حسین صادقی در گفت‌وگو ایسنا، درباره چگونگی رفتار با کودکان در شرایط بحرانی، اظهار کرد: از بدو تولد تا ۱۲ سالگی دوره کودکی محسوب می‌شود، این در حالی است که در نظام آموزشی از ۱۲ ماهگی تا ۳۶ ماهگی را نوپا می‌نامیم و دوره کودکی را از سن ۳ سالگی تا ۱۲ سالگی در نظر می‌گیریم.

وی سن سه سالگی کودکان را سنی حساس دانست و افزود: در سن سه سالگی بحران‌های خانواده، مسائل عاطفی، آموزش‌های مجازی و حضور در دنیا الکترونیک بسیار بر روان کودکان اثرگذار است. دوره کودکی در دنیا روانشناسی کودک، دوران اندوخته عاطفی نامیده می‌شود، یعنی تمام دوره کودکی در ارتباط با یک مراقب(مادر) خلاصه خواهد شد که اگر آن مراقب حضور داشته باشد وضعیت احوال روانشناختی و سلامت روان کودک به‌صورت کامل تامین می‌ماند.

این متخصص مشاوره کودک و نوجوان در توضیح کلمه مراقب، گفت: مراقب در درجه اول، درجه دوم و درجه سوم یعنی مادر و در درجه چهارم پدر است. اگر آن مراقب اصلی به هر دلیلی حضور نداشته باشد، مراقب‌های جایگزین باید اندوخته عاطفی کودکان را تامین کنند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا معلمان می‌توانند مراقب محسوب شوند؟ گفت: مقاطع آموزشی در دوره کودکی از پیش‌دبستانی تا کلاس ششم و هفت سال درسی را شامل می‌شود، معلم در مدارس مادر شماره دو و به نحوی جایگزین مادر به حساب می‌آید.

صادقی دوره کودکی یا دوره اندوخته عاطفی را دوره ارتباط با مراقب دانست و تأکید کرد: یعنی کسی که حضور دارد و شرایط حضورش دائمی است، باید اندوخته عاطفی کودک را تأمین کند، حضورش پذیرا و گرم باشد و با ناراحتی و بد اخلاقی‌ها به صورت پذیرا برخورد کنند، اینگونه حال روانشناسی کودک خوب باقی خواهد ماند.

وی ادامه داد: ممکن است مراقب در چند سطح حضور نداشته باشد، یعنی حذف مراقب به‌صورت ناگهانی اتفاق بیافتد. به فرض مثال مادر در اثر بیماری در بیمارستان بستری شود یا فوت کند، و یا در اثر شرایط از پیش تعیین شده همانند مشکلات عاطفی خانواده و طلاق مادر حذف شود. اما اگر در شرایط عادی مادر حضور داشته باشد و اندوخته عاطفی به اندازه کافی در خانواده تامین شود، در آن زمان حال روانشناختی کودک خوب باقی می‌ماند.

ویژگی‌های کودکی که دچار بحران عاطفی شده است

متخصص مشاوره کودک، نوجوان و طراحی زندگی درباره ویژگی‌های کودکی که دچار بحران عاطفی شده، توضیح داد: اگر بحران را معادل مشکلات اقتصادی یا سیاسی در خانواده در نظر بگیریم که خانواده با آن‌ها درگیر است و یا ارتباط عاطفی خانواده در اثر بیماری روانشناختی مادر در خانواده بسیار آشفته شود، کودک علامت نشان می‌دهد. زمانی که حال روانشناختی کودک بد باشد، آن را با علامت‌هایی از جمله غرغرو بودن، بهانه گیری، چسبندگی به چیزی که ارتباط نزدیکی با آن دارد، کابوس‌های شبانه، ناخن جویدن و شب ادراری ثانویه از خود بروز خواهد داد.

راهکارهایی برای بهبود حال کودکان

وی در پیشنهاد راهکارهای لازم برای بهبود حال کودکان، بیان کرد: زمانی که این علائم به دلایل مختلف در کودک پدیدار شد و قصد داریم برای بهبود حال کودک از راهکاری استفاده کنیم، چند راه اساسی وجود دارد؛ نخست ایجاد یک بند عاطفی که از طریق آن کودک می‌تواند آرامش دریافت کند، یعنی اگر ارتباط عاطفی کودک با مراقب به هر دلیلی ضعیف شده، باید کودک را با شخصی که کودک من آن را می‌شناسد و با آن احساس راحتی می‌کند ارتباط دهیم تا بتواند به سرعت بند عاطفی جایگزین را دریافت کند و ارتباط عاطفی بازگردد.

