به گزارش ایسنا، سانچی که متعلق به شرکت ملی نفتکش ایران بوده و در پاناما به ثبت رسیده بود، حامل ۱۳۶ هزار تن میعانات گازی، به ارزش حدود ۶۰ میلیون دلار متعلق به شرکت ملی نفت ایران بود. این میعانات قرار بوده به شرکت هانوا توتال کره جنوبی تحویل داده شود. مبدا حرکت این نفتکش عسلویه بود و هم نفتکش و هم محموله توسط یک شرکت بیمه معتبر بیمه شده بودند. محموله این نفتکش نیز به صورت FOB (تحویل در بندر) به شرکت کره‌ای فروخته شده بود.

آغاز عملیات امداد و نجات

حادثه حوالی ساعت ۱۴ به وقت ایران رخ داد؛ پس از برخورد دو کشتی با یکدیگر، چین کشتی پلیس و سه کشتی برای پاک‌سازی به محل حادثه فرستاد و گاز ساحلی کره‌جنوبی نیز یک کشتی و یک هواپیما برای کمک به عملیات جست‌وجو به محل حادثه اعزام کرد. در این سو اما حق‌شناس - معاون امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی - اعلام کرد: سازمان بنادر و دریانوردی به عنوان مرجع دریایی کشور، با همکاری شرکت ملی نفتکش ایران در دفتر این شرکت در چین مشغول بررسی جزئیات و علل حادثه هستند. ما از طریق مرکز MRCC  بندر عباس با  مرکز MRCC چین تماس گرفتیم و اطلاعات کشتی و اطفا حریق را لحظه به لحظه دنبال می کنیم.

پیدا شدن نخستین پیکر از خدمه مفقود شده سانچی

دو روز بعد از حادثه و درحالی که عملیات اطفای حریق از سوی چینی‌ها به دلایل مختلف از جمله نامساعد بودن جو دائما به تعویق می‌افتاد، پیکر یکی از خدمه سانچی پیدا و برای شناسایی هویت به شانگهای منتقل شد. یک روز بعد از پیدا شدن نخستین پیکر، در پی دستور رئیس جمهوری به سه وزارتخانه امور خارجه، نفت و راه، به منظور رسیدگی به وضعیت کارکنان نفتکش ایرانی و خانواده آنان، کمیته ویژه‌ای متشکل از نمایندگان این سه وزارتخانه و شرکت ملی نفتکش تشکیل شد و علی ربیعی - وزیر سابق تعاون، کار و رفاه اجتماعی- به عنوان مسئول کمیته ویژه رسیدگی حادثه نفتکش سانچی برگزیده شد. از آنجاکه مقامات ایرانی که متوجه وضع وخیم سانچی شدند و به دلیل این‌که روزنه امید به زنده بودن خدمه سانچی می‌درخشید، مقدمات اعزام گروهی به محل حادثه را فراهم آوردند.

زمزمه‌های عدم همکاری چین

درحالی که مقامات ایران تلاش خود را برای تسریع عملیات با هدف نجات پرسنل سانچی می‌کردند، زمزمه‌های عدم همکاری چین و اختلاف نظرهایی بین تیم چینی و ایرانی به گوش می‌رسید. چینی‌ها حجم آتش و وجود مواد فرار را مطرح می‌کردند که تا شعاع چندصدمتری و حتی چندهزار متری می‌رود و ریسک اطفاء حریق را بالا می‌برد، اما نظر ایران با توجه به این‌که تجربه جنگ و آتش سوزی کشتی‌ها را داشته این بود که خطر  برطرف شده است.

نشانه‌های زنده بودن پرسنل

اولویت ایران، پیدا کردن و نجات پرسنل مفقود شده بود و مسئولان ایرانی به دلیل این‌که یکی از قایق های نجات سانچی ناپدید شده بود، احتمال می‌دادند خدمه با قایق نجات از محل گریخته باشند. از سوی دیگر پیکری که پیدا شده بود و هویت ایرانی داشت، لباس نجات بر تن داشته و این احتمال این‌که خدمه فرصت کافی برای پوشیدن لباس نجات و فرار را داشته‌اند را قوت بخشید.

