خراسان جنوبی، با تاریخچه‌ای غنی و فرهنگی متنوع، به عنوان یکی از مراکز مهم صنایع دستی ایران شناخته می‌شود. این استان با بهره‌گیری از منابع طبیعی و مهارت‌های سنتی، آثار هنری و صنایع دستی منحصر به فردی را تولید می‌کند که نه تنها نمایانگر هویت فرهنگی مردم این منطقه است، بلکه به عنوان منبعی برای درآمدزایی و اشتغال نیز عمل می‌کند. صنایع دستی خراسان جنوبی شامل سفالگری، فرش بافی، گلیم بافی، چرم‌سازی و دیگر هنرهای دستی است که هر کدام داستان و نماد خاص خود را دارند.

در ایام نوروز، این صنایع دستی به ویژه مورد توجه قرار می‌گیرند. با نزدیک شدن به این جشن باستانی، تقاضا برای محصولات دستی افزایش می‌یابد و هنرمندان محلی فرصت مناسبی برای عرضه آثار خود پیدا می‌کنند. بازارهای محلی و نمایشگاه‌های صنایع دستی در این ایام برپا می‌شوند که فضایی برای معرفی و فروش این آثار فراهم می‌کنند. این بازارها نه تنها به رونق اقتصادی منطقه کمک می‌کنند، بلکه به ترویج فرهنگ و هویت محلی نیز منجر می‌شوند.

سفالگری

سفالگری در خراسان جنوبی به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین صنایع دستی این استان شناخته می‌شود. هنرمندان سفالگر با استفاده از خاک‌های محلی و تکنیک‌های سنتی، ظروف و اشیاء متنوعی را تولید می‌کنند. این آثار نه تنها از نظر کاربردی، بلکه از نظر زیبایی‌شناسی نیز دارای ارزش بالایی هستند.

سفالگران با طراحی‌های خاص و رنگ‌های طبیعی، آثار خود را به بازار عرضه می‌کنند که در جشن نوروز به عنوان هدیه‌ای زیبا و کاربردی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در سفالگری خراسان جنوبی، استفاده از تکنیک‌های سنتی و ابزارهای دستی، به حفظ هویت فرهنگی این هنر کمک می‌کند. هر سفالگر با توجه به تجربیات و مهارت‌های خود، سبک خاصی را دنبال می‌کند که باعث تنوع در محصولات می‌شود. این تنوع به ویژه در ایام نوروز، با توجه به تقاضای بالای بازار، فرصتی مناسب برای هنرمندان فراهم می‌کند تا آثار خود را به نمایش بگذارند و فروش بیشتری داشته باشند.

علاوه بر زیبایی و کاربردی بودن، سفالگری به عنوان یک صنعت پایدار نیز شناخته می‌شود. استفاده از مواد اولیه طبیعی و فرآیندهای کم‌مصرف در تولید سفال، به حفظ محیط زیست کمک می‌کند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که سفالگری خراسان جنوبی نه تنها به عنوان یک هنر، بلکه به عنوان یک صنعت اقتصادی پایدار نیز مورد توجه قرار گیرد.

فرش بافی

فرش بافی در خراسان جنوبی یکی از صنایع دستی مهم و با ارزش است که به خاطر طرح‌ها و رنگ‌های متنوع خود شهرت دارد. بافندگان این استان با استفاده از الیاف طبیعی مانند پشم و ابریشم، فرش‌هایی با کیفیت بالا تولید می‌کنند. این فرش‌ها به خاطر طراحی‌های زیبا و منحصر به فرد، در بازارهای داخلی و خارجی مورد توجه قرار می‌گیرند و در ایام نوروز به عنوان هدیه‌ای ارزشمند به خانواده‌ها و دوستان اهدا می‌شوند.

فرش‌های دستباف خراسان جنوبی معمولاً با الگوهای سنتی و محلی بافته می‌شوند که هر کدام داستان و نماد خاص خود را دارند. این فرش‌ها نه تنها به عنوان یک کالای مصرفی، بلکه به عنوان یک اثر هنری نیز شناخته می‌شوند. بافندگان با دقت و حوصله، هر گره را با عشق و هنر خود می‌بافند که این امر باعث می‌شود فرش‌های تولید شده دارای ارزش معنوی و فرهنگی بالایی باشند.

گلیم بافی

گلیم بافی یکی از هنرهای دستی خراسان جنوبی است که به خاطر طراحی‌های زیبا و رنگ‌های شاداب خود شناخته می‌شود. گلیم‌ها معمولاً از الیاف طبیعی مانند پشم و پنبه بافته می‌شوند و به عنوان تزئینات منزل و پوشش‌های سنتی در ایام نوروز مورد استفاده قرار می‌گیرند. این محصولات به خاطر سبکی و قابلیت شستشو، به عنوان گزینه‌ای مناسب برای استفاده در فضاهای مختلف شناخته می‌شوند.

