این برای اولین بار است که درهای راکتور آب سنگین اراک پس از بیش از یک دهه به روی یکی از رسانه‌های کشور باز می‌شود تا از نزدیک، در جریان آخرین پیشرفت‌ها و روند فعالیت راکتور IR-40 که به مراحل پایانی کار خود نزدیک می‌شود به ویژه بعد از اجرای برنامه اقدام مشترک (توافق ژنو ) قرار گیریم.

تغییر چهره خنداب

به گزارش خبرنگار انرژی هسته‌ای خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) مرکز هسته‌ای اراک شامل مجتمع تولید آب سنگین و راکتور 40 مگاواتی آب سنگین در 75 کیلومتری اراک به سمت خنداب واقع شده است. بر اساس اعلام مقامات مرکز هسته‌ای اراک، خنداب از مراکز پر آب به لحاظ آب‌های زیرزمینی محسوب می‌شود، اما در سال 1385 در بازدیدی که به مناسبت افتتاح کارخانه تولید آب سنگین اراک داشتیم، خنداب منطقه‌ای کویری و کم رونق به لحاظ کشاورزی و دامداری دیده شد. اطراف مرکز هسته‌ای اراک تنها چند روستای کوچک قرار داشت که از امکانات کافی برخوردار نبودند. برخوردار نبودن منطقه از امکانات کشاورزی، دامداری و باغداری صنعتی حتی در بازدید خبرنگار ایسنا در سال 89 مشهود بود. اما امروز در شهریور 93 بعد از هشت سال که از افتتاح پروژه آب سنگین در شهر صنعتی اراک می گذرد خنداب چون زمردی در کویر مرکزی (اراک) می درخشد.

تاسیسات آب سنگین اراک

بدون شک مراکز صنعتی با خود رونق و آبادانی می آورند و برای خنداب که بیش از یک دهه است میزبان مرکز هسته‌ای آب سنگین شده است همین گونه می‌باشد، اما این تمام مساله نیست.

یک مقام ارشد مجتمع تولید آب سنگین اراک در پاسخ به ایسنا درباره تغییر قابل توجه چهره منطقه خنداب اظهار کرد که "بر اساس تجربه هرجا مجتمع تولید آب سنگین وجود دارد اطرافش آباد و سرسبز شده است."

به گزارش ایسنا، بیش از یک دهه از ساخت مرکز هسته‌ای اراک می‌گذرد و در سال‌های آینده شاهد راه‌اندازی راکتور آب سنگین خواهیم بود، اما در جاده منتهی به این مرکز هیچ تابلوی شهری یا بین شهری که ما را به سمت این مرکز هدایت کند، وجود ندارد و این نقشه گوگل است که راهنمای ما در جاده می‌شود.

به نظر می‌آید وقت آن است که این مرکز مثل مراکز دیگر هسته‌ای کشور تابلودار شود.

راکتور اراک، چشم و چراغ ملت ایران برای رسیدن به حق مسلم هسته‌ای‌شان است

گنبد سفید راکتور اراک که در چند سال اخیر به دست متخصصان ایرانی ساخته و تکمیل شده است به عنوان نماد یک راکتور هسته‌ای از دورترین نقطه جاده پیداست.

راکتور اراک بر خلاف سال‌های اولیه ساخت که روند کار به کندی و با تاخیر پیش می‌رفت در سال‌های اخیر از پیشرفت قابل توجهی در دو بخش ساختمانی و عملیاتی برخوردار بوده است. از این جمله می‌توان به نصب محفظه فوقانی و اصلی راکتور آب سنگین اراک در خرداد ماه 1392 اشاره کرد که با وجود تحریم‌های هسته‌ای علیه کشور به طور کامل با تکیه بر توان داخلی سرانجام صورت گرفت. در عین حال پروژه در حال پیشرفت می باشد و به گفته مسوولان سازمان انرژی اتمی تاخیر در نصب بعضی تجهیزات بر حسب چارچوب تعهدات ژنو و اقدام مشترک، آسیبی به برنامه و زمان‌بندی کار برای راه‌اندازی و تکمیل نهایی راکتور اراک نمی‌زند.