اعلام آمادگی ایران برای اعزام گروهی جهت خاموش کردن آتش

با وجود این‌که به دلیل حجم آتش نزدیک شدن به سانچی پرریسک و ناشدنی بود، ایران به طرف چینی اعلام کرد حاضر است حتی با وجود ریسک نسبتا بالا گروه‌های زبده‌ای برای کمک به خاموش کردن این کشتی و نجات سرنشینان آن اعزام کند. هم‌چنین ایران تصمیم گرفت تا اگر شرایط مساعد بود هلی‌بورد انجام شود و تیم عملیاتی از ایران با هلی‌کوپتر به منطقه اعزام شود. هم‌چنین در ایران فرآیند اخذ DNA از خانواده مفقودین با هدف شناسایی هویت پیکر پیدا شده آغاز شد.

ربیعی به چین رفت؛ دو پیکر دیگر پیدا شد

یک هفته بعد از وقوع حادثه، ربیعی برای نظارت مستقیم بر عملیات اطفای حریق عازم چین شد و در هشتمین روز،  تیم تجسس چینی که وارد سانچی شده بوده، پیکر دو تن دیگر از خدمه سانچی به همراه جعبه سیاه این نفتکش را پیدا کرد.

ربیعی به چین رسید و از طرف چینی خواستار شد که ضمن بکارگیری تمام توان خود برای نجات دریانوردان ایرانی، در اجرای عملیات امداد و نجات جدیت ورزند. او هم‌چنین تاکید کرد برای خرید فوم جهت اطفای حریق هیچ مشکلی نداریم و از هر سازمان و شرکتی که دارد، درخواست خرید کنید.

تکاوران ایرانی به چین رسیدند

تکاوران ایرانی که برای ورود به سانچی به چین اعزام شده بودند، با شناور تندرو به محل حادثه اعزام شدند. قرار بود این نیروها به داخل نفتکش بروند و عملیات تجسس را آغاز کنند. ۱۲ تکاور ایرانی ۲۳ دی‌ماه به محل حادثه رسیدند و طبق برنامه قرار بر این شد که پس از پایین آمدن دمای کشتی برای تجسس مفقودین وارد سانچی ‌شوند.

پایان تلخ تراژدی سانچی؛ نفتکش ایرانی غرق شد

درحالی که تکاوران ایرانی در یک قدمی ورود به سانچی بودند، پس از ۹ روز سوختن در آتش، درنهایت طی دو ساعت در دل دریا فرورفت و رنگ سفید امیدواری زنده بودن ۲۹ پرسنل آن در سیاهی دود غلیظی که بدنه کشتی را در لحظات آخر در آغوش گرفته بود، گم شد. درجه سانچی در ساعات و دقایق آخر تا ۹۰۰ درجه بالا رفت و امکان ورود به آن وجود نداشت.

این حادثه باعث شد دولت روز ۲۵ دی ماه، را اعزای عمومی اعلام کند.

پاسخ به ابهامات سانچی

"سانچی" که ۹ روز در دل آب با آتش جنگید، در نهایت غرق شد و به زیر آب رفت اما ابهامات آن از قبیل چگونگی برخورد دو کشتی، دقایق پرالتهابی که به دریانوردان گذشته است، دلیل نجات نیافتن پرسنل و سئوال‌های دیگر هم‌چنان در ذهن مردم باقی ماند.

سانچی مشکل رادار داشته است؟

پاسخ کارشناسان به این سوال که آیا سانچی مشکل رادار داشته یا نه، اینطور بود که مسائلی مبنی بر این‌که نفتکش سانچی رادار یا قایق نجات نداشته خیلی بعید است. مجهزترین رادارها در سیستم دریانوردی فقط می‌توانند هشدار دهند و هیچ عملیاتی نمی‌توانند انجام دهند. یعنی فقط می‌توانند هشدار دهند که یک کشتی بیش از حد مجاز نزدیک شده است. آفیسری که در آن لحظه در حال شیفت‌دهی است، باید در قبال هشداری که از رادارها دریافت می‌کند، عکس‌العمل انسانی نشان دهد. البته اعلام شده بود که سانچی سه رادار داشته و به یک ایمنی مضاعف مجهز بوده است اما این‌که آفیسر چه عکس‌العملی نشان داده بستگی به این داشته که چند دقیقه فرصت داشته است. البته کشتی مقابل هم باید یک اقدام مقابل انجام دهد.

هم‌چنین این سوال مطرح شد که چرا زمانی که دو کشتی متوجه شدند در مسیر یکدیگر قرار دارند، ترمز نکردند یا تغییر مسیر نداده‌اند؟ پاسخ کارشناسان به این سوال این بود که کشتی به سیستمی به نام ترمز مجهز نیست. درنهایت می‌توان موتور نفتکش را متوقف کرد که توقف کشتی بعد از خاموش کردن موتور به زمان زیادی نیاز دارد. درمورد چرخاندن سکان کشتی و تغییر مسیر نیز باید گفت که این کار در مسیرهای پرتردد ریسک بالایی دارد. احتمالا پرسنل سانچی اقداماتی انجام داده‌اند اما این‌که دقیقا چه اقدامی انجام داده‌اند، مشخص نیست.

