به گزارش ایسنا، دوره بارداری و ماه‌های پس از تولد نوزاد پر از تغییرات جسمی و روحی است. بدن مادر دگرگون می‌شود، خواب او به هم می‌ریزد و مسئولیت‌های تازه‌ای را تجربه می‌کند. همه این عوامل می‌توانند او را در برابر مشکلات خلقی آسیب پذیر کنند. بسیاری از زنان پس از زایمان دچار تغییرات روحی می‌شوند. برخی تنها غم خفیفی را تجربه می‌کنند اما گروهی دیگر دچار افسردگی واقعی می‌شوند، یعنی اختلالی که بر اشتها، خواب، انرژی، تمرکز و حتی میل به ادامه زندگی اثر می‌گذارد. شدت این مشکل در کشورها و گروه‌های مختلف متفاوت است و حتی در ایران هم آمار یکسانی ندارد. در برخی مناطق کمتر و در برخی بالاتر گزارش شده است. این اختلال علاوه بر فشار روحی برای مادر، می‌تواند رابطه او با همسر و نوزاد را مختل کند و احتمال تکرار افسردگی در آینده را افزایش دهد. عواملی مانند تجربه‌های ناخوشایند دوران بارداری، نداشتن حمایت، خلق و خوی دشوار نوزاد یا مشکلات در روند زایمان می‌توانند این خطر را بیشتر کنند.

در کنار همه این موارد، کیفیت مراقبت در اتاق زایمان هم نقش مهمی دارد. سازمان جهانی بهداشت تاکید کرده است که هر زن در هنگام زایمان حق دارد با احترام و بدون تبعیض یا خشونت درمان شود. با این حال بسیاری از گزارش‌ها نشان می‌دهند که زنان در بسیاری از بیمارستان‌ها با رفتارهایی روبه رو می‌شوند که باعث شرمندگی، ترس یا ناراحتی آنان می‌شود. نمونه‌هایی مانند مراقبت بدون گرفتن رضایت، رعایت نکردن حریم خصوصی، توهین کلامی یا حتی رها شدن بدون مراقبت، از مواردی هستند که در گزارش‌های مختلف دیده می‌شود. این تجربه‌های ناخوشایند می‌توانند آثار روانی ماندگاری داشته باشند و حتی زمینه ساز افسردگی شوند. همین موضوع ضرورت انجام پژوهش‌هایی را نشان می‌دهد که ارتباط میان این رفتارها و سلامت روان مادران را بررسی کنند.

لیلا هاشمی نسب، عضو هیئت علمی و پژوهشگر مرکز تحقیقات مراقبت بالینی در دانشگاه علوم پزشکی کردستان، به همراه سه همکار هم دانشگاهی خود پژوهشی را درباره همین موضوع انجام داده است. آنها رابطه میان رفتارهای نامناسب در زمان زایمان و احتمال افسردگی در ماه‌های بعد را بررسی کرده‌اند. این تیم پژوهشی با توجه به تجربه کاری و آشنایی با شرایط حوزه مامایی، تلاش کرده است تصویری روشن از وضعیت موجود در مراکز سلامت ارائه کند و به این پرسش پاسخ دهد که آیا بی احترامی در زمان زایمان می‌تواند سلامت روان مادر را تهدید کند یا نه.

در این مطالعه، ۳۴۸ مادر انتخاب و مورد پرسش قرار گرفتند. اطلاعات لازم از طریق مصاحبه جمع آوری شد و شامل فرم‌های اطلاعات فردی، چک لیست مرتبط با رفتارهای نامناسب حین زایمان و پرسشنامه استاندارد افسردگی پس از زایمان بود. سپس داده‌ها با نرم افزار آماری تحلیل شد تا مشخص شود کدام عوامل نقش بیشتری در بروز افسردگی دارند.

نتایج نشان دادند که بخش بزرگی از زنان، یعنی حدود ۷۰ درصد، حداقل یک تجربه ناخوشایند در زمان زایمان داشته اند. بیشتر این موارد مربوط به مراقبت بدون رضایت و رها شدن در میان روند زایمان بود. همچنین حدود یک سوم زنان دچار افسردگی پس از زایمان بودند.

بررسی‌ها نشان دادند تجربه رفتار نامناسب در اتاق زایمان با افزایش احتمال افسردگی ارتباط دارد. عواملی مانند نداشتن همراه یا داشتن همراه آموزش ندیده نیز خطر مشکلات روحی را بیشتر کرده بود.

در ادامه پژوهش مشخص شد که تحصیلات مادر و حمایت همسر هم نقش مهمی دارد. مادرانی که حمایت بیشتری از سوی همسر دریافت می‌کردند کمتر دچار افسردگی شدند. در مقابل، اگر مادر در روند زایمان احساس تنهایی یا بی توجهی داشت، احتمال افسردگی در ماه‌های بعد بیشتر می‌شد. این نتایج نشان می‌دهد که توجه به نیازهای عاطفی مادر، همان قدر مهم است که رسیدگی به نیازهای پزشکی او.

یافته های فوق اهمیت تقویت رفتار حرفه ای و آموزش های لازم برای کادر مامایی را نشان می‌دهد. اگر مادر احساس کند دیده می‌شود، با او با احترام حرف زده می‌شود و کسی همراهش است که بتواند کمک کند، زایمان تجربه‌ای امن تر و آرام تر خواهد شد. همین شیوه مراقبت می‌تواند از مشکلات روحی بلندمدت جلوگیری کند. پژوهش همچنین نشان داد که توجه به سطح سواد مادران کافی نیست و همه زنان، با هر میزان تحصیلات، نیازمند مراقبت محترمانه و حمایت روحی هستند.

قابل ذکر است این نتایج ارزشمند علمی در «مجله علمی زنان، مامایی و نازایی ایران» منتشر شده‌اند. این نشریه وابسته به دانشگاه علوم پزشکی مشهد است و یکی از مجلات تخصصی معتبر در حوزه سلامت زنان به شمار می‌رود.

انتهای پیام