گلیم بافی در خراسان جنوبی به عنوان یک هنر سنتی، نمایانگر فرهنگ و هویت محلی است. هر گلیم با طرح‌ها و رنگ‌های خاص خود، داستان‌ها و نمادهای فرهنگی را به تصویر می‌کشد. بافندگان با استفاده از تکنیک‌های سنتی و مهارت‌های خود، آثار هنری منحصر به فردی را تولید می‌کنند که به عنوان نشانه‌ای از هنر و ذوق ایرانیان شناخته می‌شود.

در ایام نوروز، گلیم‌های دستباف به عنوان هدیه‌ای زیبا و کاربردی به خانواده‌ها و دوستان اهدا می‌شوند. این هنر نه تنها به عنوان یک صنعت اقتصادی مهم در خراسان جنوبی شناخته می‌شود، بلکه به حفظ هویت فرهنگی و سنت‌های محلی نیز کمک می‌کند. حمایت از بافندگان و ترویج این هنر می‌تواند به رونق اقتصادی و فرهنگی استان کمک کند.

خراطی سنتی

خراطی چوب که نوعی نازک کاری روی چوب محسوب می شود، که از صنایع دستی بومی خراسان جنوبی می باشد. هنرمندان خراسان جنوبی با هنر خود و بوسیله خراطی سنتی انواع تابلو ها، پایه های مبل، تختخواب، میز و صندلی، چرخ های ریسندگی، دوک نخ ریسی، نی و بدنه قلیان، پلپلیس(فرفره)، مهره شطرنج، وردنه را می آرایند

چرم‌سازی

چرم‌سازی یکی از صنایع دستی مهم و با ارزش در خراسان جنوبی است که به تولید کیف، کفش و سایر محصولات چرمی با کیفیت بالا می‌پردازد. این صنعت با استفاده از چرم‌های طبیعی و فرآیندهای سنتی، آثار هنری و کاربردی را تولید می‌کند که در بازارهای محلی و بین‌المللی مورد توجه قرار می‌گیرند. محصولات چرمی خراسان جنوبی به خاطر دوام و کیفیت بالای خود، به عنوان گزینه‌ای مناسب برای استفاده روزمره شناخته می‌شوند.

چرم‌سازی در خراسان جنوبی نه تنها به عنوان یک صنعت اقتصادی، بلکه به عنوان یک هنر نیز شناخته می‌شود. هنرمندان چرم‌ساز با استفاده از مهارت‌های خود، طراحی‌های منحصر به فرد و زیبایی را در محصولات خود به کار می‌برند. این طراحی‌ها معمولاً با الهام از فرهنگ و سنت‌های محلی ایجاد می‌شوند و به همین دلیل، هر محصول چرمی داستان خاص خود را دارد.

حصیربافی

یکی از قدیمی ترین صنایع دستی خراسان جنوبی، حصیربافی یا بافت بوریا است که با استفاده از برگ درخت خرما در شهرستان نهبندان و به‌خصوص روستای دهسلم رواج دارد.

حصیربافان خراسان جنوبی با دقت و ظرافت انواع سبد و زنبیل، زیرانداز در فرمهای دایره و بیضی، حیوانات تزئینی از جمله شتر و شیلگ (محل نگهداری مواد غذایی) را با هنر خود تولید می کنند.

حصیربافی در منطقه خراسان جنوبی با استفاده از برگ درخت خرما در شهرستان نهبندان و بخصوص روستای دهسلم رواج دارد. که محصولات آن شامل انواع سبد و زنبیل، زیرانداز در فرمهای دایره و بیضی، حیوانات تزئینی از جمله شتر و شیلگ (محل نگهداری مواد غذایی) است.

نمدمالی

نمد یکی از صنایع دستی خراسان جنوبی است که به اصطلاح نسج نابافته است با ایجاد فشار، رطوبت و حرارت ایجاد می شود. ساختن نمد براساس خاصیت جَعدیابی و دیگر پوسته ای شدن الیاف پشم است و به عنوان زیر انداز، و کَپَنَک (کُرگوش)که لباس ویژه چوپانان منطقه است کاربرد دارد.

نقش سه گل، پنج گل، درختچه، اشکال هندسی، خطوط از انواع نقشه های رایج در نمدهای منطقه می باشند. گاهی نمدمال، نام خود یا صاحب نمد و اسماء مذهبی را روی نمد می نویسد.

