مهدی حسامی دوغائی در گفت ­وگو با ایسنا درباره ایده اولیه نگارش این کتاب، اظهار کرد: از آنجایی که در اداره اسناد سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی مشغول به کار بودم و همین موجب آشنایی با مجموعه عکس‌های مختلف در آن مرکز شده بود، جرقه‌ای ذهنی برای ثبت روند ورود عکاسی و عکاسان به خراسان و مشهد در من شکل گرفت. مسیر نگارش این کتاب این گونه آغاز شد و چالش‌های بسیاری در ادامه پیش آمد ولی به طور کلی سعی شد تا روند این کار به بهترین شکل به سرانجام رسیده و برای آیندگان به ماندگار بماند.

وی با تاکید بر اینکه به طور معمول در هر کاری، منابع گردآوری داده‌ها محدود است، بیان کرد: یکی از مهم‌ترین موضوعات در این زمینه، زمان و فرصت کافی است. این کتاب بر اساس علاقه شخصی من، در کنار سایر مشغله‌های روزمره‌ام با صرف زمان و پژوهش به نگارش درآمده است. یکی از چالش‌های دیگر مسیر نگارش آن نیز عدم ترجمه برخی سفرنامه‌ها بوده که همین موضوع باعث ناشناخته بودن‌ آنان و تشدید مشکل محدودیت منابع بوده است.

ثبت عکس‌های ماندگار از ورود مسافران به مشهد و حرم مطهر رضوی

این نویسنده با اشاره به اینکه اطراف مشهد جزو مناطق مرزی بوده و همین باعث شده که در طول تاریخ بارها مورد آماج حمله‌های قوم‌های مهاجم قرار بگیرد، خاطرنشان کرد: به همین دلیل زمانی که افراد از این مناطق فاصله گرفته و وارد شهر مشهد می‌شدند، آرامش خاطر می‌یافتند و این آرامش سبب می‌شد که خاطره‌ای دلنشین از این شهر به یادگار می‌بردند. در آن دوران بسیاری از عکاسان، لحظه ورود مسافران به این شهر و آرام و قرار یافتن آنان را با ثبت عکس به تصویر کشیدند. آنها از ورود گروه‌های مختلف نیز مانند شیوه خاص ورود مسلمانان به حرم مطهر عکاسی کرده‌اند.

حسامی دوغائی ادامه داد: عکاسان و سفرنامه‌نویسان خارجی نیز بارها در آثار خود به شکوه، جلال و عظمت حرم مطهر رضوی اشاره کرده‌اند. تا قبل از ورود عکاسی به ایران، هنرمندان با کشیدن نقاشی از حرم مطهر، ابهت و هیبت آن را به رخ می‌کشیدند. بعد از ورود عکاسی نیز عکاسان در تلاش بودند تا تصاویری از این شهر به یادگار بگذارند. البته در ابتدای دوران ورود دوربین به ایران تنها عکس‌های خارج حرم موجود است، چراکه عکاسی از فضای داخلی حرم امکان‌پذیر نبوده است.

وی نسبت به انتقاد برخی افراد نسبت به کیفیت چاپ بعضی از عکس‌های کتاب، تصریح کرد: انتقاد این دوستان بسیار ارزشمند و به جا بوده است. هنگام چاپ این کتاب، ما هم با تمام توان در تلاش بودیم تا کتابی نفیس و ارزشمند به چاپ برسد اما به علت محدودیت منابع که پیش‌تر به آن اشاره شد همچنین کمبود منابع مالی، همه عکس‌ها با کیفیت عالی و درجه یک به چاپ نرسید.

کتاب «عکاسان ارض اقدس»، در دسته‌بندی کتب تاریخی قرار می‌گیرد

این نویسنده افزود: علی‌رغم وجود جنبه‌های متنوع فرهنگی در کتاب «عکاسان ارض اقدس»، این اثر را  بیشتر می‌توان کتابی تاریخی دانست. هدف ما، به تصویر کشیدن تصاویر حرم مطهر از اواسط دوره قاجار تا سالیان اخیر بوده است که خوشبختانه تا حد زیادی به هدف خود دست یافته‌ایم و بر همین اساس است که این کتاب را در دسته کتب تاریخی قرار می‌دهیم.

حسامی دوغائی با اشاره به بخش‌هایی از محتوای کتاب «عکاسان ارض اقدس»، گفت: در دوارن قاجاریه، عبدالله قاجار را می‌توان به عنوان یکی از عکاسان بسیار اثرگذار اما ناشناخته دانست. عکس‌های مربوط به دوران مشروطه و به توپ بستن حرم مطهر امام رضا(ع) توسط روس‌ها را نیز می‌توان از مهم‌ترین عکس‌های موجود در کتاب دانست. در واقع هدف عکاسان از ثبت این تصاویر، انتقال کینه و دشمنی با بیگانگان متخاصم به آیندگان و اعلام انزجار از قوای روس بوده است. علاوه بر این‌ها بعد از چاپ کتاب، چندین قطعه عکس که توسط عکاسان خارجی از حرم امام رضا(ع)، ثبت شده، پیدا شد که امید است در چاپ‌های بعدی به کتاب افزوده شود.

وی افزود: این کتاب توسط سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مراکز اسناد آستان قدس به چاپ رسیده و شامل 195 قطعه عکس نفیس مربوط به سال 1232 تا 1395 است. «عکاسان ارض اقدس»، برای مردم، محققان، پژوهشگران و زائران مشهدی، از این جهت که سبب آشنایی با بخشی از فرهنگ و تاریخ این خطه می‌شود، اهمیت دارد. همچنین هرکس که مجموعه‌ عکس قدیمی یا جدید از شهر مشهد، حرم امام رضا(ع) و یا اماکن زیارتی و قدیمی شهر دارد، می‌تواند با مراجعه به مرکز اسناد آستان قدس، آن‌ها را به نام خود به ثبت رسانده و در تکمیل این مجموعه، همکاری داشته باشد.

انتهای پیام