این هنر که روزگاری بخشی از زندگی روزمره خانواده‌ها بود و به عنوان یک مهارت ضروری تلقی می‌شد، با گسترش تولیدات صنعتی و افزایش استفاده از محصولات شیمیایی، به تدریج به فراموشی سپرده شد؛ اما در دنیای امروز، با رشد روزافزون آگاهی نسبت به مضرات مواد شیمیایی و تمایل به استفاده از محصولات طبیعی و ارگانیک، دوباره جانی تازه به این هنر بخشیده شده است.

پخت صابون خانگی نه تنها فرصتی برای تولید محصولاتی منحصر به فرد و شخصی‌سازی شده فراهم می‌آورد، بلکه به افراد این امکان را می‌دهد تا با استفاده از مواد اولیه سالم و طبیعی، از پوست و سلامت خود مراقبت کنند؛ این هنر می‌تواند به عنوان یک منبع درآمد اضافی به خصوص برای روستاییان نیز در نظر گرفته شود و در نهایت، حس خلاقیت و رضایت را در فرد تقویت می‌کند.

مجید عظیمی یکی از باقی ماندگان فعال صنعت صابون‌سازی محلی در جنوب خراسان رضوی در به خبرنگار ایسنا گفت: روزگاری در تمامی مناطق از صابون‌های خانگی استفاده می‌شد اما با آمدن صنعت جدید و صابون‌های شیمیایی عملاً این حرفه همانند گذشته نیست و دیگر رونق چندانی ندارد.

وی با اشاره به اینکه تولید صابون خانگی در بسیاری از مناطق به فراموشی سپرده شده است، اظهار کرد: روزگاری این هنر، نه تنها بخشی از زندگی روزمره مردم بوده، بلکه نمایانگر خودکفایی و خلاقیت آن‌ها نیز به شمار می‌رفته است.

 عظیمی با بیان اینکه با تغییرات اقتصادی و اجتماعی، این هنر ارزشمند به تدریج به حاشیه رفته و نیاز به احیای دوباره دارد، تصریح کرد: تولید صابون در خراسان رضوی به زمان‌های دور برمی‌گردد؛ در گذشته، ساکنان روستاها برای تأمین نیازهای بهداشتی خود و جلوگیری از بیماری‌ها، اقدام به تولید صابون‌های خانگی می‌کردند.

وی اظهار کرد: این صابون‌ها از چربی‌های حیوانی، روغن‌های گیاهی و قلیای طبیعی تهیه می‌شدند و به دلیل استفاده از مواد طبیعی، عموماً برای سلامت پوست مفید بودند؛ در آن زمان، تولید صابون به یک فرآیند اجتماعی تبدیل شده بود که در آن زنان خانواده نقش کلیدی ایفا می‌کردند، این فرایند نه تنها به تأمین نیازهای بهداشتی کمک می‌کرد، بلکه به عنوان یک عامل اقتصادی و اجتماعی نیز شناخته می‌شد.

فرآیند پخت صابون

این فعال صنعت صابون‌سازی محلی گفت: پخت صابون خانگی به دو روش اصلی انجام می‌شود که روش سرد و روش گرم از آن جمله است.

وی افزود: در روش سرد ترکیب مواد اولیه در دماهای پایین انجام می‌شود، در این فرآیند صابون به آرامی و به‌ طور طبیعی ساخته می‌شود و معمولاً زمان بیشتری را می‌طلبد؛ در این روش، تولیدکنندگان می‌توانند از روغن‌های مختلف و اسانس‌های طبیعی استفاده کنند تا عطر و خواص ویژه‌ای به صابون‌های خود ببخشند.

عظیمی همچنین در خصوص روش گرم گفت: در این روش، ترکیب مواد در دماهای بالاتر انجام می‌شود که باعث تسریع در فرآیند صابونی شدن می‌شود، این روش معمولاً سریع‌تر است و می‌تواند به تولید صابون‌های با کیفیت و عطرهای قوی‌تری منجر شود.

وی در ادامه به فرآیند تولید صابون اشاره و اظهار کرد: جمع‌آوری مواد اولیه، آماده‌سازی مواد، پخت و سرد شدن و قالب‌گیری از جمله فرآیند تولید صابون است.

