قادر آشنا در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه ارتقای سرمایه اجتماعی یکی از اولویت‌های شورای فرهنگ عمومی در این دوره است، درباره سیاست‌های این نهاد برای حفظ سرمایه اجتماعی ایجادشده پس از ۱۲ روز جنگ تحمیلی، اظهار کرد: قبل از جنگ اخیری که نظام سلطه علیه ما تحمیل کرد که ما از آن به عنوان «دفاع ملی» یاد می‌کنیم، سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی یکی از موضوعات جدی بود که در شورای فرهنگ عمومی به آن پرداخته شد و خوشبختانه چند روز پیش وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برنامه‌های تدوین شده در راستای حفظ و ارتقای سرمایه اجتماعی را به سراسر کشور ابلاغ کردند.
با توجه به توان خود کار می‌کنیم
او افزود: در شورای فرهنگ عمومی با جناب وزیر به این نتیجه رسیدیم که شاید بتوانیم ۱۰۰ مسئله مهم و قابل رسیدگی را شناسایی کنیم، اما آیا می‌توانیم عینا به آن ۱۰۰ مسئله بپردازیم؟ آیا اصلا این کار عقلایی است و ابزار و امکانات ما اجازه چنین کاری را می‌دهد؟ این عوامل سبب شد به جمع‌بندی برسیم که بر اساس داده‌های پژوهشیِ متقنی که در کشور وجود دارد، مسائل اصلی در حوزه فرهنگ عمومی کشور را احصاء کنیم.
مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به مطالعاتی از قبیل «سنجش ارزش‌ها و نگرش‌های ملی» و سایر طرح‌های پژوهشی که در سازمان فرهنگ و تبلیغات اسلامی، مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) و ... انجام شده است، توضیح داد: این طرح‌ها همپوشانی‌هایی داشتند که بر همین اساس ۳۰ مسئله را احصاء کردیم و سپس ۱۰ عنوان از مسائل که جنبه فرهنگ عمومی دارند را به شکل جزئی‌تر بررسی کردیم و در نهایت در شورا سه موضوع را به عنوان مسائل اولویت‌دار خود قرار دادیم.
آسیب اعتماد عمومی پیش از جنگ ۱۲ روزه
آشنا با بیان اینکه یکی از این سه مسئله، «سرمایه اجتماعی» و «اعتماد عمومی» بود، گفت: تمام داده‌ها نشان می‌دادند که پیش از جنگ تحمیلی اسرائیل علیه ایران، سرمایه اجتماعی دچار آسیب شده و کاهش پیدا کرده بود. بر این اساس جلسات متعددی با کارشناسان حوزه علوم اجتماعی، روانشناسی و ... برگزار و در نهایت برنامه‌ای تدوین کردیم که در سراسر کشور در حوزه سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی به این مباحث پرداخته شود.
باید شکاف‌ها را ترمیم کنیم
او در ادامه توضیحات خود، افزود: وزارت کشور و به صورت خاص سازمان اجتماعی کشور، مسئولیت اجرای این مصوبه را بر عهده دارند و دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی هم ناظر بر این امر است. باید بتوانیم با توجه به این حوزه، شکاف‌هایی که به وجود آمده و عدم اعتماد گروه‌های مرجع و بی‌اعتمادی که بین مسئولان و مردم و حتی بین خود مردم به وجود آمده است را اصلاح کنیم.
مردم وظیفه خود را انجام دادند، دیگر نوبت ماست
دبیر شورای فرهنگ عمومی با اشاره به اینکه داده‌ها و اطلاعات نشان می‌دهد جنگ ۱۲روزه سرمایه اجتماعی را افزایش داده است، اظهار کرد: یک تفاوت جدی قبل و بعد از جنگ به وجود آمده است. مردم و گروه‌های مرجع علیرغم نگرانی‌ها و دل مشغولی‌هایی که داشتند اما پای ایران آمدند، ایستادند و ایران تبدیل به فصل مشترک همه اعم از نیروی در میدان، فعالانی که در میدان رسانه می‌جنگیدند و حتی منتقدان جمهوری اسلامی شد و سرمایه بزرگی به وجود آمد. بدون تعارف باید بدانیم که مردم وظیفه خود را انجام دادند و به نظر می‌آید حالا ما به عنوان مدیران دستگاه‌های اجرایی دولت باید چند قدم برداریم.