آب سنگین قابلیت استفاده در راکتور‌های تحقیقاتی و راکتور‌های تولید نیرو دارد که در اصطلاح به راکتور‌های آب سنگین (Heavy-Water Reactor) موسوم هستند. اهمیت اصلی و در عین حال تفاوت عمده آن با راکتورهای آب سبک در این است که آب سنگین "اقتصاد نوترون" را افزایش داده و با کند کردن نوترون، احتمال شکافت هسته‌های اورانیوم را بالا می‌برد. این ویژگی سبب می‌شود در راکتورهای حاوی آب سنگین از اورانیوم طبیعی و یا به عبارتی از اورانیوم غنی نشده استفاده شود که این خود به تنهایی مزیت بزرگی محسوب می‌شود. یکی دیگر از مزیت‌های این نوع راکتورها این است که بدون نیاز به خاموش کردن راکتور، تعویض سوخت‌های مصرف شده با سوخت‌های جدید به طور دائم امکان‌پذیر است.

راکتور آب سنگین ایران موسوم به IR-40 ایران تحت پادمان جامع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد و بر اساس تفاهم مشترک ایران و آژانس و توافق ژنو تهیه و تدوین رهیافت پادمانی راکتور اراک آغاز شده است که بر اساس آن چگونگی بازرسی و نظارت از این مرکز هسته‌ای توسط آژانس مشخص می‌شود.

در حال حاضر از مجموع 150 مجتمع سوخت برای قرار گرفتن در راکتور اراک 10 مجتمع سوخت تولید شده است که همه آن‌ها در کارخانه تولید سوخت انبار شده‌اند.

تاسیسات آب سنگین اراک

هم‌چنین تجهیزات اتاق کنترل، ماشین تجدید سوخت و پمپ‌های سردکننده از جمله تجهیزات عمده‌ای هستند که در چارچوب توافق ژنو نصب آنها برای مدت مذاکرات هسته‌ای متوقف شده است.

مسوول پروژه ساخت راکتور اراک که در جریان این بازدید خبرنگار ایسنا را همراهی می‌کرد و به شرط برده نشدن نامی از وی به سوالات پاسخ داد با بیان این‌که رآکتور 40 مگاواتی آب سنگین "چشم و چراغ ملت ایران برای رسیدن به حق مسلم هسته‌ای شان است" تاکید کرد: هیچ فرد خارجی در این پروژه وجود ندارد و تمام فعالیت‌ها به دست فارغ‌التحصیلان خودمان در حال اجراست.

او درباره دلایل کشور برای ساخت راکتور آب سنگین اظهار کرد:‌ زمانی که تصمیم به ساخت این نیروگاه گرفته شد کشور هنوز به تکنولوژی غنی‌سازی دست پیدا نکرده بود، از این رو پروژه آب سنگین طراحی و شروع به ساخت کرد.

این مقام مسوول با بیان این‌که عمر مفید رآکتور تحقیقاتی تهران رو به اتمام است، افزود: لازم بود رآکتور دیگری جایگزین آن شود تا تولید رادیوایزوتوپ‌ها و تحقیقات علمی و پزشکی در آن انجام شود. هم‌چنین رآکتور اراک می‌تواند وظیفه آموزش نیروی انسانی مربوطه در کشور را به عهده بگیرد، چرا که طیف گسترده‌ای از زمینه‌های تحقیقاتی و علمی در این چارچوب می‌گنجد.

پروژه راکتور اراک 89.5 درصد در امور اجرایی پیشرفت داشته است

وی در ادامه گفت:‌ در پروژه اراک 89.5 درصد در امور اجرایی پیشرفت داشته‌ایم که این امور شامل بخش‌های مربوط به برق، ابزار دقیق، مکانیک و بخش‌های جانبی و تکمیل ساختمان‌های مورد نیاز می‌شود که بخش اعظمی از این واحدها (جانبی) راه‌اندازی شده است که می‌توان به واحد برق‌رسانی،‌ آب‌رسانی، بخار و هوای فشرده اشاره کرد. رساندن آب و برق و غیره کار ساده‌ای نیست. در عین حال سال گذشته گرمایش ساختمان‌ها توسط بخاری که تولید کردیم، تامین شد.