این فعال صنعت صابون‌سازی محلی با اشاره به اینکه مرحله جمع‌آوری مواد اولیه شامل تهیه چربی‌های حیوانی یا روغن‌های گیاهی، قلیای طبیعی و گیاهان دارویی است، اظهار کرد: در مرحله آماده‌سازی مواد نیز با نسبت‌های مشخص مخلوط می‌شوند و سپس در دماهای مورد نیاز نگهداری و برای تکمیل فرآیند صابونی شدن آماده می‌شود.

وی با بیان اینکه سپس صابون‌های تولید شده به قالب‌های مخصوص منتقل شده و پس از سرد شدن، برای مصرف یا فروش آماده می‌شوند، ادامه داد: صابون‌های خانگی دارای مزایای بسیاری هستند که آن‌ها را از محصولات صنعتی متمایز می‌کند.

چالش‌ها و دلایل فراموشی

گرچه با وجود تمامی مزایا، تولید صابون خانگی با چالش‌هایی مواجه است که ورود محصولات صنعتی و شیمیایی به بازار، کاهش تمایل خانواده‌ها به تولید این نوع صابون‌ها را به همراه داشته است اما با این حال، افزایش آگاهی نسبت به فواید محصولات طبیعی و توجه به سلامت پوست، می‌تواند انگیزه‌ای برای احیای این هنر باشد.

عظیمی با بیان اینکه با وجود چالش‌ها، در سال‌های اخیر شاهد یک حرکت نوین برای احیای هنر پخت صابون خانگی در برخی مناطق هستیم، افزود: جوانان و علاقه‌مندان به این هنر به دنبال یادگیری دوباره فرآیند تولید صابون و استفاده از آن به‌ عنوان یک روش طبیعی و سالم برای بهداشت شخصی هستند.

وی با تاکید بر اینکه برگزاری کارگاه‌های آموزشی و دوره‌های تخصصی می‌تواند به ایجاد علاقه و انگیزه برای یادگیری این مهارت قدیمی کمک کند، اظهار کرد: تولید صابون خانگی می‌تواند به‌عنوان یک فرصت اقتصادی برای ساکنان مناطق مختلف عمل کند.

این فعال صنعت صابون‌سازی محلی با اشاره به اینکه احیای هنر پخت صابون خانگی می‌تواند تأثیرات اجتماعی مثبت زیادی نیز به همراه داشته باشد، تصریح کرد: این صنعت می‌تواند به ایجاد ارتباطات اجتماعی و همبستگی در میان ساکنان روستا کمک کند.

عظیمی گفت: بدون شک برگزاری رویدادهایی مانند بازارچه‌های محلی که در آن‌ها تولیدکنندگان می‌توانند محصولات خود را به نمایش بگذارند، می‌تواند باعث تقویت روح همیاری و همکاری میان اعضای جامعه شود.

وی با بیان اینکه تولید صابون خانگی به‌عنوان یک هنر سنتی، به حفظ فرهنگ و هویت محلی کمک می‌کند، افزود: این هنر می‌تواند به نسل‌های آینده منتقل شود و آن‌ها را با آداب و رسوم گذشته آشنا کند. به‌ ویژه در دنیای مدرن امروز که بسیاری از سنت‌ها و فرهنگ‌ها در حال فراموشی هستند، احیای این هنر می‌تواند به عنوان یک راه برای حفظ هویت فرهنگی و اجتماعی جامعه عمل کند.

عظیمی در ادامه گفت: پخت صابون خانگی نه تنها نمایانگر یک هنر سنتی و ارزشمند است، بلکه فرصتی برای ارتقاء کیفیت زندگی و حفظ فرهنگ بومی نیز به شمار می‌آید؛ با احیای این هنر و ترویج تولید محصولات طبیعی، روستائیان می‌توانند به مرکزی برای تولید و معرفی این هنر به گردشگران تبدیل شود.

وی با اشاره به اینکه امیدواریم با همکاری همه نهادها و ساکنان، هنر پخت صابون خانگی بار دیگر جان بگیرد و به عنوان یک میراث فرهنگی ارزشمند به نسل‌های آینده منتقل شود، گفت: این هنر می‌تواند یادآور سادگی و زیبایی‌های زندگی گذشته باشد و مردم را به توجه به سبک زندگی سالم و پایدار ترغیب کند.

انتهای پیام