نمدمالی از جمله فنونی است که در بیرجند و بعضی از روستاهای شهرستانهای نهبندان، سربیشه و سرایان رایج بوده است که از آن جمله می توان روستای سلم آباد شهرستان سربیشه وروستای مَرَک از توابع شهرستان بیرجند را نام برد.

نمد در کاربردهای زیر انداز، و کَپَنَک (کُرگوش)که لباس ویژه چوپانان منطقه می باشد کاربرد دارد.

انواع نقشه های رایج در نمدهای منطقه عبارتند از: نقش سه گل، پنج گل، درختچه، اشکال هندسی، خطوط، سطوح و علائم که بعضاً به نقش نام نمدمال یا صاحب نمد و اسماء مذهبی در روی نمد نیز می پردازند.

ترکه بافی

این حرفه که بیشتر اختصاص به بیرجند و روستاهای اطراف این شهرستان دارد بدلیل وجود رشته کوه باقران که منبع اصلی و اساسی مواد اولیه این هنر وصنعت می باشد قدمتی طولانی و بیش از صد سال دارد.

 جهت بافت انواع سبد از شاخه درختچه بادام کوهی (بادام تلخ، سافترگ) و شاخه درخت بید قرمز(سرخ بید یا مینا) استفاده می شوند که دارای چوبی ظریف و باریک با خاصیت انعطاف پذیری بالا می باشند.

شاخه‌ها پس از جدا شدن براساس رنگ و اندازه از لحاظ (قطر و طول) دسته بندی شده و در صورت خشک بودن به مدت طولانی (چند روز) در آب خیسانده می‌شوند تا قابلیت انعطاف پذیری خود را باز یابند. پس از آن سبدباف براساس نوع طرح و رنگ محصول به صورت ذهنی شروع به چیدن و ردیف نمودن شاخه‌ها در کنار یکدیگر می نماید.

ابتدا دو دسته چهارتایی عمود بر هم از شاخ های کلفت تر برای تشکیل اسکلت اصلی محصول درست نموده و به صورت ساده باف با زیرورو کردن شاخه‌هایی که به صورت شعایی به محیط سبد اضافه می‌شوند کار ادامه می یابد. در انتها محصول بافته شده به صورت نقوش ساده حداکثر با ۴ رنگ سبز، زرد، قرمز و قهوه ای تیره قابلیت تزیین دارد.

پای پوش سنتی

یکی از رشته‌های صنایع دستی تهیه انواع پای پوش های سنتی است. در گذشته پاپوش‌های سنتی مانند گیوه و کفش‌های چرمی در بیرجند به فراوانی یافت می‌شد اما امروزه عده معدودی اقدام به گیوه بافی و گیوه دوزی با استفاده از نخ‌های پنبه ای و ساخت کفشهای چرمی می‌کنند.

رودوزی‌های سنتی

بانوان استان خراسان جنوبی صبر، شکیبایی و هنر را با رودوزیهای سنتی مانند بخارادوزی، بلوچی دوزی، پته دوزی، ابریشم دوزی، خامه دوزی، سکمه دوزی، چشمه دوزی و شبکه دوزی، گلابتون دوزی، سرمه دوزی، ملیله دوزی، نَقده دوزی، سکه دوزی، سنگ دوزی، پولک دوزی، چهل تکه دوزی به نمایش می گذارند.

به تزئین پارچه های اکثراً ساده وارزان با استفاده از نخهای الوان و با کمک سوزن و قلاب و بخیه های ظریف رودوزی می گویند.

انواع رودوزی‌های سنتی رایج وبومی استان خراسان جنوبی شامل: بخارادوزی، بلوچی دوزی، پته دوزی ،ابریشم دوزی، خامه دوزی ،سکمه دوزی، چشمه دوزی و شبکه دوزی ،گلابتون دوزی، سرمه دوزی، ملیله دوزی ، نَقده دوزی ،سکه دوزی، سنگ دوزی، پولک دوزی، چهل تکه دوزی هستند.

سفره‌آردی

یکی دیگر از صنایع دستی کاربُردی – تزیینی خراسان جنوبی سفره آردی نام دارد که علت نامگذاری آن به کاربرد این بافته‌ها برای خمیرگیری نان مربوط می‌شود. سفره‌آردی به عنوان زیرانداز برای پخت، رو کرسی‌ای و سجاده نیز استفاده می شود.

جنس سفره آردی از پنبه، پشم و یا ترکیبی از هر دو می باشد که به‌صورت گلیم‌باف با نقوش هندسی ساده بافته و یا برای تهیه آن از ترکیب دو تکنیک بافت گلیم و قالی استفاده می‌شود.در منطقه‌ی قائنات و سرایان سفره آردی با ترکیب تکنیک گلیم ساده و پیچ و گلیم‌پیچ با حاشیه‌ی پرزدار بافته می‌شود.

انتهای پیام