اشاره:
آن‌چه در پي مي آيد هفتمين بخش از مقاله‌ي نهالستان ميوه‌هاي معتدله و مسائل مربوط به آن است كه توسط دكترعلي ايماني عضو هيات علمي بخش تحقيقات باغباني در سازمان تحقيقات و آموزش كشاورزي موسسه‌ي تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر وزارت جهاد كشاورزي تدوين شده است.
با شناخت كامل از ويژگي‌ها و توليد محصولات باغباني كه حدود بخش عظيمي از نياز غذايي روزمره بشر را تامين مي‌كند و پرداختن به اين موضوع مهم و استراتژيك در كشور مي‌توان علاوه بر ايجاد امكانات درآمدزايي و اشتغال‌زايي در اقتصاد كلان كشور، درآمد ملي را نيز افزايش داد. براي دست‌يابي به هدف در پيش گفته شده افزايش توان علمي و تحقيقاتي باغباني كشور، جذب نيروهاي متخصص و توسعه‌ي ارقام و پايه‌هاي مناسب (نهال مرغوب) مهم و ضروري است؛ چراكه در تجارت به‌ويژه تجارت بين‌المللي و هم‌چنين كسب تاييديه‌ي سلامت محصولات كشاورزي در بازارهاي داخلي و خارجي نيازمند افزايش مرغوبيت و كيفيت محصولات و توجه به تدوين و اجراي آئين نامه‌ها و استاندارهاي ملي و بين المللي است. بنابراين اگر قابليت‌ها و امكانات توليد محصولات باغباني با تحقيقات در جهت افزايش كيفيت توليدات كشاورزي همراه شود مي‌توان به رونق اقتصاد باغباني اميدوار بود.
دفتر مطالعات خبرگزاري دانشجويان ايران، آشنايي با مفاهيم تخصصي و فني در هر حوزه را مقدمه‌ي ايجاد يك عرصه عمومي براي گفت وگوي دانشگاهيان و حرفه‌مندان با مديران و سياست‌گذاران درباره‌ي سياست‌ها و استراتژي‌ها و برنامه‌ها در آن حوزه مي‌داند و اظهار اميدواري مي‌كند تحقق اين هدف، ضمن مستند سازي تاريخ فرآيند سياست‌گذاري عمومي و افزايش نظارت عمومي بر اين فرآيند، موجب طرح ديد‌گاه‌هاي جديد و ارتقاي كيفيت آن در حوزه‌هاي مختلف شود.
سرويس مسائل راهبردي دفتر مطالعات خبرگزاري دانشجويان ايران، ضمن اعلام آمادگي براي بررسي دقيق‌تر نياز‌هاي خبرنگاران و سياست‌پژوهان محترم، علاقه‌مندي خود را براي دريافت
(isnakeshavarzi@yahoo.com) مقالات دانشجويان، پژوهشگران، حرفه‌مندان، مديران و سياست‌گذاران محترم در ارائه‌ي عناوين جديد مقالات و يا تكميل يا ويرايش آن‌ها اعلام مي‌كند.
در ادامه متن كامل مقاله به حضور خوانندگان گرامي تقديم مي‌گردد.
*عمل پيوند (Graft Practice)*
درعمل پيوند، نهال‌هاي آماده را بر حسب شرايط آب و هوايي مختلف بين 15 خرداد تا 15 تيرماه سال دوم در نهالستان انجام مي‌دهند. پيش از پيوند براي بالا بردن درصد پيوند مي‌توان به نهالستان كود اوره به صورت سرك داده و سپس از آبياري با دز يا مقدار كم اقدام كرده و هم‌چنين پايه را تا ارتفاع 20 سانتي‌متر خاك از پاجوش و شاخه‌ي برگ تميز كرده و سپس پيوندك را در سمت رو به شمال و يا شمال شرقي پايه و در ارتفاع 10 سانتي متري سطح خاك قرار مي‌دهند.
پس از عمل پيوند نهال‌هاي پيوند شده را بلافاصله آبياري كرده و به فاصله 10 تا 15 روز پس از عمل پيوند نخ پيوندي را باز مي‌كنند.
*انواع پيوند و زمان انجام آن*
پيوند بر اساس تعداد جوانه موجود پيوندك به دو نوع پيوند جوانه (Budding) و پيوند شاخه (Graft) تقسيم مي‌شود.