هیچ توقفی در کار ساخت و تکمیل راکتور اراک وجود نداشته است

او درباره برخی شایعات و نگرانی‌ها در میان افکار عمومی به ویژه پس از توافق ژنو درباره متوقف شدن فعالیت‌های اجرایی و عملیاتی در راکتور اراک تاکید کرد: هیچ توقفی در کار ساخت و تکمیل رآکتور اراک تاکنون وجود نداشته است و ما فعالیت‌های خود را بر اساس برنامه‌ریزی و زمان‌بندی تعیین شده از سوی سازمان انرژی اتمی بر حسب چارچوب تعهدات ژنو انجام می‌دهیم. تنها مواردی که فعلا متوقف شده است همان مواردی است که در چارچوب "برنامه اقدام مشترک" میان ایران و 1+5 مورد توافق قرار گرفته است. از جمله می‌توان به آوردن سوخت هسته‌ای، آب سنگین و نصب تجهیزات به ویژه پمپ‌های مربوط به خنک‌کننده مبدل‌های رآکتور اشاره کرد.

وی افزود: خطوط لوله‌گذاری در حال انجام است و ان‌شاالله به این سمت می‌رویم که تجهیزات ابزاردقیق را نصب کنیم. ایران مواردی که براساس توافق ژنو و تفاهم میان ایران و آژانس قرار است در مدت مذاکرات نصب نکند را تا مرز نصب شدن جلو می‌برد تا زمانی‌که مجوز نصب آن‌ها صادر شد فرصتی را از دست ندهیم.

مسوول پروژه ساخت راکتور اراک درباره بخش‌های قابل بهره‌برداری و در حال تکمیل راکتور تصریح کرد:‌ راه‌اندازی مدار ثانویه که در آن آب معمولی در جریان خواهد بود و برای خنک کردن گرمایی که از راکتور گرفته می‌شود در مرحله آماده‌سازی است و الان در حال شست‌وشوی مسیر هستیم. به محض صدور مجوز برای از سرگیری فعالیت‌های نصب و راه‌اندازی برخی تجهیزات عمده، در یک پروسه زمانی مشخص پمپ‌ها نصب و خطوط لوله نیز متصل می‌شود.

وی با بیان‌ این‌که راکتور اراک با توان داخلی خودمان در حال ساخت است و موانعی پیش روست که باید خودمان آن را حل کنیم افزود: از این رو نمی‌توان برای راه‌اندازی نهایی زمانی را به طور مشخص بیان کرد. در عین حال راکتور نصب شده و در حال نهایی کردن اتاق کنترل هستیم.

باز طراحی "زمان‌بر" است

تاکنون هیچ‌گونه تغییری در طراحی راکتور صورت نداده‌ایم

وی در ادامه درباره بازطراحی رآکتور اراک تصریح کرد:‌ ما هیچ‌گونه تغییری تاکنون در طراحی راکتور صورت نداده‌ایم و هیچ‌گونه تصمیمی در این رابطه به ما ابلاغ نشده است. تمام صحبت‌ها و روند کار بر این استوار است که براساس طراحی که پیش از این داشتیم جلو می‌رویم.

او با اشاره به آن‌چه که در فضای رسانه‌ای به ویژه در رسانه‌های غربی درباره بازطراحی راکتور اراک و کاهش توان این راکتور گفته می‌شود، اظهار کرد: اگر تصمیم به بازطراحی گرفته شود طبیعی است که تغییراتی به طور فنی و سیستمی باید در رآکتور صورت گیرد.

وی در عین حال تاکید کرد که باز طراحی "زمان‌بر" است.

این مقام مسوول از بیان چگونگی تغییر در طراحی اولیه راکتور اراک به ما خودداری کرد و گفت: اگر تغییری در رآکتور و طراحی اولیه در رابطه با تولید رادیوایزوتوپ‌ها و مطالعات نوترونی صورت گیرد، قطعا باید به شار نوترونی موردنظر در طراحی توجه کرد. اگر قرار باشد بخواهیم برای پایین آوردن میزان پلوتونیوم و رفع نگرانی‌ها از اورانیوم غنی‌شده استفاده کنیم به شار نوترونی بالایی نیاز خواهیم داشت.