همه پرسنل سانچی در لحظات اول فوت شده‌اند؟

چینی‌ها ادعا کرده بودند همه پرسنل سانچی در دقایق اول پس از آتش سوزی فوت کردند. ادعایی که توسط بسیاری از کارشناسان رد شد. زیرا انفجار ابتدا از وسط کشتی آغاز شده بود. همچنین طبق اولین خبرها که از سوی رسانه‌های خارجی مانند رویترز منتشر شد، پرسنل کشتی چینی پس از انفجار خود را به داخل دریا انداخته‌اند و این نشان می‌دهد تصادفی که انجام شده مرگبار نبوده است.

سرنوشت قایق نجات چه شد؟

همانطور که ذکر شد، عکس‌هایی که از سانچی گرفته شده بود حاکی از آن بود که یکی از قایق‌های نجات سر جای خودش نیست. در کشتی کنار هر قایق نجات یک جرثقیل برای استفاده از قایق ساخته شده است و عکس‌ها نشان داده بود که از یکی از این جرثقیل‌ها برای پایین آوردن قایق استفاده شده است، اما موفق نبوده‌اند. البته احتمال منفجر شدن این قایق هم وجود دارد. قایق‌های نجاتی که برای نفتکش‌ها تعبیه می‌شوند، بسیار مجهز هستند. سوخت آن‌ها بنزین است و دستگاه‌هایی دارند که به ماهواره وصل می‌شود و امکان ارسال سیگنال به آن‌ها وجود دارد. یکی از نگرانی‌هایی که در روزهای اول وجود داشت، این بود که اگر پرسنل سانچی از قایق استفاده کردند، چرا هیچ سیگنالی ارسال نمی‌کنند.

پرسنل سانچی داخل موتورخانه رفته بودند؟

اخباری مبنی بر این‌که پرسنل سانچی داخل موتورخانه بودند، وجود داشت که طبق دستورالعمل‌های ایمنی صحت این اخبار رد شد. زیرا دستورالعمل‌های ایمنی، افراد در هنگام آتش‌سوزی نباید وارد موتورخانه شوند. اگر دزد دریایی وارد کشتی شد، افراد می‌توانند وارد موتورخانه شوند، زیرا قسمت اعظم موتورخانه زیر سطح آب قرار دارد. به طور کلی دیوارهای موتورخانه به صورت عمومی ضدآتش هستند. درهای موتورخانه هم ضد آتش است، اما آتش نگرفتن موتورخانه منوط به این است که همه درها بسته باشد.

برفرض مثال هم پرسنل فرار کرده و به داخل موتورخانه رفته باشند و همه درهای موتورخانه را بسته باشند، اما در و دیوارهای موتورخانه هم به میزان مشخصی مقاومت در برابر درجه خاصی از حرارت و آتش دارد. حتی اگر در و دیوارها هم مقاومت کافی را داشته باشند، افرادی که در موتورخانه هستند نیاز به هوا دارند. به نظر من بعید است که آنان به داخل موتورخانه رفته و محبوس شده باشند.

هفتم بهمن‌ماه هویت دبیرخانه کمیته ویژه رسیدگی به سانحه سانچی اعلام کرد که هویت سه پیکر پیدا شده حادثه نفتکش سانچی، مشخص شد.این پیکرها متعلق به «میلاد آروی»، «مجید نقیان» و «محمد کاووسی» بود.

پیکر دریانوردان ۲۴ بهمن به کشور رسید

پیکر دریانوردان بامداد ۲۴ بهمن ماه به فرودگاه امام خمینی رسید و مراسم تشییع آن‌ها ۲۷ بهمن‌ماه بعد از نماز جمعه با حضور جمع کثیری از مردم تشییع شد.

علت حادثه مشخص شد

سرانجام، بعد از پنج ماه سازمان بنادر و دریانوردی علت اصلی حادثه به وجود آمده برای کشتی سانچی را تغییر مسیر کشتی فله‌بر چینی اعلام کرد. نادر پسنده - مدیرکل امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی- در نشست خبری در تشریح گزارش نهایی سانحه سانچی اعلام کرد که پس از بررسی‌های طولانی مدت سرانجام کشورهایی که در بررسی این حادثه حضور دارند، درنهایت برای ارائه علت نهایی حادثه به دو گروه تقسیم شده‌اند. در این رابطه ایران به همراه پاناما و بنگلادش به این نظریه رسیده‌اند که علت اصلی این حادثه تغییر مسیر کشتی فله بر چینی کریستال ۱۵ دقیقه قبل از حادثه بوده است.

