در این مراسم، با نواختن موسیقی و خواندن اشعار عاشقانه، فضایی شاد و مفرح ایجاد می‌شود که در آن عشق، دوستی و همبستگی به وضوح قابل مشاهده است.
جواد روشندل، پژوهشگر فرهنگ شفاهی، در گفت‌وگو با ایسنا، به بررسی آئین سنتی حنابندان در روستاهای خراسان رضوی پرداخت و گفت: حنابندان یکی از زیباترین و معنادارترین آئین‌های فرهنگی است که به ویژه در مراسم ازدواج برگزار می‌شود و نشان دهنده پیوند دو خانواده و آغاز زندگی مشترک عروس و داماد است.
وی خاطرنشان کرد: مراسم حنابندان در واقع یک خداحافظی عاطفی عروس از خانواده‌اش و آخرین شب سکونت او در منزل پدری‌اش تلقی می‌شود؛ این مراسم معمولاً چند روز قبل از روز عروسی برگزار می‌شود و فضایی شاد و مفرح را برای خانواده‌ها و مهمانان ایجاد می‌کند.
این پژوهشگر فرهنگ شفاهی بیان کرد: در این مراسم، خانواده‌ها و دوستان نزدیک عروس و داماد گرد هم می‌آیند تا با یکدیگر شادی کنند و آرزوهای خوب برای آینده آن‌ها داشته باشند.
وی افزود: حنایی که به طور خاص برای این منظور تهیه شده است، بر دستان عروس و داماد زده می‌شود. سینی حنا به دور تا دور مجلس گردانده می‌شود و حاضرین در مجلس، دست‌های خود را به حنا آغشته می‌کنند؛ این عمل نه تنها به زیبایی عروس و داماد می‌افزاید، بلکه به معنای برکت و خوش‌اقبالی برای آن‌ها نیز تلقی می‌شود.
روشندل همچنین به اشعار و آواهایی که در این مراسم خوانده می‌شود، اشاره کرد و گفت: این آواها عموماً عاشقانه و شاداب هستند و به فضای شادی و سرور حاکم بر مراسم افزوده می‌شوند. به عنوان نمونه، برخی از این آواها
از در درآمدی وسیبوم دادی، امشب حنا می‌بندیم
مانند خودیت سرخ و سفیدوم دادی، امشب حنا می‌بندیم
سیبی که به مو دادی هنوزیش داروم، امشب حنا می‌بندیم
در نقره گرفته یوم عزیزیش داروم، امشب حنا می‌بندیم
و در قسمتی از آواها هم:
به قربون سر ماماش بگردوم، چنی گولدسته‌ی دخانه داره.
این اشعار نشان دهنده عشق و محبت عروس به خانواده‌اش است و همچنین به نوعی احساسات و آرزوهای خوب برای آینده زندگی مشترک را بیان می‌کند. این شعرها در کنار نواختن سازهای محلی مانند دف و تنبک، فضایی شاداب و مفرح را برای حاضرین ایجاد می‌کند.
این پژوهشگر فرهنگ شفاهی غذاها و نوشیدنی‌های محلی را بخش جدایی‌ناپذیر از مراسم حنابندان دانست و افزود: غذاهایی همچون آش دوغ، کوفته و شیرینی‌های محلی در این جشن سرو می‌شود. این غذاها نه تنها به طعم و مزه مراسم می‌افزایند، بلکه فرصتی برای ابراز محبت و مهمان‌نوازی خانواده‌ها به یکدیگر فراهم می‌کنند.
روشندل همچنین بر اهمیت لباس‌های محلی و رنگارنگ در این مراسم تأکید و اظهار کرد: عروس و داماد و مهمانان معمولاً لباس‌های زیبای محلی به تن می‌کنند که با تزئینات خاص و رنگ‌های شاد طراحی شده‌اند. این لباس‌ها نه تنها زیبایی مراسم را دوچندان می‌کند، بلکه نمایانگر هویت فرهنگی و محلی مردم این منطقه است و به حفظ آداب و رسوم کمک می‌کند.