به گزارش ایسنا، هماهنگی برای ورود به راکتور اراک که تاکنون درب آن به روی هیچ رسانه‌ای باز نشده است؛ عبور از هفت خان رستم است با این حال ایسنا برای اولین بار موفق می شود تا از مهم ترین پروژه نیروگاهی هسته‌ای ایران که با توان داخلی طراحی و ساخته شده است بازدید خبری و تصویری داشته باشد. یکی از مهم‌ترین اهداف این بازدید خبری اطلاع از روند کار و اطمینان از استمرار فعالیت راکتور اراک است که تحت تاثیر توافق ژنو حرف و حدیث‌ها درباره متوقف شدن کار در آن، زیاد شده است.

تاسیسات آب سنگین اراک

یکی از مهم‌ترین ساختمان‌ها که به ساختمان اصلی چسبیده است، واحد دمنده یا هواساز است که هوای سرد یا گرم را متناسب با شرایط فصلی به ساختمان اصلی منتقل می‌کند و از آنجا با دستگاه‌های دیگری هوای داخل ساختمان اصلی مکیده و به بیرون منتقل می شود به شکلی که هوای داخل رآکتور در زمان فعالیت منفی باقی بماند.

داخل ساختمان اصلی به جز فضای میانی که در آن قلب راکتور قرار گرفته است، اتاقی بزرگ قرار دارد که در آن دو مبدل‌های رآکتور قرار دارد. با فعالیت این دو مبدل 36 مگاوات از انرژی حرارتی راکتور تحقیقاتی اراک تامین می‌شود.

ساختمان اصلی راکتور در مقایسه با راکتور اتمی بوشهر که دارای قدرت 1000 مگاوات است، بسیار کوچک‌تر است. در فضای بالای قلب راکتور جرثقیل قطبی قرار دارد که به گفته مسوول پروژه راکتور اراک برای اولین بار در کشور توسط یکی از شرکت‌های ایرانی و تحت تاثیر تحریم‌ها علیه ایران ساخته شده است. این نوع جرثقیل‌ها در عین حال که اجسام سنگین را حمل می‌کنند از دقت و حساسیت بالایی برخوردارند و قابلیت جابه‌جایی 360 درجه‌ای دارند.

ارتفاع و قطر ساختمان اصلی راکتور دارای عظمت خاصی است و در وسط ساختمان، قلب رآکتور قرار دارد که طراحی آن متفاوت از قلب رآکتور آب سبک اتمی بوشهر است.

دربی به طور موقت بر روی راکتور قرار گرفته است که برای بازدید ما از نزدیک، بخشی از آن با استفاده از چرثقیل توسط مسئولان مربوطه برداشته می‌شود. بر روی قلب راکتور جای 150 مجتمع‌ سوخت قرار دارد که مجتمع‌های سوخت حاوی 8 میله سوخت اورانیوم طبیعی هنگام سوخت‌گذاری در آن قرار می‌گیرند. هم‌چنین روش جاگذاری مجتمع‌های سوخت در راکتور اراک متفاوت از نوع جاگذاری مجتمع‌های سوخت در راکتور اتمی بوشهر است. در راکتور آب سنگین این کار با استفاده از ماشین سوخت‌گذاری صورت می‌گیرد در حالی که در بوشهر مجتمع‌های سوخت با استفاده از چرثقیل در قلب راکتور جاگذاری می‌شوند. شباهت کار سوخت‌گذاری در اراک مثل آن است که لوله یک خودکار را در جلد آن قرار دهیم.

آب سنگین برای خنک کردن قلب راکتور از طریق لوله‌های بزرگی که به داخل راکتور متصل هستند هم در اطراف میله‌های سوخت و هم در میان مجتمع‌های سوخت در حرکت و تردد است که نقش خنک‌کننده را ایفا می‌کند.

از ویژگی‌های دیگر ساختمان راکتور اراک، گنبد سیمانی آن است که آن هم توسط متخصصان کشور طراحی و ساخته شده است. دست‌یابی به دانش و تکنولوژی ساخت آن برای اولین بار در کشور با توان داخلی به دست آمده است. این گنبد دارای دو لایه آهنی و بتنی است که در برابر اشعه، حوادث غیرمترقبه و نیز هر نوع حمله احتمالی نظامی مقاوم است. اتاق کنترل راکتور در بیرون از ساختمان قرار دارد که ساخت آن هنوز تکمیل نشده است.

