به گزارش ایسنا، تعبیر «قلعه کنگلو» در شهرستان سوادکوه در استان مازندران به عقابی با بال‌های باز که برای جلوگیری از رانش هسته‌ی مرکزی دژ ایجاد شده، از دید باستان‌شناسان تعبیری به جاست، بنایی شامل یک هسته مرکزی و دو بازو، که در میان قلاع و استحکامات دفاعی ایران از پلانی منحصربفرد برخوردار است و با بهره‌گیری از تکنیک‌های بومی البرز ساخته شده و معماری‌اش اشکانی- ساسانی است .

«سامان توفیق» که تعبیر عقابی با بال‌های باز را برای دژ – قلعه تاریخی «کنلگو» دارد، درباره‌ی این محوطه‌ی تاریخی اظهار می‌کند: فرم تاق‌های این قلعه قابل قیاس با «غار - دژ اسپهبد خورشید» در همین منطقه و قلعه دختر فیروزآباد، کاخ سروستان و مجموعه تخت‌سلیمان در دیگر نقاط ایران است. از این دژ سازه‌هایی با پلان چهار گوش و بقایای اندودکاری با کاوش باستان‌شناسی بیرون آمد که نشان می‌دهد برای ذخیره آب و مایعات ایجاد شده اند.

او نوع معماری قلعه کنگلو را از دوره ساسانی و مصالح بکار رفته در آن را از جنس سنگ و گچ نیم‌کوب دانست و گفت: اندود گچ با خاکی که دارای اکسیدآهن است، باعث ایجاد نمایی سرخ فام در دژ کنگلو شده است که در دهه اخیر شاید به دلایل تغییرات آب‌وهوایی و دخل و تصرف انسانی در طبیعت و اقلیم منطقه، کمی این سرخی کاسته و دگرگون شده است.

وی افزود: این قلعه در استتار طبیعی بالای دره باستانی «آرم» و در شکاف بخشی از رشته کوه‌های البرز در سوادکوه قرار دارد و همین یکی از دلایلی بوده که از دستبرد و تجاوز بیگانگان و غارتگران در امان مانده است.

توفیق با بیان این‌که در محوطه پیرامون قلعه، گورهایی رو به قلعه یا قله «خرونرو» مورد کاوش قرار گرفته که به دوره‌های آهن و ساسانی تعلق دارد، از مهمترین کشفیات این محوطه را نگین انگشتری دانست که واژه‌ی «فرحی» به معنی خوشبختی و شادکامی روی آن به وضوح قابل رویت است .

سرپرست پروژه ملی غار دژ اسپهبد خورشید، با یادآوری این بخش از تاریخ که «اسپهبد خورشید» در زمان حمله با توجه به استتار کاملی که «تنگه آریم» داشت از درون این دره، خاندان و اموال خود را گذر داد، از موقعیت قرارگیری این قلعه در جنوب رشته کوه «خِرو نِرو» با ارتفاع 3620 متر خبر داد و گفت: بومیان «خِرو نِرو» را «چِکِل» به معنی چکاد کوه و صخره دست نیافتنی می‌نامند و به باورشان، چِکِل آنقدر بلند است که خورشید هر روز برای طلوع از زیر آن بالا آمده و در هنگام غروب از یال غربی چِکِل پایین می‌رود.

او با بیان این‌که این رشته کوه، حدِ شرقی استان مازندران با استان سمنان و شرقی‌ترین بخش سوادکوه است،‌ افزود: خط رأس قلعه کنگلو دقیقا با وسط رشته کوه خِرو نِرو تنظیم شده و پلان و فرم خاص این دژ، گمانه‌هایی مبنی بر کاربرد نجومی دژ کنگلو و چِکِل را تقویت می‌کند که نیازمند بررسی‌های اخترشناسان و محققان این بخش است.

توفیق با بیان اینکه هنوز باستان شناسان در تعیین کاربری قلعه کنگلو به اتفاق نظر نرسیده‌اند، اظهار کرد: با توجه به شواهد موجود و ساختار معماری، این بنا می‌تواند نیایشگاه، بنای یادمانی، کوشک سلطنتی یا تفرجگاه باشد.

«کنگلو» چرا «کنگلو» شد؟

سرپرست پروژه ملی غار- دژ اسپهبد خورشید با بیان این‌که با توجه به وجود ساختار باقی مانده از سازه‌های ذخیره آب به طور حتم این قلعه در گذشته محل زندگی بوده است، به وجه تسمیه نام این قلعه اشاره کرد و گفت:‌ «کنگِلو» در زبان محلی مازندرانی به «کنگِلی» نیز معروف است، «کَنگِلی» در زبان مازندرانی به زنبور گفته می‌شود، که با توجه به این‌که کندوی زنبورعسل همیشه یادآور و الهام بخش دژ و قلعه است، «قلعه کنگلو» نیز به آن تشبیه شده است.

این باستان‌شناس با اشاره به قرار گیری قلعه کنگلو در دره «آریم» افزود: در وجه تسمیه نام «آریم» به شهر «آرِم خواست» در متون جغرافیایی بر می‌خوریم، که دارای ریشه ساسانی است و در کوه «آل قارِن» قرار دارد.

او افزود: در قرن سوم وقتی اعراب بر «آل قارِن» غلبه می‌کنند، حکومت این کوهستان به شهریار باوندی واگذار می‌شود و نام کوه به شهریار کوه تغییر نام پیدا کرد، همچنین آن محل استقرار ییلاقی اسپهبدان در «آریم» بود.

قلعه کنگلو با یک رانش زمین فرومی‌ریزد

این باستان شناس با اشاره  به مرمت موردی «قلعه کنگلو» در اوایل دهه ۹۰ گفت: در حال حاضر شکافی طولی روی برج مرکزی آن ایجاد شده که متأسفانه به دلیل برداشت داربست‌های فلزی که تا چندی پیش اثر را نگاه می‌داشت با کوچکترین رانش و زمین لرزه، خطر ریزش این معماری بی‌نظیر را تهدید می‌کند.

وی با اشاره به تعیین حریم شدن محوطه قلعه کنگلو بیان کرد: در آینده نزدیک زمین‌های اطراف خریداری شده و با تعامل بین دستگاه‌های مختلف این محوطه باستانی با ارزش برای بازدید گردشگران مناسب‌تر می‌شود .

انتهای پیام

نزدیک‌ترین روستا به قلعه کنگلو