در این یادداشت دکتر سعید پورعلی نوشته است: 

ثبت جهانی دره خرم‌آباد و غارهای پیش از تاریخ به عنوان بیست و نهمین اثر ملی و جهانی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو، در چهل و هفتمین اجلاس کمیته میراث جهانی در پاریس، یک قدم بزرگ در مسیر حفاظت و ترویج میراث تاریخی ایران بود. این رویداد نه تنها نشان‌دهنده ارزش بی‌نظیر دره خرم‌آباد و غارهای پیش از تاریخ آن است، بلکه نقطه عطفی در تاریخ فرهنگی، اجتماعی و گردشگری استان لرستان و ایران به شمار می‌آید. دره خرم‌آباد با قدمتی چند هزارساله و غارهای پیش از تاریخ، یکی از غنی‌ترین میراث‌های تمدنی و فرهنگی ایران است، در شاخه‌ای منحنی در رشته کوه‌های زاگرس واقع شده و به سبب ویژگی‌های زیستی و تاریخی‌اش، مورد توجه اقوام مختلف بوده است. غارهای پیش از تاریخ در خرم‌آباد، شاهکارهای طبیعی و باستانی هستند که قدمت آن‌ها به چند هزار سال قبل بازمی‌گردد و نشانگر زندگی انسان در دوران پیش از تاریخ و توسعه فرهنگ‌های اولیه در این سرزمین هستند.

ارزیابی‌های کارشناسان یونسکو این غارها را با ساختارهای زیستی و فرهنگی منحصربه‌فرد، واجد ارزش جهانی شناخته‌اند. ارزیابی ایکوموس در گزارشی با شماره ۱۷۴۴، تأیید می‌کند که غارهای پیش‌از تاریخ دره خرم‌آباد، هویتی فرهنگی و علمی بی‌نظیر دارند و می‌بایست در لیست میراث جهانی ثبت شوند. این ارزیابی مثبت، بدون نیاز به اصلاحات اساسی، از سوی ایکوموس تصویب و به کمیته میراث جهانی توصیه شده است. ثبت جهانی دره خرم‌آباد، بر ارزش‌های بی‌نظیر این منطقه صحه می‌نهد و نشان می‌دهد که میراث فرهنگی این سرزمین، توانایی رقابت و درک جهانی را دارد و می‌تواند گواهی بر مدیریت علمی و مسیر درست حفاظت از میراث تاریخی در کشور باشد.

این گام نهایی، علاوه بر ارزش‌های فرهنگی، تاثیرات اقتصادی، اجتماعی و بین‌المللی قابل‌توجهی دارد و فرصتی بزرگ برای معرفی ایران در سطوح جهانی است که می‌تواند رفت و آمد گردشگران، پژوهشگران و محققان خارجی را به این منطقه افزایش دهد و به عنوان موتور محرکه‌ای برای توسعه گردشگری، آموزش و پژوهش عمل کند.

نهایی‌شدن ثبت جهانی، نقطه عطفی در تلاش‌های ایران برای تثبیت جایگاه خود در عرصه میراث فرهنگی و گردشگری جهانی است و با جذب توریست‌های فرهنگی و تاریخی، سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌ها، ایجاد فرصت‌های شغلی و بالا بردن سطح رفاه جامعه، می‌تواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم، توسعه اقتصادی منطقه و کشور را توسعه دهد. لرستان و خرم‌آباد، با داشتن میراث طبیعی و فرهنگی غنی، به عنوان یکی از قطب‌های گردشگری فرهنگی و تاریخی شناخته می‌شود که با ثبت جهانی دره خرم‌آباد، سطح این گردشگری به طور قابل‌توجهی ارتقاء می‌یابد. پیشنهاد شده است که پس از کامل‌شدن پژوهش‌های باستان‌شناسی و میان‌رشته‌ای در تپه «فلک‌الافلاک»، این بنای تاریخی نیز به عنوان اثر جهانی ثبت شود، که سهم بسزایی در جذب گردشگر و توسعه صنعت گردشگری منطقه دارد.