*پيوند جوانه*
پيوند جوانه يك روش سريع پيوندي است كه در توليد تجارتي نهال‌هاي پيوندي به‌كار مي‌روند در اين نوع پيوند، پيوندك تنها داراي يك جوانه و بخش كوچكي از پوست يا بدون چوب با كمي دمبرگ مي‌باشد به‌همين دليل به آن پيوند جوانه گويند.
پيوند جوانه بايد در زمان خاص انجام شود تا هر دو پايه و پيوندك آمادگي لازم را براي عمل پيوند داشته باشند؛ پايه و پيوندك بايستي به سهولت پوست داده و جوانه مورد استفاده براي پيوندك بايستي از رشد كافي برخوردار باشد.
اين نوع پيوند را در سه زمان گوناگون در طول فصل رشد يعني فروردين و ارديبهشت‌ماه ( پيوند بهاره)، اواخر ارديبهشت و اوايل خرداد (پيوند خرداد) و مرداد ماه تا اول مهر (پيوند پاييزه يا خواب) انجام مي‌دهند (شكل 5را در پيوست مشاهده كنيد.)
*پيوند پاييزه*
بهترين زمان اجراي اين نوع پيوند در شهريور و مهرماه است كه پايه هنوز رشد فعال داشته و پوست مي‌دهد البته در تيرماه نيز به شرط رسيده بودن جوانه‌ها قابل عمل هستند در اين فصل از پيوند، پيوندك‌ها از وسط شاخه‌هاي سال جاري انتخاب مي‌شوند كه داراي رشد متوسط و جوانه‌هاي فعال و سالمي هستند زيرا جوانه‌هاي انتهايي خوب نمو كرده و جوانه‌هاي پاييني ممكن است در برخي از درختان همانند گيلاس به جوانه‌ي گل تبديل شده باشند.
در انتخاب پيوندك از شاخه نبايستي جوانه‌هاي زايشي را انتخاب كرد مگر آن‌كه جوانه مركب باشد در موقع پيوند پس از انتخاب پيوندك، برگ را بلافاصله حذف كرده و تنها قسمت كوچكي از دمبرگ را بر روي شاخه حامل جوانه باقي مي‌گذارند. از دمبرگ براي برداشتن پيوندك استفاده مي‌شود براي جلوگيري از خشك شدن پيوندك شاخه پيوندك را در لاي پارچه‌ي مرطوب و تميزي گذاشته و در جاي خنك و سايه‌داري گذاشته در حين پيوند زدن به تدريج استفاده مي‌كنند.
بهتر است پيوندك‌ها بلافاصله پس از تهيه به‌كار برده شوند؛ درمحل تهيه‌ي پيوندك‌ها لازم است پس از چيدن شاخه‌ها بلافاصله برگ‌ها حذف شوند و تنها دمبرگ‌ها همراه با جوانه روي شاخه بماند پس از آن رقم را جداگانه دسته‌بندي كرده با نصب اتيكت در لاي پارچه مرطوبي پيچيده و بعد در داخل كيسه‌ي نايلوني قرارداده و در محفظه‌ي خنك حمل و نگهداري كرد.
در طي تهيه و حمل و نقل پيوندك شاخه‌هاي بريده را بايستي از جريان باد و تابش نور خورشيد حفظ كرد؛ پس از عمل پيوند، پيوند جوش خورده اما جوانه به‌دليل وارد شدن به مرحله‌ي خواب فيزيولوژيكي شروع به رشد نمي‌كنند در فصل بهار پيش از آغاز رشد جديد پايه را از محل بالاي پيوندك قطع مي‌كنند و جوانه‌ي پيوندك، در صورت گرفتن پيوند شروع به رشد مي‌كند.
از روي علائم خاص مي‌توان به گرفتن پيوند پاييزه مدتي پس از پيوند پي برد؛ بدين ترتيب در صورت گرفتن پيوند دمبرگ همراه پيوند سياه شده و با نيروي اندكي مي‌افتد و قطعه‌ي چوب همراه جوانه رنگ سبز يا قهوه‌اي روشن خود را حفظ مي‌كند و جوانه نيز متورم باقي مي‌ماند؛ اما اگر پيوند نگرفته باشد دمبرگ به آساني كنده نشده و پوست همراه جوانه چروكيده مي‌شود.
