صنعت به‌عنوان موتور محرک اقتصاد، همواره نیازمند توجه به مؤلفه کیفیت جهت بقا و رقابت در بازارهای داخلی و بین‌المللی است. استان قزوین به‌عنوان یکی از قطب‌های صنعتی کشور، با دارا بودن حدود ۴۰۰۰ واحد صنعتی و سهم حدود ۳.۵ درصدی از ارزش افزوده صنعتی کشور، از پتانسیل بالایی جهت نقش‌آفرینی در اقتصاد ملی برخوردار است. با این حال، ارزیابی‌های میدانی حاکی از آن است که کیفیت تولید همچنان به‌عنوان یکی از چالش‌های پیش‌روی بخش صنعت این استان مطرح است.

فرزانه انصاری، رئیس سازمان ملی استاندارد ایران هفته گذشته در سفر به استان قزوین اظهار کرد: قزوین به‌عنوان قطب اندیشه و صنعت کشور باید نقش پررنگ‌تری در سطح ملی ایفا کند و سهم بیشتری در معرفی واحدهای نمونه کشوری داشته باشد.

وی ادامه داد: کیفیت حق مردم است، این حق ملت ایران باید به درستی ادا شود، متأسفانه برخی صنایع ما به روز نیستند، لذا لازم است برای اصلاح فرآیندهای سنتی گام برداریم، از سوی دیگر آموزش در راستای تحول نیروی انسانی و تربیت نیروهای ماهر اهمیت فراوانی دارد، لازم است برنامه‌ای در استان پیاده‌سازی شود تا تعداد واحدهای موفق افزایش یابند.

تحلیل وضعیت کیفیت تولید در قزوین

بر اساس داده‌های استخراج شده از گمرک جمهوری اسلامی ایران و سازمان صنعت، معدن و تجارت استان قزوین اگرچه در سال‌های اخیر شاهد رشد کمی در حجم تولیدات صنعتی استان در حوزه‌هایی مانند مواد غذایی و مواد شوینده بوده‌ایم، اما شاخص‌های کیفی از روند نوسانی و حتی کُند حکایت دارند.

در حوزه صادرات، سهم کالاهای با ارزش افزوده بالا و دارای نشان‌های کیفیت ملی و بین‌المللی از کل صادرات غیرنفتی استان، هنوز از رقم مطلوب فاصله دارد. در حالی که صادرات محصولاتی مانند کشمش، شیرینی و شکلات از جایگاه مناسبی برخوردارند، اما در حوزه صنایع وابسته به خودرو و فلزات، تمرکز بیشتر بر تأمین نیاز داخلی بوده و حضور پررنگی در بازارهای صادراتی رقابتی مشاهده نمی‌شود.

در حوزه شکایات مصرف‌کنندگان نیز داده‌های انجمن حمایت از مصرف‌کنندگان در بازه پنج ساله منتهی به ۱۴۰۳ نشان می‌دهد بخشی از شکایات مربوط به کالاهای صنعتی تولید داخل، متوجه محصولات تولیدی واحدهای صنعتی واقع در قطب‌هایی مانند قزوین است که عمدتاً ناشی از عدم رعایت استانداردها و کنترل کیفیت ناکافی است.

محمد نوذری، استاندار قزوین هفته گذشته در مراسم تجلیل از واحدهای تولیدی و مدیران کنترل کیفیت نمونه استاندارد استان اظهار کرد: صنعت قزوین بخش مهمی از اقتصاد ملی را پوشش می‌دهد، به طوری که ۶۰ درصد شوینده‌های کشور، ۵۵ درصد شیشه کشور، ۳۰ درصد روغن نباتی کشور و ۵۰ درصد شیرخشک کشور در قزوین تولید می‌شود.

وی ادامه افزود: در ایام جنگ ۱۲ روزه تحمیلی نیز صنایع استان قزوین با افزایش تولید، پای‌کار این مرز و بوم ایستادند تا کمبودی در هیچ زمینه‌ای احساس نشود و این نشان از احساس مسئولیت و غیرت ملی دارد، لازم است کیفیت محصولات تولیدی نیز افزایش یابد.

مؤلفه‌های کلیدی ارتقای کیفیت در واحدهای تولیدی

برای جهش کیفی در تولید، واحدهای صنعتی نیازمند تأمین و تقویت چند مؤلفه اساسی شامل فناوری و ماشین‌آلات روز، نیروی انسانی متخصص و ماهر، سیستم‌های مدیریت کیفیت و تأمین مواد اولیه مرغوب هستند.

