل ظاهری و خوانش برخی فونت‌ها مشکل دارند و این چیزی مانند فونت دکوراتیو نیست و باید بدانیم که چه کاربردی دارد، نه این‌که همه چیز را فدای زیبایی متن کنیم.

شکرخواه در پایان درباره اهمیت نهادینه کردن موضوع هویت بصری و قلم اختصاصی سخن گفت. 

در پایان این مراسم با حضور خبرنگاران و مهمان‌های دیگری مانند گلی امامی، محمدجواد حق‌شناس، محمدرضا زائری و ... از دفترچه «اصلاح هویت بصری و قلم اختصاصی فرانکلین» رونمایی شد.

انتهای پیام