نباید در بر همان پاشنه سابق بچرخد
او ادامه داد: بعضی از دل‌مشغولی‌ها باید برطرف شود و ما باید قدم‌هایی برداریم. اینکه می‌گوییم اتحاد و یکپارچگی خوب است به این معنی نیست که یک‌طرفه باشد. ما هم باید به سمت افراد حرکت کنیم. به عنوان مثال برخی قوانین و مقررات ما دست و پا گیر است و باعث آزردگی مردم شده است؛ در این موارد باید تا جایی که قانون اجازه می‌دهد به سمت اصلاح آنها پیش برویم. با توجه به تغییراتی که جامعه داشته است، نباید در بر همان پاشنه سابق بچرخد. نمی‌خواهم بگویم از اصول خود عدول کنیم، اما باید قوانین دست و پاگیر را کنار بگذاریم. برخی قوانین حتی پیش‌تر وجود نداشت، اما به مرور شکل گرفت که حتی دست و پا گیر شد.
ضرورت برنامه‌ریزی برای عبور از بحران
آشنا با تاکید مجدد بر حفظ و ارتقای سرمایه اجتماعی، اظهار کرد: دل مشغولی‌های مردم در حوزه‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را ببینیم و بعد آنها را با سوال از ذی‌نفعان، بازنگری کنیم. اکنون معیشت برای تمام جامعه موضوعی جدی است؛ ابتدا باید حاکمیت شرایط را تبیین کرده و سپس برای عبور از این بحران برنامه‌ریزی کنیم.
با هر اعلام موضع نباید عصبی شویم
او تاکید کرد: در حوزه سیاسی نیز باید تحمل و مدارا را افزایش دهیم و با یک جمله یا نگاه سیاسی به یک باره ناراحت نشویم که بلافاصله به افراد بگوییم ضد دین و ضد اسلام. باید به نظرات افراد با احترام پاسخ دهیم. به محض اینکه کسی موضع خود را اعلام کرد، نباید به سرعت عصبانی شویم و به صورت افراد چنگ بی‌اندازیم. اگر صاحب‌نظران، هنرمندان و گروه‌های مرجع حرف و نکته‌ای دارند باید به راحتی بتوانند آن را بیان کنند.
باید از مونولوگ‌گویی فاصله بگیریم
دبیر شورای فرهنگ عمومی گفت: یک طرح اولیه با عنوان «گفت‌وگوی ملی» آماده کرده و به مقام وزارت تقدیم کرده‌ایم که هنوز نهایی نشده است. این طرح به این امر می‌پردازد که ما باید در کشور چه کار کنیم که بتوانیم به درستی گفت‌وگو کنیم. در واقع یکی از مشکلات جدی در کشور ما به‌ویژه در بخش سیاسی این است که نمی‌توانیم گفت‌وگو کنیم. باید از مونولوگ‌گویی (تک گویی) فاصله گرفته و به سمت گفت‌وگو حرکت کنیم. پس از جنگ اخیر هزینه‌هایی دادیم و دستاوردهایی به دست آوردیم و جهان هم این امر را به خوبی درک کرده است.
بیشتر بخوانید:
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش با بیان اینکه معتقد است نباید برای جنگ روزشمار قرار دهیم، اظهار کرد: فکر می کنم نباید از لفظ جنگ ۱۲ روزه استفاده کنیم چون رژیم صهیونیستی به دنبال ثبت این اعداد و ارقام در تاریخ است. بنابراین من از آن روزها تحت عنوان «دفاع ملی» یاد می‌کنم.
به جز «وطن دوست» و «وطن فروش» تقسیم‌بندی دیگری نکنیم
آشنا با تاکید بر اینکه تقسیم‌بندی افراد در این زمینه معنا ندارد، اظهار کرد: تنها تقسیم‌بندی که می‌توان به آن اکتفا کرد دو بخش «وطن دوست» و «وطن فروش» است. کسانی که وطن را دوست داشتند، با هر عقیده‌ای کنار کشور ایستادند و مابقی کنار دشمنی قرار گرفتند که آمده بود تا ایرانِ متحد را از بین ببرد. گفت‌وگو با وطن فروش معنا ندارد، اما بعد از این جریان دیگر تقسیم‌بندی‌های سیاسی از قبیل چپ و راست و ... معنایی ندارد. به نظرم کسانی که ذیل ایران عزیز، که جمهوری اسلامی هم بخشی از آن است، ایستادند، باید مورد قدرشناسی قرار گیرند و باید تلاش کنیم که این حرمت‌ها را نگه داریم و در بخش فرهنگ و هنر به هنرمندان میدان دهیم.