هم‌چنین ساختمان تولید برق، تولید آب، هوای فشرده نیز تکمیل شده است. ساختمان دیگری که در جنب ساختمان اصلی قرار دارد ساختمان بزرگ اداری و تولید رادیوداروهاست که در آن آزمایشگاه‌های مربوطه در زیرزمین قرار گرفته‌اند.

به گفته مسوول پروژه راکتور اراک آزمایشگاه‌های مربوطه در زیرزمین این ساختمان قرار دارد و از پایین به راکتور متصل است تا رادیوایزوتوپ‌ها با استفاده از تجهیزات مورد نظر بدون دخالت انسان به آزمایشگاه‌ها و هاتسل‌های مورد نظر منتقل شوند و در آن‌جا به رادیودارو تبدیل و بسته‌بندی شوند.

ساختمان جمع‌کننده آب و هوای آلوده از راکتور که هوا را فیلتر کرده و از طریق یک دودکش که در جنب ساختمان اصلی است تکمیل شده است. آب آلوده مورد استفاده در رآکتور تا جای ممکن فیلتر و تصفیه می‌شود و مجددا به سیستم بازمی‌گردد و آن مقدار که قابل فیلتر شدن نباشد جمع‌آوری و در بشکه ذخیره و پلمپ و در محل‌های مناسب نگهداری خواهد شد.

مجوز راه‌اندازی و بهره‌برداری از تجهیزات راکتور اراک را نظام ایمنی هسته‌ای کشور صادر می‌کند

مسوول پروژه ساخت رآکتور اراک درباره دریافت استانداردهای بین‌المللی برای ایمنی رآکتور اراک با توجه به تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران گفت:‌ در این زمینه نظام ایمنی هسته‌ای کشور با ما همکاری می‌کند و برای نصب رآکتور مجوز لازم از سوی این مرکز صادر شد. در عین حال نظارت‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر این رآکتور و چگونگی ساخت و نصب تجهیزات آن وجود دارد.

مجتمع تولید آب سنگین اراک

در ادامه بازدید ایسنا از مرکز هسته ای اراک از مجتمع تولید آب سنگین بازدید و در جریان کار آن قرار گرفتیم.

تاسیسات آب سنگین اراک

راه‌اندازی مجتمع تولید آب سنگین از نیمه دوم سال 1382 با راه‌اندازی واحد تامین تصفیه آب "دمین" آغاز و بقیه واحد‌ها و سرویس‌های جانبی به ترتیب اولویت راه‌اندازی شدند. بر اساس طراحی صورت گرفته برای مجتمع تولید آب سنگین ظرفیت هشت تن در سال مبنای کار در پروژه قرار گرفت. هم‌چنین روش تبادل ایزوتوپی دو زمانه تا 15 درصد غنی‌سازی دوتریم در مرحله اول و روش تقطیر آب برای غنی‌سازی دوتریم تا 99.8 درصد در مرحله دوم و بدون استفاده از روش الکترولیز مدنظر قرار گرفت. در عین حال در صورت موفقیت در تکنولوژی تبادل ایزوتوپی، سازمان می‌توانست چند واحد دیگر را که هرکدام ظرفیت هشت تن داشتند تا حداقل چهار واحد اضافه کند که در آن صورت ظرفیت کل بدون تغییر در واحد تقطیر به 32 تن آب سنگین در سال می‌رسید که تاکنون این ظرفیت به 16 تن رسیده است.

رییس مجتمع تولید آب سنگین اراک در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در این مجتمع علاوه بر تولید آب سنگین با هدف استفاده در راکتور اراک، ایزوتوپ‌های پایدار تولید می‌شود که از جمله مهم‌ترین آنها ایزوتوپ دوتریم است.

ایران نهمین تولید کننده آب سنگین در دنیا

وی ادامه داد: ایران نهمین کشور تولیدکننده آب سنگین در دنیا است. البته کاربرد اصلی آب سنگین در رآکتورهای آب سنگین است که به عنوان خنک‌کننده و کندکننده شتاب نوترون‌ها استفاده می‌شود. اما تولید ایزوتوپ‌های پایدار و ترکیبات دوتره از محصولات تولیدی در این مجتمع است.