وی ادامه داد: مراسم حنابندان به عنوان یک فرصت برای نزدیکی خانواده‌ها و تقویت روابط اجتماعی عمل می‌کند. در این مراسم، افراد مختلف از خانواده‌ها و اقوام دور هم جمع می‌شوند و با یکدیگر گفت وگو می‌کنند، خاطرات گذشته را به یاد می‌آورند و آرزوهای خوب برای آینده را با هم به اشتراک می‌گذارند.
این پژوهشگر فرهنگ شفاهی با اشاره به اینکه آئین حنابندان به عنوان یک سنت فرهنگی، نقش مهمی در حفظ هویت محلی و فرهنگی دارد، خاطرنشان کرد: این مراسم به نسل‌های جدید این امکان را می‌دهد که با آداب و رسوم گذشته آشنا شوند و ارزش‌های سنتی را در زندگی خود حفظ کنند. همچنین، این آئین به عنوان یک پل ارتباطی بین نسل‌های مختلف عمل می‌کند و ارزش‌های فرهنگی را به نسل‌های جدید منتقل می‌کند.
وی گفت: با وجود تغییرات اجتماعی و فرهنگی که در جامعه امروز وجود دارد، آئین حنابندان همچنان به عنوان یک بخش مهم از هویت فرهنگی مردم در روستاهای خراسان رضوی حفظ شده است. هرچند ممکن است برخی از جزئیات برگزاری مراسم تغییر کند، اما اصل و مفهوم آن همچنان پابرجاست.
روشندل به تأثیرات مثبت مراسم حنابندان بر روی جامعه اشاره کرد و افزود: این آئین می‌تواند به عنوان یک عامل فرهنگی در جذب گردشگران نیز عمل کند؛ با توجه به جذابیت‌های فرهنگی و هنری این مراسم، می‌توان از آن به عنوان یک جاذبه گردشگری محلی بهره‌برداری کرد ضمن اینکه این امر به توسعه اقتصادی منطقه و حفظ فرهنگ محلی کمک می‌کند و می‌تواند به افزایش آگاهی عمومی درباره ارزش‌های فرهنگی منطقه منجر شود.
وی همچنین به نقش موسیقی و رقص در این مراسم اشاره و تأکید کرد: این عناصر از اجزای جدایی‌ناپذیر مراسم حنابندان هستند. نواختن سازهای محلی مانند دف و تنبک و همچنین رقص‌های سنتی، به این جشن شور و نشاط می‌بخشد. این فعالیت‌ها نه تنها فضایی شاداب ایجاد می‌کند، بلکه به عنوان یک وسیله ارتباطی بین افراد مختلف عمل می‌کند و حس همبستگی و اتحاد را در جامعه تقویت می‌کند.
روشندل در ادامه تأکید کرد: حفظ و ترویج این سنت‌ها به نسل‌های آینده کمک می‌کند تا هویت فرهنگی خود را حفظ کنند و از تجارب و ارزش‌های گذشته بهره‌مند شوند. آئین حنابندان و دیگر مراسم سنتی، به نوعی گنجینه‌ای از دانش و تجربه هستند که می‌توانند به ما در زندگی امروز کمک کنند.
این پژوهشگر فرهنگ شفاهی با اشاره به اینکه آئین حنابندان نه تنها یک جشن زیبا و شاداب است، بلکه نمایانگر تاریخ و فرهنگ غنی ایران و نشان دهنده پیوندهای عاطفی و اجتماعی در جامعه است، تصریح کرد: این آئین به عنوان یک نقطه عطف در زندگی عروس و داماد و فرصتی برای ابراز محبت و دوستی در میان خانواده‌ها و دوستان، همواره مورد توجه و احترام قرار دارد و به نوعی نماد زندگی اجتماعی ایرانیان است.
روشندل گفت: با حفظ و ترویج آئین حنابندان، می‌توانیم به نسل‌های آینده میراث فرهنگی غنی خود را منتقل و هویت خود را در جهانی در حال تغییر حفظ کنیم. این مراسم به ما یادآوری می‌کند که ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی چه اهمیتی در زندگی انسانی دارند و چگونه می‌توانند روابط ما را تقویت کنند.