ضرورت فاصله گرفتن دولت از تصدی‌گری
او همچنین با تاکید بر اینکه لزومی ندارد دولت تا این حد تصدی‌گری کند و باید به سمت فضای تسهیل‌گری حرکت کند، بیان کرد: اصلا رویکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این دوره مبتنی بر همین امر است تا تصدی‌گری به حداقل برسد. یکی از کارهایی که به محض ورود به شورای فرهنگ عمومی انجام دادیم این بود که تمام رویدادها فرهنگی را که بخش خصوصی می‌تواند انجام دهد، به همان بخش واگذار کنیم.
آشنا در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان فرهنگ عمومی یک کشور را که به اعتقاد متخصصان، امری دستوری و بخشنامه‌ای نیست اصلاح کرد و شورای فرهنگ عمومی در این زمینه چگونه قرار است به وظایف خود عمل کند؟ توضیح داد: دنبال ۱۰۰ مصوبه و دستورالعمل نبودیم، بنابراین همان‌طور که گفتم سه مسئله اصلی را احصاء کرده و تلاش کردیم همان‌ها را برطرف کنیم.
او با بیان اینکه در بحث سرمایه اجتماعی، دینداری نوجوانان یکی از اولویت‌های مهم است، اظهار کرد: اما در این بخش هم تمام مسئولیت با ما نیست، بلکه تمام اعضا باید به وظایف خود عمل کنند. به عنوان مثال در این بخش، وزیر آموزش پرورش مسئولیت کار را به عهده گرفت و دبیرخانه تشکیل شد. در این بخش اساسا کار اجرایی است و اینگونه نیست که سندی را بنویسیم و بگذاریم کنار، بلکه یک برنامه اجرایی تدارک دیدیم تا در حوزه فرهنگ شهروندی، فرهنگ دینداری و سرمایه اجتماعی عملیاتی شود. در واقع ابتدا مسئله و سپس راهبرد تبیین کردیم.
یک قول مهم دبیر شورای فرهنگ عمومی
دبیر شورای فرهنگ عمومی با اشاره به صحبت‌های وزیر ارشاد در جلسه معارفه او مبنی بر اینکه باید از سندنویسی و مصوبه‌نویسی فاصله بگیریم، گفت: قطعاً همان‌طور که وزیر ارشاد هم اشاره کردند از فضای سندنویسی‌های زیاد و طولانی فاصله خواهیم گرفت. الان به سمت کارهای اجرایی در حرکت هستیم. تمام تلاش این است به سمت سندنویسی نرویم و قول می‌دهم ان‌شاءالله تا زمانی که مسئولیت دارم، یک سند هم ننویسم و به سمت اجرایی‌سازی سندهایی برویم که قبلا نوشته‌ایم.
بیشتر بخوانید:
همه مسئولت‌ها با وزارت ارشاد نیست
او در پاسخ به این پرسش که طی ۱۰ ماه گذشته که مسئولیت شورای فرهنگ عمومی را بر عهده داشته است، چه نقاط ضعف و قوتی در شورا رصد کرده که به دنبال رفع و ارتقاء آنها است، بیان کرد: جایگاه شورای فرهنگ عمومی رفیع است؛ یک تشکیلات فرادستگاهی که مشابه آن در کشور وجود ندارد. در شورای فرهنگ عمومی، نهادهای علمی، فرهنگی، امنیتی و... حضور دارند.
آشنا ادامه داد: در همین زمینه یکی از کارهایی که انجام دادیم این بود که اعلام کردیم در جلسات شورای فرهنگ عمومی کشور، تنها افرادی را می‌پذیریم که طبق قانون باید حضورشان مشخص شده باشد؛ یعنی نمایندگان و اعضای فرعی از دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها پذیرفته نمی‌شوند و باید مسئولانی در حد معاون وزیر در جلسات حاضر شوند. نکته قابل توجه این است که همه وزرا و همه کسانی که عضو شورای فرهنگ عمومی هستند، در قبال شورا مسئولیت دارند. قبلا همواره وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید پاسخگوی همه چیز می‌بود در حالی که تنها دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی در ساختار وزارت فرهنگ اسلامی تعریف شده است و هم مسئولیت‌ها متوجه ما نیست و همه اعضا به اندازه خود مسئول هستند؛ از وزارت آموزش پرورش گرفته تا سازمان فرهنگ و تبلیغات اسلامی و ... همه مسئول هستند. همین تصور را در استان‌ها هم تسری می‌دهیم.
بودجه مستقل نداریم
او ادامه داد: یکی از اشکالاتی که در مورد شورای فرهنگ عمومی وجود دارد این است که بودجه مستقل ندارد. این شورا شأنِ سیاست‌گذاری دارد و شأن اجرایی ندارد و زمانی که موضوعی از سوی شورا مصوب می‌شود تمام دستگاه‌ها موظف به اجرای آن هستند و به منزله قانون تلقی می‌شود. اما بودجه مستقل وجود ندارد.