او با اشاره به قوانین کمیسیون ساماندهی هسته‌ای ایالات متحده آمریکا (NRC) اظهار کرد: بر اساس این قوانین برخی کشورها هیچ وقت نمی‌توانند دریافت کننده آب سنگین اراک باشند و برخی دیگر هم تا میزان مشخصی در اختیارشان قرار می‌گیرد. کشورهایی مثل عراق،‌ کره شمالی، سوریه، ایران در لیست کشورهایی هستند که هیچ‌وقت نمی توانند آب سنگین از آمریکا دریافت ‌کنند و برخی کشورها هستند که می‌توانند فقط 25 کیلوگرم آب سنگین در سال از آمریکا خریداری کنند مثل هند و پاکستان و برخی کشورهای دیگر که با آمریکا همسوتر هستند می‌توانند حداکثر در سال یک تن آب سنگین از آمریکا خریداری کنند. این در حالی است که ایران در حال حاضر براساس آخرین اطلاعات ارائه شده از سوی آژانس بیش از 90 تن آب سنگین تولید کرده و در اختیار دارد.

این مقام مسوول گفت: پاکستان از جمله کشورهایی است که توانسته آب سنگین تولید کند آن هم توسط آمریکایی‌ها و هشت سال طول کشید تا این کشور به کارخانه مدنظرش دست یابد، در حالی‌که ایران کمتر از دو سال توانست به اولین قطرات آب سنگین دست یابد آن هم توسط متخصصان داخلی خودش.

وی با بیان این‌که فاز اول این مجتمع برای تولید 8 تن آب سنگین طراحی شده بود، افزود:‌ در همان اواسط کار که در حال فعالیت بودیم، تصمیم گرفته شد که ظرفیت این مجتمع دو برابر شود و یک سال بعد از آن‌که کارخانه را با ظرفیت 8 تن راه‌اندازی کردیم، 8 تن دیگر به آن اضافه شد و در حال حاضر با ظرفیت 16 تن این کارخانه مشغول به کار است.

تصمیمی برای افزایش ظرفیت تولید آب سنگین به 32 تن نداریم

راکتور آب‌سنگین اراک از نمای دور

وی درخصوص این‌که تصمیمی برای افزایش این میزان تا 32 تن ندارید؟ گفت: از اول قصدمان برای تولید 16 تن بود و بنایی برای رساندن این ظرفیت به 32 تن نداشته و نداریم.

او با بیان این‌که فن‌آوری تولید آب سنگین در کشور به طور کامل بومی است و اگر بخواهیم کارخانه‌ای دیگر برای تولید آب سنگین راه‌اندازی کنیم به راحتی می‌توانیم آن را انجام دهیم، افزود: چنان‌چه تصمیم به ایجاد کارخانه دیگری گرفته شود بنا به شرایط در مجتمع آب سنگین و یا در جایی دیگر ایجاد خواهد شد.

درعین حال وی از بیان آخرین ذخایر آب سنگین تولیدی کشور خودداری کرد.

رییس مجتمع تولید آب سنگین اراک با بیان این‌که "آب سنگین یک ذخیره استراتژیک است" گفت: در حال حاضر 9 کشور از جمله کانادا، آمریکا و برخی کشورهای غربی به علاوه ایران تولید کننده آب سنگین در دنیا هستند.

او با بیان این‌که نگهداری ذخایر آب سنگین هزینه زیادی ندارد، افزود: این‌گونه نیست که اگر آب سنگین برای مدت زیادی باقی بماند ویژگی و خواصش را از دست بدهد، چرا که آب سنگین فاقد رادیواکتیو و نگهداری آن آسان است.

وی درباره برنامه سازمان انرژی اتمی برای صادرات آب سنگین به ایسنا گفت: همان‌طور که آقای صالحی پیش از این اعلام کرده‌اند تحت نظر آژانس امکان صادرات وجود دارد و برنامه و چشم‌انداز ما این است که به یک شرکت جهانی در زمینه تولید ایزوتوپ‌های پایدار و ترکیبات دوتره تبدیل شود.