در پيوند پاييزه، پس از رشد جوانه در بهار، بايستي شاخه‌ي حاصل از آن را به قيم بست تا باد به ويژه در مناطق بادخيز آسيبي به آن نرساند و هم‌چنين عمل حذف شاخه‌هاي نرك (شاخه‌هاي بوجود آمده از تنه زير محل پيوند) جهت تقويت شاخه‌هاي حاصل از جوانه پيوندك انجام مي‌گيرد.
*پيوند بهاره*
در پيوند بهاره نيز جوانه پيوندك در حال ركود بوده اما پايه داراي رشد فعال است؛ اين نوع پيوند مكمل پيوند پاييزه است كه به دلايل زير استفاده مي‌شود:
ـ پيوند پاييزه نگرفته باشد
ـ فرصت براي باغدار موجود نباشد
ـ جوانه پيوندك نارس باشد
ـ پايه آماده نباشد
براي انجام اين پيوند شاخه، پيوندك از شاخه‌هاي يكساله سالم و رسيده را در اواخر پاييز يا اواخر زمستان انتخاب و تا رسيدن زمان عمل پيوند در داخل ماسه يا خاك اره مرطوب در داخل يخچال در حرارت 4 درجه سانتيگراد نگهداري كرد و هنگامي‌كه پايه به‌خوبي پوست مي‌دهد روي آن پيوند مي‌زنند.
بدين ترتيب كه شاخه‌هاي مورد نياز را روزانه از لابه‌لاي خاك يا خاك اره بيرون آورده و دو روز قبل از پيوند داخل ظرف آبي حاوي 5 درصد ساكاروز قرارداده تا كمي آبكي شده و جوانه‌ها بيدار و متورم شوند؛ سپس به طريق معمول پيوند مي‌زنند.
در اين نوع پيوند، معمولاً دو هفته پس از گرفتن پيوند قسمت فوقاني پايه را قطع كرده تا جوانه پيوندك رشد بكند؛ در پيوند بهاره نيز مراقبت نهال پيوندي همانند حفاظت در مقابل سوزش آفتاب، قيم‌بندي، تغذيه، آبياري و ... ضروري است.
پيوند خرداد: از اين پيوند در مناطقي كه فصل رشد طولاني دارند واغلب براي تكثير درختان هسته‌دار و براي به‌دست آوردن نهال پيوند شده در يكسال استفاده مي‌كنند. پيوندك را از وسط شاخه سال جاري تهيه و بر روي پايه‌هايي به قطر 2 سانتي متر پيوند مي‌زنند ارتفاع محل پيوند بايد 10 ـ 15 سانتي‌متر بالاي خاك باشد و حداقل تعداد 4 برگ براي تامين مواد غذايي مورد نياز پيوندك در زير محل پيوند نگه مي‌دارند البته براي بالا بردن درصد گيرايي پيوند مي‌توان يك هفته پيش از پيوند نهالستان كود اوره به صورت سرك داده و اقدام به آبياري با دز يا مقدار كم كرد و هم‌چنين پايه را تا ارتفاع 20 سانتي متر خاك از پاجوش و شاخه برگ تميز كرد.
پس از عمل پيوند پايه را از 10 ـ 15 سانتي متر نيك شكن مي‌كنند پس از جوش خوردن كامل اگر در درجه حرارت مناسب باشد 4 روز بعد، ساقه پيوند شده را به صورت اوريب درست از بالاي جوانه پيوندك طوري قطع مي‌كنند كه جوانه پشت سطح بريده قرار گيرد و اين عمل باعث مي‌شود كه جوانه سبز شده به صورت مستقيم رشد كند. لازم به توضيح است كه پس از عمل پيوند نهال‌هاي پيوند شده را بلافاصله آبياري كرده و به فاصله‌ي 10 تا 15 روز پس از پيوند نخ پيوندي را باز مي‌كنند و ساير مراقبت‌هاي لازم همانند حفاظت در مقابل سوزش آفتاب، قيم بندي، تغذيه، آبياري، مبارزه با علف‌هاي هرز، آفات و بيماري‌ها و ... را اجرا مي‌كنند.
ادامه دارد...
نظرات