در کنار میراث مادی، توسعه گردشگری فرهنگی، پیوند عمیقی با اقتصاد فرهنگی و هنرهای سنتی، صنایع‌دستی و فناوری‌های نوین دارد و این فعالیت‌ها، تنوع اقتصادی منطقه را افزایش داده و به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم، فرصت‌های کاری فراوانی برای ساکنان بومی و نسل‌های آینده فراهم می‌کند. ثبت جهانی، نه‌تنها بر توسعه اقتصادی، بلکه بر ارتقاء سطح فرهنگی و اجتماعی منطقه تأثیر می‌گذارد و این اثر، به عنوان نماد هویت و تاریخ قوم و ملت، حس غرور و تعلق را در جامعه محلی تقویت می‌کند و ضرورت حفاظت، صیانت و آموزش نکات مرتبط با میراث فرهنگی، به تقویت روحیه مسئولیت‌پذیری، هویت ملی و افتخار ملی منجر می‌شود. ایجاد فرصت‌های پژوهشی و آموزشی حول این اثر، سبب افزایش میزان دانش محلی و ملی می‌شود و نوجوانان، دانش‌آموزان و پژوهشگران، از طریق برنامه‌های آموزشی، با میراث فرهنگی و ظرفیت‌های تاریخی‌شان بیشتر آشنا می‌شوند. این امر، افزایش آگاهی عمومی و نگرش مثبت نسبت به حفاظت میراث، از دیگر اثرات مثبت ثبت در فهرست جهانی است. هرچند ثبت جهانی، منبع فرصت‌های بی‌نظیر است، اما چالش‌هایی نیز در مسیر آن وجود دارد. حفاظت و نگهداری پایدار، تامین منابع مالی، تربیت کارشناسان مجرب، رعایت ملاحظات زیست‌محیطی و فرهنگ‌سازی، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت علمی است و نیاز است که تمامی اقدامات مدیریتی در تراز توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی باشد و بر اساس هماهنگی بین‌دستگاهی و همکاری‌های بین‌المللی صورت گیرد. در این راستا، مشارکت جامعه محلی، متولیان فرهنگی و پژوهشگران، نقش کلیدی دارند؛ زیرا هر چه حقوق و نیازهای جامعه محلی در فرآیند حفاظت و توسعه لحاظ شود، نتیجه نهایی کار، موجب رضایت‌مندی و تضمین ماندگاری میراث خواهد شد. ثبت جهانی دره خرم‌آباد، فرصت بی‌نظیری است که با مدیریت صحیح، می‌تواند مسیر توسعه پایدار و ترسیم هویت فرهنگی و تاریخی منطقه را هموار سازد. در صورت برنامه‌ریزی و اجرای سیاست‌های حفاظتی و توسعه‌ای مبتنی بر رویکرد میان‌رشته‌ای و مشارکت ذینفعان، این اثر می‌تواند به‌عنوان عنصر غالب در گردشگری منطقه و هویت فرهنگی ملی مطرح باشد. در بلندمدت، این اتفاق، موجبات تقویت دیپلماسی فرهنگی، شناساندن بیشتر ایران در عرصه بین‌المللی و ایجاد جاذبه‌های گردشگری پایدار و فرهنگی در منطقه را فراهم می‌کند؛ به‌گونه‌ای که در آینده، خرم‌آباد و لرستان نه‌تنها به عنوان مقصد گردشگری برتر، بلکه به عنوان نمونه‌ای از مدیریت علمی هوشمند در پروژه‌های میراث جهانی شناخته شوند. ثبت جهانی دره خرم‌آباد و غارهای پیش از تاریخ، نه تنها یک اقدام حفاظتی و مدیریتی است، بلکه نماد عزم ملی و بین‌المللی برای پاسداری از میراث‌های فرهنگی و طبیعی این سرزمین است. این رویداد، فرصت مناسبی است تا ایران و لرستان به عنوان نگهدارندگان یکی از معتبرترین میراث‌های تاریخی جهان، نقش خود را در حفاظت و معرفی این آثار به دنیا به بهترین شکل ایفا کنند و چراغ راه توسعه گردشگری، فرهنگ‌سازی، و توسعه اجتماعی در منطقه‌ باشند. با بهره‌برداری هوشمندانه از این فرصت، می‌توان آینده‌ای پایدار و سرشار از افتخار، توسعه و معرفت فرهنگی برای همه اقوام و نسل‌ها ترسیم کرد و میراث گرانقدر این سرزمین را در جهانی پرشتاب، به عنوان الگو و سمبل حفظ و پاسداری از ارزش‌های کشور و فرهنگ ایرانی، حفظ کرد.

در پایان سخن از وزیر میراث فرهنگی ،گردشگری و صنایع دستی، استاندار لرستان مهندس سید سعید شاهرخی ، سفیر محترم ایران در یونسکو، مدیر کل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی ، تیم مطالعاتی آماده سازی پرونده ثبت جهانی به رسم ادب تقدیر و تشکر کرد.

انتهای پیام