به گزارش ایسنا،‌ در زمستان 1389 برای اولین‌بار در کشور "ترکیبات دوتره" که در حلال‌ها برای شناسایی ترکیبات جدید سنتزی با استفاده از تکنیک NMR، ردیابی مسیر واکنش‌های پیچیده شیمیایی، استفاده از داروهای نشاندار در ردیابی عملکرد داروها در بدن، بهینه‌سازی خواص برخی از داروها و نیز ساخت فیبرهای نوری و پلیمرهای هادی در صنایع پلیمیر کاربرد دارد، تولید شد.

این مقام مسوول خاطرنشان کرد: در چهار سال گذشته دانشگاه‌ها، مراکز دارویی و صنعتی کشورمان از محصولات ما برخوردار بودند و امیدواریم میزان فروش ما در سطح گسترده‌ای در کشور افزایش یابد.

مجتمع تولید آب سنگین اراک تحت نظارت آژانس در چارچوب تعهدات پادمان جامع نیست

وی در مورد نظارت و بازرسی آژانس از مجتمع تولید آب سنگین اراک گفت: این مجتمع تحت نظارت آژانس در چارچوب تعهدات پادمان نیست، اما آخرین بار در راستای اعتمادسازی ایران اجازه داد تا بازرسان آژانس در سال گذشته از این مجتمع بازدید داشته باشند.

رییس مجتمع تولید آب سنگین اراک هم‌چنین در ادامه با بیان این‌که اکسیژن 18 نیز از محصولات پایه‌ای است که در این مجتمع تولید می‌شود، اظهار کرد: این محصول بیشترین و پراستفاده‌ترین ایزوتوپ پایدار است و عمدتا آمریکا،‌ روسیه، ژاپن تولیدکننده این محصول در دنیا هستند.

وی با بیان این‌که ما برای تولید اکسیژن 18 از روش تقطیر آب استفاده می‌کنیم، افزود: طراحی،‌ ساخت و اجرای این پروژه بدون کمک کشورهای خارجی صورت گرفته است و بیش از 80 درصد این پروژه در داخل شرکت مصباح انرژی تهیه شده است.

به گزارش ایسنا، پروژه تولید اکسیژن 18 در فروردین 93 راه‌اندازی شد.

این مقام مسوول ادامه داد: عمده استفاده از اکسیژن 18 در دستگاه‌های پت است که برای تشخیص بیماری‌ها به ویژه سرطان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. بر اساس برنامه‌ریزی کلان صورت گرفته، قرار است این دستگاه‌ها به 50 عدد طی سال‌های آینده در کشور افزایش یابد که اگر این دستگاه‌ها به طور مرتب بخواهد فعالیت کند، در روز حداقل بیش از 20 بیمار را اسکن می‌کنند و این میزان بیمار در سال‌های آینده به طور طبیعی 15 برابر خواهد شد. برهمین اساس میزان مصرف اکسیژن 18 در دو دستگاه پت در سال 8 لیتر است که اگر دستگاه‌ها به 50 عدد افزایش یابد ما به 200 لیتر اکسیژن 18 در سال نیاز داریم.

او درباره صرفه اقتصادی تولید اکسیژن 18 در کشور خاطرنشان کرد: این محصول بسیار گران است. بر اساس اطلاعات و آماری که وجود دارد هر گرم اکسیژن 18 ، 170 دلار است که اگر بخواهیم یک لیتر آب اکسیژن 18 خریداری کنیم باید بیش از 500 میلیون تومان پرداخت کنیم.

وی دلیل گران بودن این محصول را "برتر" بودن تکنولوژی تولید آن دانست و گفت: با دستیابی ایران به این تکنولوژی طبیعی است که تولید این محصول در کشور بسیار ارزان تمام خواهد شد.

او افزود: ایران توانسته است طی دو سال به اکسیژن 18 برسد. این زمان برای یک گروه بین‌المللی به رهبری آمریکا 25 سال به طول انجامیده است و اطلاعات کارشان را هم در در اختیار هیچ‌کس قرار نداده‌اند.

