علیرضا بیات در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: نپتون هشتمین و دورترین سیاره منظومه شمسی از خورشید است که به آن «غول یخی» نیز گفته می‌شود. این سیاره یکی از جالب‌ترین اجرام منظومه شمسی از نظر ترکیب، شرایط جوی و برخی ویژگی‌های منحصر بفرد به شمار می‌آید.

وی با اشاره به چگونگی کشف نپتون افزود: نپتون نخستین سیاره‌ای است که پیش از مشاهده مستقیم، با محاسبات ریاضی پیش‌بینی شد. اخترشناسان با بررسی انحراف غیرعادی مدار اورانوس به وجود جرمی ناشناخته پی بردند. در ۲۳ سپتامبر ۱۸۴۶، یوهان گاله با استفاده از محاسبات اوربن لووریه و کمک جان آدامز موفق به کشف این سیاره شد.

کارشناس نجوم در ادامه به ویژگی‌های کلی نپتون پرداخت و ادامه داد: جرم این سیاره حدود ۱۷ برابر زمین و قطر آن ۴۹ هزار و ۲۴۴ کیلومتر است که تقریباً چهار برابر زمین محسوب می‌شود. نپتون هر ۱۶۵ سال زمینی یک بار به دور خورشید می‌گردد و شبانه‌روز آن حدود ۱۶ ساعت و ۶ دقیقه است که از زمین کوتاه‌تر به شمار می‌آید. فاصله نپتون از خورشید ۴/۵ میلیارد کیلومتر است؛ معادل ۳۰ برابر فاصله زمین تا خورشید، و میانگین دمای آن حدود منفی ۲۴۰ درجه سانتی‌گراد گزارش شده است.

بیات ساختار نپتون را چنین تشریح کرد: نپتون برخلاف مشتری و زحل که عمدتاً از هیدروژن و هلیوم تشکیل شده‌اند، ترکیبی از یخ‌های آب، آمونیاک و متان دارد. هسته آن صخره‌ای و فلزی و بسیار متراکم است. گوشته‌ای ضخیم و یخی از آب، آمونیاک و متان پیرامون آن را فرا گرفته و جو ضخیمی متشکل از هیدروژن، هلیوم و متان این سیاره را احاطه کرده است. رنگ آبی نپتون نیز به دلیل جذب نور قرمز توسط متان و پراکندگی نور آبی ایجاد می‌شود.

وی ادامه داد: نپتون به داشتن قوی‌ترین بادهای منظومه شمسی مشهور است؛ به‌گونه‌ای که سرعت بادها در آن به دو هزار کیلومتر بر ساعت می‌رسد، همچنین طوفان‌های عظیمی در این سیاره رخ می‌دهد که یکی از شناخته‌شده‌ترین آن‌ها «لکه تاریکی بزرگ» یا Great Dark Spot است؛ لکه‌ای شبیه لکه سرخ بزرگ مشتری، اما ناپایدارتر. در جو نپتون نیز ابرهای متان یخی مشاهده می‌شوند.

کارشناس نجوم میدان مغناطیسی نپتون را بسیار قدرتمند و در عین حال عجیب توصیف کرد و افزود: قدرت این میدان ۲۷ برابر زمین است و با زاویه ۴۷ درجه نسبت به محور چرخش نپتون کج شده است. منشأ آن احتمالاً جریان‌های الکتریکی در لایه‌های رسانای گوشته یخی این سیاره است.

بیات با اشاره به قمرهای نپتون خاطرنشان کرد: این سیاره ۱۴ قمر شناخته‌شده دارد که مهم‌ترین آن‌ها «تریتون» است. تریتون بزرگ‌ترین قمر نپتون با قطری حدود ۲۷۰۰ کیلومتر بوده و تنها قمر بزرگ منظومه شمسی است که به صورت پس‌رونده یا رتروگرید به دور سیاره مادر می‌چرخد. این موضوع احتمالاً نشان می‌دهد تریتون جرمی اسیر شده از کمربند کویپر است. سطح یخی تریتون دارای چشمه‌های یخ‌فشانی یا «کریوولکانیسم» فعال است. دیگر قمرهای شناخته‌شده نپتون شامل پروتئوس، لاریسا و دسپینا هستند.

وی ادامه داد: نپتون همچون زحل دارای حلقه‌هایی باریک و کمرنگ است که از ذرات گرد و غبار تاریک تشکیل شده‌اند. برخی از این حلقه‌ها کمان‌های روشن دارند که پایداری آن‌ها هنوز به طور کامل توضیح داده نشده است.

این کارشناس نجوم یادآور شد: تنها فضاپیمایی که تاکنون از نپتون بازدید کرده، ویجر۲ بود که در سال ۱۹۸۹ تصاویر و داده‌های ارزشمندی از این سیاره و قمرش تریتون به زمین ارسال کرد. تاکنون هیچ فضاپیمای دیگری از نزدیک نپتون را بررسی نکرده است.

بیات اضافه کرد: نکته جالب درباره نپتون این است که با وجود دریافت انرژی اندک از خورشید، مقدار زیادی گرمای داخلی آزاد می‌کند؛ تقریباً دو برابر انرژی دریافتی. این گرما عامل اصلی بادها و طوفان‌های شدید نپتون است.

وی با بیان اینکه مدار نپتون تقریباً دایره‌ای است، تصریح کرد: فاصله نزدیک‌ترین نقطه مدار این سیاره ۴/۴۵ میلیارد کیلومتر و دورترین نقطه آن ۴/۵۵ میلیارد کیلومتر است. همین پایداری مداری موجب می‌شود نپتون اجسام کمربند کویپر از جمله پلوتو را تحت تأثیر قرار دهد. به‌عنوان نمونه، پلوتو و نپتون در رزونانس مداری ۳ به ۲ قفل شده‌اند؛ به این معنا که پلوتو دو بار به دور خورشید می‌گردد در حالی که نپتون سه بار مدار خود را کامل می‌کند.

این کارشناس نجوم در پایان گفت: با توجه به فاصله ۳۰ واحد نجومی نپتون از خورشید، نور خورشید در آسمان این سیاره ۹۰۰ بار کم‌نورتر از زمین دیده می‌شود. اگرچه نور خورشید تنها هشت دقیقه طول می‌کشد تا به زمین برسد، رسیدن آن به نپتون حدود ۴ ساعت و ۱۰ دقیقه زمان می‌برد. از زمان کشف این سیاره در سال ۱۸۴۶ تاکنون که سال ۲۰۲۵ است، نپتون هنوز حتی یک بار مدار کامل خود به دور خورشید را طی نکرده است.

انتهای پیام