سریال «مدار صفر درجه» را حتما یادتان هست! سریالی که استفاده از لوکیشن‌های قدیمی و به خصوص تاریخی‌اش زبانزد شد، اما تیر خلاص قسمت آخر سریال به بازیگر منفی‌اش، پیکانی شد به قلب محوطه‌ی جهانی تخت‌جمشید!

هرچند با پخش این سریال به مرور راهی که برای معرفی بناهای تاریخی در حال باز شدن بود نمایان‌تر شد، به حدی که مد روز شدند و خانه‌هایی که روزی تاریخ‌ساز بودند،‌ تبدیل به سرمایه‌ای برای جیب تهیه‌کنندگانی شدند که قصد یادآوری اتفاقات گذشته را داشته و دارند، اما هنوز خیلی‌ها و به خصوص متولیان میراث فرهنگی از نوع استفاده‌ و عملکرد گروه‌های فیلمبرداری در این بناهای تاریخی واهمه دارند، ‌عملکردی که معمولا با تخریب یا آسیب‌های زیاد به بناهای تاریخی همراه بوده است.

البته نوع عملکرد و توجه هر کدام از گروه‌های فیلمبرداری در بناهای تاریخی که برای ساخت سریال‌شان استفاده می‌کنند متفاوت است، توجهی که می‌توان با کنار هم گذاشتن صحبت‌های دست‌اندرکاران فیلم‌ها و سریال‌های مختلف از آن به یک نتیجه‌ کلی رسید.

مدیر تولید سریال «سرزمین کهن» در گفت‌وگو با خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا درباره مشکلاتی که در ساخت فیلم‌های تاریخی در خانه‌های تاریخی وجود دارد، تصریح کرد: نبودن خیابان‌ها، کوچه‌ها و خانه‌های قدیمی و دست نخورده یکی از مشکلات ما در ساخت فیلم‌های تاریخی است. گاهی اوقات باید همراه تمام گروه فیلمساز از یک شهر به شهر دیگری سفر کنیم تا بتوانیم چند خیابان قدیمی خلوت و قابل کنترل پیدا کنیم. حتی در بسیاری از مواقع باید با توجه به کمبود زمان و استفاده از هزینه‌های بسیار یک خیابان یا کوچه قدیمی را بسازیم.

مجید بذرپاچ درباره ساخت فیلم در خانه‌های تاریخی و جلوگیری از آسیب رساندن به این بناها اظهار کرد: در سریال «سرزمین کهن» به معماری‌های چند دوره‌ی تاریخی خاص نیاز داشتیم و چون باید بالای 100 لوکیشن را فیلمبرداری می‌کردیم، بنابراین بازدیدهای متفاوتی به همراه کارگردان پروژه از خانه‌های قدیمی به عمل آمد. بناهای تاریخی «پیرنیا»، «عین‌الدوله»، «جلال آل احمد» و «مدرس» از جمله‌ی این خانه‌ها بودند.

او ادامه داد: خانه‌های «پیرنیا» و «موتمن الاطباء» جزو خانه‌هایی بودند که در سریال «سرزمین کهن» از آنها استفاده شد. خانه «پیرنیا» در زمان رضاخان به نام مشیرالدوله معروف بوده، این خانه در خیابان لاله‌زار است. خانه «موتمن الاطباء» هم که پزشک بوده در خیابان پامنار است. بسیاری از جاهای دیگری هم که کار کردیم، ثبت میراث فرهنگی نشده بودند. بسیاری از خانه‌های قدیمی هم مالک خصوصی داشتند و در قرارداد قوانینی مبنی بر اینکه بنا آسیب بببیند یا نه، ذکر نشده بود.

بذرپاچ افزود: بعد از «سریال کهن»، فیلم‌های دیگری از جمله «خانه پدری» در خانه «موتمن الاطباء» ساخته شد، فیلم اخیر آقای شعیبی هم که در همان خانه ساخته شده است. این خانه کشف ما در پروژه «سرزمین کهن» بود و ماه‌ها زمان برد تا آن را پیدا کردیم، هر چند وقت یک‌بار به آنجا سر می‌زدیم و شماره تماس می‌گذاشتم تا تماس بگیرند. بعد ازگذشت 6 ماه تماس گرفتند که من خیلی خوشحال شدم، چون کنجکاو شده بودم و دلم می‌خواست آن خانه را از نزدیک ببینم. شخصیت‌هایی مانند «اُوس حسین» کاشی‌کار و حکیم السلطنه در آن خانه ایفای نقش کرده‌اند.خاطرات بسیار خوبی در آن خانه داریم.