این مقام مسوول در زمینه تولید ایزوتوپ‌های پایدار دیگر در مجتمع تولید آب سنگین اراک گفت:‌ طراحی اولیه ایزوتوپ‌های پایدار بیشتری در حال انجام است و این کارها با همکاری واحد تحقیقات شرکت تولید آب سنگین، دانشگاه‌ها و پژوهشکده علوم و فن‌آوری سازمان انرژی اتمی صورت می‌گیرد.

وی افزود: طراحی سه ایزوتوپ پایدار در دستور کار است که طراحی یکی از آن‌ها تمام شده است. ما کار بر روی پرکاربردترین ایزوتوپ‌های پایدار را شروع کرده‌ایم و بعد از این‌ها ترکیباتی از پایدارترین ایزوتوپ‌ها در دستور کار قرار می‌گیرد که در دنیا بسیار زیاد هستند.

برای صنایع دارویی، غذایی و آرایشی و بهداشتی می‌توانیم رادیوایزوتوپ تولید کنیم

او به صنایع مختلف دارویی، غذایی،‌ آرایشی و بهداشتی پیشنهاد کرد که اگر به رادیوایزوتوپ نیاز دارند یا اقدام به واردات این محصول می‌کنند، می‌توانند نیازشان را به سازمان انرژی اتمی اعلام کنند تا برایشان تولید و در اختیارشان قرار دهد و افزود: اگر رادیوایزوتوپی باشد که تاکنون در کشور تولید نشده باشد، برنامه‌ریزی کرده و آن را تولید می‌کنیم. خوشبختانه کارهایی با دانشگاه‌ها صورت داده‌ایم و توانسته‌ایم در این زمینه اعتمادشان را جلب کنیم.

رییس مجتمع تولید آب سنگین اراک تاکید کرد:‌ محصولات تولیدی شرکت مصباح انرژی با محصولات خارجی قادر به رقابت هستند و با توجه به آنالیزی که در کشور به طور دقیق انجام می‌دهیم با اطمینان اعلام می‌کنیم که محصولات ما با کیفیت بسیار بالایی تولید می‌شوند.

وی هم‌چنین در ادامه با حضور در "واحد تبادل دو دمایی آب و سولفید هیدورژن" گفت:‌ از هر 7 هزار مولکول آب یک آب سنگین وجود دارد و از هر یک میلیون مولکول آب 145 عدد آب سنگین یا 145 PPM است.

مسوول مجتمع تولید آب سنگین اراک درباره این‌که پس از گرفتن املاح معدنی و اکسیژن از آب برای تولید دوتریم، آب باقی‌مانده چگونه به محیط زیست بازگردانده می‌شود؟ گفت:‌ آب مورد نظر املاح‌زنی می‌شود و بعد به محیط زیست برگردانده می‌شود.

وی ادامه داد: وظیفه ما این است آبی با غنای 99.8 درصد که خلوصش از هر حیث مطابق با شاخص‌ها و معیارهای رآکتور است را تولید کنیم و در نهایت محصول که همان آب سنگین است بسته‌بندی و در بشکه نگهداری می‌شود.

با وجود اعمال محدودیت‌های سیاسی، علمی و فنی، تحریم‌های بین‌المللی و یک‌جانبه هسته‌ای علیه ایران، متخصصان سازمان انرژی اتمی توانستند با تکیه بر دانش خود اولین راکتور تحقیقاتی آب سنگین کشور را پس از یک دهه آماده فعالیت کنند و اکنون بخش‌های مهمی از این راکتور آماده شده است. مهم‌ترین بخش عمده آن قلب راکتور است که در کشور ساخته و نصب شده است.

تاسیسات آب سنگین اراک

بازدید ایسنا از مجموعه فعالیت‌های راکتور اراک که بخش کوچکی از آن‌چه که در این زمینه صورت گرفته است، بود حاکی از افزایش توانمندی کشور در سطوح و زمینه‌های مختلف صنعتی است که علاوه بر رشد صنعت هسته‌ای به رشد دیگر صنایع کشور انجامیده است. در حالی که سال‌ها شاهد رکود کار در راکتور اراک در بازدید‌های مختلف بودیم اما امروز دیگر نبض راکتور اراک منظم و آرام می‌زند و محکم درجای خود با قلبی آماده تپیدن، ایستاده است.

گزارش از خبرنگار ایسنا: زهرا اصغری

انتهای پیام