مغز به‌طور معمول راهی برای شستن مواد زائد مضر دارد اما با افزایش سن، این سیستم کند عمل می‌کند و مواد سمی درون مغز تجمع می‌یابند؛ این تجمع ممکن است منجر به مرگ سلول‌های مغزی و شروع بیماری شود.

اکنون، دانشمندان دانشگاه «روچستر» (Rochester) راهی برای راه‌اندازی مجدد سیستم تمیز کردن مغز در موش‌های مسن پیدا کرده‌اند که نکته مهم در رگ‌های ریز گردن نهفته است. این رگ‌ها بخشی از سیستم لنفاوی بدن هستند که به حذف مواد زائد و مایعات اضافی کمک می‌کنند.

با استفاده از دارویی که در حال حاضر در پزشکی استفاده می‌شود، دانشمندان توانستند این رگ‌ها را دوباره زنده و به مغز کمک کنند تا مواد زائد را به طور موثرتری حذف کند که این روش موجب درمان‌های جدیدی برای بیماری‌های مغزی در افراد مسن شود.

سیستم تمیز کردن مغز، سیستم «گلیمفاتیک» نامیده می‌شود و بیشتر در هنگام خواب فعالیت می‌کند و از مایع شفافی به نام مایع مغزی نخاعی (CSF) برای دفع مواد زائد استفاده می‌کند. این ضایعات شامل پروتئین‌هایی مانند «بتا آمیلوئید» و «آلفا سینوکلئین» است.  این‌ها همان پروتئین‌های مضری هستند که اغلب در مغز افراد مبتلا به آلزایمر یا پارکینسون یافت می‌شوند. در مغزهای جوان و سالم، مایع مغزی نخاعی به راحتی جریان می‌یابد و این ضایعات را از بین می‌برد اما در مغزهای مسن‌تر، این سیستم ضعیف‌تر می‌شود و ضایعات تجمع می‌یابند.

برای اینکه ضایعات به‌طور کامل از مغز خارج شوند، مایع مغزی نخاعی باید از جمجمه خارج شده و به سیستم لنفاوی بزرگتر بدن منتقل شود. این سیستمی است که ضایعات را به کلیه‌ها می‌فرستد و از بدن خارج می‌شوند و آن را تمیز می‌کنند.

دانشمندان از ابزارهای تصویربرداری ویژه‌ای برای دیدن نحوه خروج مایع مغزی نخاعی از مغز استفاده کردند و دریافتند که حدود نیمی از آن از طریق رگ‌های ریز در گردن خارج می‌شود.  این رگ‌ها مانند رگ‌های خونی نیستند که قلب برای پمپاژ خون دارد اما آنها به بخش‌های پمپاژ کوچکی به نام «لنفانژیون‌ها» متکی هستند. این پمپ‌ها برای به جلو راندن مایع کمک‌کننده هستند و دریچه‌های ریز مانع از بازگشت آن می‌شوند اما دانشمندان با افزایش سن موش‌ها دریافتند که این پمپ‌ها شروع به ضعیف شدن می‌کنند.

دانشمندان مشاهده کردند، رگ‌ها با افزایش سن، به اندازه قبل منقبض نمی‌شوند و دریچه‌ها به خوبی کار نمی‌کنند، به همین دلیل، مواد زائد حدود ۶۳ درصد کندتر در موش‌های مسن‌تر در مقایسه با موش‌های جوان‌تر حرکت می‌کردند.

برای حل این مشکل، محققان دارویی به نام «پروستاگلاندین F۲α» را آزمایش کردند؛ این دارو در حال حاضر در بیمارستان‌ها برای کمک به زایمان برای منقبض کردن برخی عضلات استفاده می‌شود. از آنجایی که «لنفانژیون‌ها» از سلول‌های عضله صاف ساخته شده‌اند، گروه دانشمندان این سوال را مطرح کرد که آیا این دارو می‌تواند باعث شود این پمپ‌های کوچک بهتر کار کنند یا خیر.

نتایج هیجان‌انگیز بود؛ وقتی به موش‌های مسن‌تر این دارو داده شد، رگ‌های لنفاوی آنها شروع به پمپاژ بیشتر کردند. جریان مایع مغزی نخاعی بهبود یافت و مغز توانست مواد زائد را با همان سرعتی که در موش‌های جوان‌تر مشاهده شده بود، دفع کند. دانشمندان حتی نیازی به دسترسی به اعماق بدن نداشتند زیرا رگ‌های گردن نزدیک به پوست هستند، بنابراین این درمان می‌تواند در آینده به روشی ساده اعمال شود.

دکتر داگلاس کلی، یکی از دانشمندان ارشد تحقیق کنونی گفت: این کشف می‌تواند اولین گام در ایجاد درمان‌های جدید برای بیماری‌های مغزی مرتبط با پیری باشد.

وی افزود: گروه دانشمندان به جای تولید داروی کاملا جدید، از دارویی که از قبل وجود داشت، استفاده کرد، به این معنی که آزمایش روی انسان می‌تواند سریع‌تر انجام شود.

این تحقیق نشان می‌دهد که کمک به مغز برای پاکسازی خود می‌تواند راهی موثر برای مبارزه با بیماری‌هایی مانند آلزایمر و پارکینسون باشد و اگر پزشکان بتوانند سیستم دفع مواد زائد مغز را به خوبی فعال نگه دارند، ممکن است از تجمع مضر پروتئین‌های سمی جلوگیری شود که به معنای کاهش ابتلای افراد به این بیماری‌ها و بهبود کیفیت زندگی با افزایش سن است.

سایت ساینس گزارش کرد، در حالی که این تحقیق روی موش‌ها انجام شده است اما یافته‌ها نشانه هیجان‌انگیزی از آنچه ممکن است در انسان نیز امکان‌پذیر باشد ارائه می‌کند و با تحقیقات بیشتر، این روش ساده می‌تواند روزی به میلیون‌ها نفر کمک کند تا با افزایش سن، سلامت روانی خود را حفظ کنند.

انتهای پیام