صادقی اضافه کرد: اگر مادر حضور دارد، اما در شرایطی حال او خوب نیست، باید او را متوجه کنیم که اگر حال کودک شما نامناسب است وابسته به حال مادر است. اما اگر مادر حضور نداشت باید شخصی باشد تا کودک نیاز عاطفی‌اش برطرف شود. همچنین در بلاها و آسیب‌هایی که خانواده از دست می‌رود کودک باید به سرعت با افرادی که آن‌ها را می‌شناسد ارتباط بگیرد تا ارتباط عاطفی مجددا تقویت شود.

فقر خانواده‌های ایرانی در بازی با کودکان

وی با اشاره به دیگر راهکار مؤثر برای بهبود حال کودکان، گفت: بازی با کودکان راهکار بعدی برای بهبود حال کودکان است، درحالی که بازی چیزی است که خانواده‌های ما در آن فقیر هستند. اگر کودک به هر دلیلی دچار بحران خلقی شده و حال روانی مناسبی ندارد، بازی با شخصی که قرار است با او ارتباط عاطفی داشته باشد به مدت دو هفته، حدود ۷۰ درصد بحران عاطفی را محو می‌کند، اما این اتفاق به شرطی است که بازی‌ها دارای چهار شرط اساسی باشند.

این مشاوره طراحی زندگی در خصوص شرط‌های اساسی بازی‌هایی که قرار است حال کودکان را خوب کند، توضیح داد: بازی باید شاد باشد، بسیار پر تحرک و پر سر و صدا باشد، بازی باید به همراه مراقب عاطفی انجام شود. در کودکی اول هر کودک با این شرایط روزی چهار ساعت بازی احتیاج دارد و در کودکی دوم هر کودک روزی دو ساعت بازی نیاز دارد. خانواده‌ها باید بدانند بازی‌های الکترونیکی بسیار مخرب است و بازی‌ها برای کودکان نباید الکترونیکی باشند.
 

همراهی فرزند با خانواده به شرط اندوخته عاطفی قوی در کودکی

صادقی تأکید کرد: هر چقدر ارتباط کودک در دوران کودکی و اندوخته عاطفی با پدر و مادر خوب باشد، بازی‌های زیاد و بند عاطفی به درستی انجام شود، کودک با خانواده خود در همه دوران‌های زندگی به خوبی همراهی می‌کند.

وی گفت: در شرایط ورود کودک به بحران فقط کافی است ارتباط عاطفی و محبت زیاد بین پدر، مادر و کودک همراه با بازی‌های صحیح افزایش پیدا کند. در این شرایط قطعا کودک در آینده به پدر و مادر گوش می‌دهد، زیرا آن‌ها در زندگی کودکان حضور فعال و سازنده دارند و کودک با پدر و مادر خود همراه می‌شود، اما به شرطی همراهی می‌کند و در دنیا کودکانه خودش باقی می ماند که ارتباط عاطفی سازنده و فعال باشد.

متخصص مشاوره کودک و نوجوان، روابط نزدیک، ارتباطات فعال و سازنده خانواده را عامل دوری کودکان از ناهنجاری‌ها و دوری از مشکلات دانست و افزود: کودکی درگیر مشکل می‌شود که ارتباط او با خانواده قوی، فعال و سازنده نباشد و پدر و مادر او در دنیای خودشان یا در فضای مجازی سپری کنند. خانواده‌ها نباید در مقابل کودکان درباره مسائلی گفت‌وگو کنند که هیچ ارتباطی با کودکان ندارد، کودک اخبار و اطلاعات را از خانواده می‌گیرد، درحالی که نوجوان می تواند اخبار را از فضای مجازی دریافت کند.
 

شرایط کودکان با نوجوانان متفاوت است

وی در خاتمه خطاب به خانواده‌های دغدغه‌مند بیان کرد: اگر خانواده‌ای تمایل دارد در آینده الگوی کودک و نوجوان خودش باشد، لازم است در رابطه با مسائل غیر مرتبط مقابل کودکان گفت‌وگو نکنند.

صادقی با اشاره به اینکه کودکان در زمان حال زندگی می‌کنند، تصریح کرد: پدر و مادرها باید سعی کنند فضای ذهنی کودکان را آشفته نکنند، چرا که شرایط کودکان با نوجوانان متفاوت است. در مدت اخیر با توجه به اتفاقات پیش آمده درصد مراجعه‌کنندگان نوجوانان بسیار زیاد بوده، درحالی که کودکان تقریبا هیچ درگیری با این مسائل نداشتند. در این میان، خانواده‌ها شاکی هستند که چرا فرزندان ما در این جمع‌ها حاضر می‌شوند و چرا این نوجوانان به صحبت‌های خانواده‌ها گوش نمی‌دهد. در پاسخ باید گفت اگر کودکی یا نوجوانی به حرف پدر و مادر گوش نمی‌دهد نتیجه دوران کودکی است.

انتهای پیام