بسیاری از خطوط تولید در واحدهای قزوین، فرسوده و نیازمند نوسازی هستند. بهره‌گیری از فناوری‌های نسل چهارم صنعتی می‌تواند دقت و یکنواختی کیفیت محصولات را افزایش دهد.
همچنین فقدان یا کمبود نیروی کار ماهر و متخصص در حوزه کنترل کیفیت و مدیریت فرآیند، یکی از موانع اصلی در این حوزه است. نیاز به بازآموزی و آموزش مستمر نیروها به‌شدت احساس می‌شود، چراکه کمبود نیروی کار ماهر یکی از چالش‌های جدی پیش‌روی صنعت استان قزوین است.

از سوی دیگر استقرار سیستم‌های بین‌المللی و استانداردهای خاص صنعتی از ضروریات بخش تولید در قزوین است. این سیستم‌ها باید به‌صورت مستمر ممیزی و به‌روز شوند.
همچنین کیفیت نهاده‌ها و مواد اولیه مستقیماً بر کیفیت محصول نهایی اثرگذار است. واحدهای تولیدی جهت تأمین مواد اولیه باکیفیت، اغلب با چالش‌های مالی و لجستیکی مواجه هستند.

نقش سیاستگذاری دولت در سطح ملی و محلی

دولت در دو سطح کلان و استانی می‌تواند در ارتقای کیفیت محصولات تولیدی نقش‌آفرینی کند. در سطح ملی، بی‌ثباتی در سیاست‌های ارزی، گمرکی و تجاری، برنامه‌ریزی بلندمدت جهت ارتقای کیفیت را برای تولیدکنندگان دشوار می‌کند. تنظیم هوشمندانه تعرفه‌های وارداتی نیز از ضروریات است، به گونه‌ای که از یک‌سو از تولید داخلی حمایت کند و از سوی دیگر انگیزه رقابت و ارتقای کیفیت را از تولیدکننده نگیرد. همچنین تجهیز و تقویت اداره‌کل استاندارد استان قزوین جهت نظارت مؤثرتر و ارائه خدمات صدور گواهی سریع‌تر می‌تواند در این راستا مؤثر باشد.

در سطح استانی نیز اختصاص تسهیلات مناسب به واحدهایی که پروژه نوسازی خطوط تولید و ارتقای فناوری دارند، ساماندهی و تقویت ارتباط بین واحدهای تولیدی و مراکز علمی و پژوهشی استان مانند دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) و دانشگاه آزاد اسلامی جهت حل مشکلات فنی و اجرای پروژه‌های مشترک تحقیق و توسعه و همچنین برگزاری دوره‌های تخصصی کنترل کیفیت، مدیریت فرآیند و استانداردهای بین‌المللی برای مدیران و کارگران واحدهای صنعتی می‌تواند راه‌حل مناسبی برای این مسئله باشد. 

تشویق واحدهای دارای کالای باکیفیت؛ از شعار تا عمل

برای تقویت واحدهای دارای محصولات باکیفیت، می‌توان مشوق‌هایی در نظر گرفت، برای مثال ایجاد یک نشان کیفیت برتر در سطح استان برای واحدهایی که به‌صورت مستمر محصولاتی فراتر از استانداردهای اجباری تولید می‌کنند، همچنین معافیت‌ یا تخفیف‌های مالیاتی برای واحدهای دارنده نشان‌های کیفیت ملی و بین‌المللی، در نظر گرفتن امتیاز ویژه برای این واحدها در دسترسی به منابع مالی و نهاده‌های وارداتی و معرفی این واحدها به نهادهای دولتی برای تأمین کالا و همچنین معرفی به دفاتر تجاری بین‌المللی جهت توسعه صادرات می‌تواند از جمله عوامل مشوق برای واحدهای دارای کالای باکیفیت باشد.

به گزارش ایسنا، ارتقای کیفیت تولید در استان صنعتی قزوین، تنها با عزمی سه‌جانبه از سوی دولت به‌عنوان تسهیل‌گر، بخش خصوصی به‌عنوان بازیگر اصلی و نهادهای علمی به‌عنوان پشتیبان فنی محقق خواهد شد. حرکت از تولید کمّی صرف به سوی تولید کیفی و ارزش‌آفرین، نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر جهت تداوم حیات صنعت قزوین در اقتصاد پرچالش منطقه و جهان است. آینده اقتصادی این استان در گرو سرمایه‌گذاری روی کیفیت به‌عنوان کلیدواژه طلایی رقابت‌پذیری است.

انتهای پیام