بذرپاچ اضافه کرد: کنار آمدن با چهارچوب قراردادهای سازمان میراث فرهنگی بسیار دشوار است. معمولا در جاهایی که کار می‌کردیم چک ضمانت می‌خواستند و شرایطی را در قرارداد ذکر می‌کردند که در حین فیلمبرداری دود نباید داده شود، به دیوار میخ کوبیده نشود، نباید آتش سوزی داشته باشیم و باید حتما یک کارشناس سر صحنه حضور داشته باشد، در واقع باید با چنین شرایط کار می‌کردیم.

او با اشاره به اینکه بازار «سعد السلطنه قزوین» راسته شترخان هم جزو بناهایی بوده که در این سریال استفاده شده، اظهار کرد: باید بخشی از فیلم «سرزمین کهن» را که مربوط به صحنه کشتار فیضیه قم در سال 1342 بود، در سمنان و مسجد امام و بخش دیگری را در مسجد جامع قزوین فیلمبرداری می‌کردیم و ماشین‌های نظامی مقابل مسجد می‌ایستادند تا صحنه فیلمبرداری با حال و هوای آن زمان سازگار باشد. میراث فرهنگی در این زمینه بسیار سخت‌گیری می‌کرد تا دیوارها و بناهای مسجد آسیب پیدا نکند، چون اصولا از زیر این بناها قنات رد می‌شده است و شاید یکی از دلایل سخت‌گیری، این موضوع بوده باشد؛ اگرچه شرایط کار با این قوانین بسیار سخت بود اما با کنار هم قرار دادن این شرایط به درستی سخت‌گیری‌ها پی می‌بردیم.

مدیر تولید سریال «سرزمین کهن» با اشاره به اینکه تا کنون اتفاقی برای بناهای قدیمی و بعضا تاریخی که در آن کار کرده‌اند، نیفتاده است افزود: اگر آسیبی به یک بنا که متعلق به میراث فرهنگی است وارد شود، به راحتی قابل جبران نیست و باید پاسخگو باشیم، بنابراین تمام گروه مراقب بودند که اتفاق بدی نیفتد.

بذرپاچ همچنین درباره مدت زمان قرارداد یک فیلم در خانه‌های تاریخی گفت: باید مدت زمان یک فیلم و احتمال اینکه این زمان بیشتر شود را پیش‌بینی کنیم.

او با اشاره به اینکه "به خاطر ندارم در سریال «سرزمین کهن» با میراث فرهنگی به مشکلی برخورده باشیم" افزود: زمانی که خانه‌ای را می‌بینیم درباره شرایط کار در آنجا صحبت می‌کنیم، در مرحله بعد با فیلمبردار و کارگردان از آن محل بازدید می‌کنیم تا بررسی شود که می‌توان با شرایط آنجا کار کرد یا نه؟ اینکه عادت کنیم بدون آسیب رساندن به یک بنا یا بدون آنکه میخی به دیوار بکوبیم، کار کنیم خوب است. بسیاری از گروه‌های فیلمبرداری هم بودند که هنگام ساخت فیلم آسیب‌های بسیاری به خانه یا یک بنا وارد کرده‌اند و کار به شکایت هم رسیده است.

این مدیر تولید با بیان اینکه در بسیاری از خانه‌های تاریخی که فیلمبرداری داشته‌اند، مراقب وارد نشدن آسیب به آن‌ها بوده‌اند، بیان کرد: یکی از خانه‌هایی که در آن کار کردیم، خانه مشیرالدوله (نخست وزیر دوران رضاشاه) بوده است.خانه‌ی رضا خوشنویس در فیلم «هزار دستان» دومین نمونه از خانه‌هایی بود که قبل و بعد از انقلاب در آن کار شده بود. این خانه یک کشف بود که بعد از جستجوی بسیار در خیابان لاله‌زار در کوچه پیرنیا به آن رسیدیم .

او افزود: بسیاری از خانه‌هایی که در آن کار کردم به خصوص سریال «سرزمین کهن» متعلق به میراث فرهنگی بوده است، اما بسیاری از همکاران ما هنگامی که از یک خانه برای ضبط فیلم استفاده می‌کنند، آنجا را تخریب می‌کنند. البته بستگی به گروه هم دارد و انتخاب مناسب گروه می‌تواند تاثیر بسیاری برای جایی که به عنوان کار انتخاب می‌شود، داشته باشد تا بعدها عواقبی به بار نیاورد.

بذرپاچ گفت: همکاری سازمان میراث فرهنگی با پروژه‌های فاخر می‌تواند در شکل گیری و به تصویر کشیدن درست معماری تاریخ ما در پروژه‌های فاخر کمک قابل توجهی کند. میراث فرهنگی متعلق به این «سرزمین کهن» است که هر ایرانی باید در حفظ و نگهداری درست از آن کوشا باشد.

انتهای پیام