مصوبات ضمانت اجرایی پیدا می‌کنند؟
مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مشکل بعدی شورای فرهنگ عمومی را فقدان ضمانت اجرایی مصوبات دانست و توضیح داد: قبلا مصوبات شورای فرهنگ عمومی ضمانت اجرا نداشت، اما در آیین‌نامه جدیدی که به سراسر کشور ابلاغ شد بر موضوع ضمانت اجرا تاکید شد و کار بزرگی انجام گرفت. در آیین‌نامه به صراحت آمده که اگر مصوبه‌ای اجرا نشود، ترک فعل تلقی شده و دستگاه‌های نظارتی توان پیگیری این امر را دارند.
باید به نهادی فعال تبدیل شویم
او با تاکید بر اینکه شورای فرهنگ عمومی باید از یک نهاد منفعل به یک نهاد فعال تبدیل شود، تصریح کرد: برای این منظور بر اساس آیین‌نامه جدید، در استان‌ها پنج کارگروه تشکیل دادیم و مدیرکل ادارات مختلف که از اعضای شورا هستند هر کدام یک مسئولیتی بر عهده دارند و در نهایت حلقه پیگیری‌کننده امور، معاون سیاسی ـ امنیتی استاندار است. الان دیگر مباحث تنها به شکلی نیست که از وزارت ارشاد طلب کنند و دستگاه‌های دیگر هم متولی هستند و مسئولیت دارند این نکته بزرگی است.
آشنا ادامه داد: از طرفی در اکثر استان‌ها معمولا به دبیرخانه استانی شورای فرهنگ عمومی توجه درستی نمی‌شد، اما الان بر اساس قانون، استاندار می‌تواند پنج نفر از نخبگان علمی، فرهنگی و اجتماعی استان را در دبیرخانه مستقر کند که فعالیت‌های علمی و کار اجرایی را پیش ببرند درحالی که پیش‌تر با یک یا دو نفر این کار انجام می‌گرفت.
بیشتر بخوانید:
مصوبات استانی جدی گرفته می‌شوند
او افزود: از طرفی سازمان برنامه و بودجه نیز موظف است که در موافقت‌نامه‌ای که با اداره ارشاد مبادله می‌کند، حتما رقمی را برای بودجه سالانه شورای فرهنگ عمومی استانی درنظر بگیرد.
آشنا گفت: الان استانداران به خوبی با مجموعه شورای فرهنگ عمومی همکاری دارند؛ درواقع روند اینگونه است که مصوبات شورای فرهنگ عمومی تهران با امضای وزیر فرهنگ ابلاغ می‌شود و در استان‌ها این مصوبات با امضای استاندار ابلاغ می‌شود؛ بنابراین مصوبات استانی هم شأن اجرایی بالایی پیدا می‌کند که دستگاه‌ها موظف به اجرای آن هستند.
به گفته او در آیین‌نامه جدید نقش بخش دولتی کمتر شده و نقش نهادهای مردم‌نهاد در آیین‌نامه جدید پررنگ‌تر است.
دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور درباره روند ارائه گزارش عملکرد شوراهای استانی به شورای عالی انقلاب فرهنگی و سران قوا نیز توضیح داد: قرار است در اولین جلسه شورای فرهنگ عمومی، گزارش عملکرد ۱۰ ماهه شورای فرهنگ عمومی را که به سه مسئله می‌پردازد ارائه دهیم. این گزارش عملکرد دقیقی از شوراهای فرهنگی عمومی سراسر کشور (۴۱۲ شورا) ارائه می‌دهد.
او در پایان با اشاره به حکم خود، توضیح داد: در پیوست حکم بنده یکی از مهم‌ترین موضوعات، استفاده از ظرفیت معاونت‌ها و سازمان‌های تخصصی وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود؛ علت اشاره به این امر هم گسست میان شورای فرهنگ عمومی با معاونت‌ها و بخش‌های دیگر وزارتخانه بود. بر همین اساس با تمام معاونان و روسای سازمان‌های وابسته جلسه تشکیل دادیم و شورای راهبردی داخلی را تشکیل دادیم تا بتوانیم با هر معاوت به شکل دوطرفه از ظرفیت‌های یکدیگر استفاده کنیم و از اقدامات جزیره‌ای فاصله بگیریم. در این زمینه تاکنون با سازمان سینمایی و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی اقداماتی صورت گرفته است.
انتهای پیام
نظرات