تأثیر آئین‌های خراسان رضوی بر جذب گردشگران؛ از عروسی‌ها تا رقص‌های محلی
خراسان رضوی، به عنوان یکی از استان‌های غنی از فرهنگ و تاریخ در ایران، دارای آئین‌ها و سنت‌های خاصی است که می‌تواند به عنوان جاذبه‌های گردشگری مورد توجه قرار گیرد. از جمله این آئین‌ها، مراسم عروسی و رقص‌های محلی هستند که نه تنها بیانگر هویت فرهنگی مردم این دیار بلکه عامل جذب گردشگران داخلی و خارجی به شمار می‌روند.
احمد خلیلی یک فعال حوزه گردشگری گفت: مراسم عروسی در خراسان رضوی، به دلیل تنوع قومیت‌ها و فرهنگ‌ها، بسیار رنگارنگ و جذاب است؛ این مراسم معمولاً با آداب و رسوم خاصی همراه است که هر کدام از آن‌ها داستانی برای روایت دارند.
وی افزود: در این آئین‌ها، عروس و داماد در فضایی پر از شادی و نشاط به همراه خانواده و دوستان خود به جشن و پایکوبی می‌پردازند؛ این مراسم شامل پوشش‌های سنتی، موسیقی محلی و غذاهای خاص است که می‌تواند برای گردشگران جذابیت زیادی داشته باشد.
این فعال حوزه گردشگری عروسی‌های محلی را یک فرصت عالی برای معرفی فرهنگ محلی به گردشگران دانست و گفت: بسیاری از گردشگران، با شرکت در این مراسم، می‌توانند از نزدیک با آداب و رسوم، موسیقی و غذاهای محلی آشنا شوند و تجربه‌ای فراموش‌نشدنی از فرهنگ خراسان رضوی به دست آورند.
رقص‌های محلی خراسان رضوی نیز یکی دیگر از جاذبه‌های فرهنگی این منطقه است. رقص‌هایی مانند «رقص‌های کردی»، «رقص‌های ترکمنی» و «رقص‌های بلوچ» هر کدام نشان‌دهنده تاریخ، هویت و احساسات مردم این سرزمین هستند. این رقص‌ها معمولاً در مراسم عروسی و جشن‌های محلی اجرا می‌شوند و به دلیل حرکات زیبا و هماهنگ، جذابیت خاصی برای تماشاگران دارند.
خلیلی با اشاره به اینکه شهرستانهایی مانند کلات و تربت‌جام و جنوب خراسان رضوی آئین‌های منحصر به فردی دارند، گفت: رقص‌های محلی نه تنها سرگرم‌کننده هستند بلکه به گردشگران این امکان را می‌دهند که با تاریخ و فرهنگ مردم منطقه ارتباط برقرار کنند. با تماشای این رقص‌ها، گردشگران می‌توانند به عمق احساسات و روحیات مردم این دیار پی ببرند و فرهنگی زنده و پویا را تجربه کنند.
با توجه به غنای فرهنگی خراسان رضوی، برگزاری و معرفی آئین‌های عروسی و رقص‌های محلی می‌تواند به عنوان یک ابزار مؤثر در جذب گردشگر عمل کند. توسعه گردشگری فرهنگی و ایجاد بسترهای لازم برای برگزاری این آئین‌ها، می‌تواند به رونق اقتصادی منطقه و حفظ هویت فرهنگی آن کمک شایانی کند.
آئین‌های عروسی و رقص‌های محلی خراسان رضوی، به عنوان جاذبه‌های فرهنگی، می‌توانند به طور قابل توجهی در جذب گردشگران مؤثر باشند. با معرفی و ترویج این آئین‌ها، نه تنها می‌توان به رونق گردشگری کمک کرد، بلکه فرصتی برای حفظ و احیای فرهنگ و هویت محلی نیز فراهم می‌آید.
به این ترتیب، با توجه به جذابیت‌های فرهنگی و هنری این آئین‌ها، خراسان رضوی می‌تواند به عنوان مقصدی مهم در گردشگری فرهنگی ایران شناخته شود و به جذب گردشگران داخلی و خارجی کمک کند.
انتهای پیام
نظرات