این مقام سازمان بنادر هم‌چنین اعلام کرد که کشورهای چین و هنگ کنگ به عنوان دیگر کشورهای حاضر در بررسی این حادثه معتقدند که کشتی سانچی در این اتفاق به عنوان کشتی راه دهنده حضور داشته که باید پیش از برخورد با کشتی چینی تغییر مسیر می‌داده و در این زمینه کشتی کریستال مقصر نیست.

گزارش نهایی تیم داخلی و بین‌المللی مشاور عملیات غواصی سانچی

تیم مشاوران داخلی بعد از انجام بررسی‌های خود اعلام کردند با توجه به وضعیت و تغییر شکل ساختمان کشتی سانچی در اثر حرارت و فشار آب در زمان غرق شدن، کاهش ارتفاع ساختمان آن از حدود ۲۸ متر به حدود ۱۳ متر، در هم پیچیدگی ساختمان کشتی و ریزش اجزای داخلی آن، در همان جلسات و بررسی‌های اولیه احتمال وورد غواص به ساختمان  این کشتی منتفی اعلام شد.

با این وجود، با توجه به اصرار مدیریت ارشد شرکت ملی نفتکش ایران برای بررسی تمام راهکارهای اعزام غواص و جست‌وجوی نشانه ای از پیکر شهدا، در بررسی تصاویر ثانویه دریافتی برروی ساختمان کشتی و موقعیت و شرایط آن تمرکز شد اما محدودیت‌های اعزام و ورود غواص اعم از میزان پیشروی، ‌مدت زمان غوص در دریا و ... بار دیگر امکان اعزام غواص و ورود به داخل سانچی را رد کرد بخصوص که منافذ و راه‌های ورود به کشتی نیز مسدود شده و یا از بین رفته است.

نمی‌توان به یافتن نشانه‌ای از پیکر شهدا امیدوار بود

 بر این اساس و طبق بررسی کلیه تصاویر دریافتی و با لحاظ تمام شرایط و جوانب حادثه و مدت هشت روزی که سانچی در آتش با درجه حرارت بیش از ۹۰۰ درجه سانتیگراد سوخت و ذوب شدن آن بر اثر حرارت و فشار ناشی از غرق شدن، حتی به فرض اعزام غواص نمی‌توان به یافتن نشانه‌ای از پیکر شهدا امیدوار بود. به عبارت دیگر در شرایط فعلی این کشتی، احتمال موفقیت در یافتن نشانه ای پیکر شهدای سانچی غیرممکن است.

 امکان خارج کردن لاشه سانچی وجود ندارد

درباره خارج کردن لاشه سانچی نیز با توجه به شرایط ویژه این کشتی، وزن آن، عمق آب و موقعیت جوی و جغرافیایی منطقه و فاصله ۳۰۰ مایلی آن از ساحل، به تجهیزات بسیار پیچیده و پیشرفته‌ای نیاز است که در حال حاضر در دنیا وجود ندارد. شرکت ملی نفتکش ایران  از زمان سانحه سانچی، برای مراحل عملیاتی مختلف از جمله ارزیابی اعزام غواص، اعزام ربات و تصویربرداری از کشتی سانچی حدود ۴۰ میلیون یورو هزینه کرده است.

گزارش مشاوران بین‌المللی

از سوی دیگر در نامه مکتوبی که از سوی  اعضای تیم عملیات شرکت اسمیت به عنوان بهترین شرکت سالویج در دنیا به شرکت ملی نفتکش ارسال شده است، پس از بررسی همه جانبه و انجام مطالعات تخصصی اعلام شده است که امکان انجام عملیات غواصی برای تفحص و یا بالا کشیدن لاشه کشتی سانچی وجود ندارد.

 در این نامه آمده است: از روی تجربه و دانش کسب شده از ده‌ها عملیات استخراج شناورهای غرق شده، به نظر ما امکان خارج کردن نفتکش سانچی وجود ندارد. عمق و وضعیتی که نفتکش غرق شده سانچی در آن قرار دارد و جایگاه به خصوص آن، مدل کشتی و شرایط ویژه آن در اثر نوع حادثه عواملی هستند که مانع بیرون کشیدن این کشتی از عمق آب می‌شوند.

مجموع وزن قسمت انتهایی سانچی باید دقیق اندازه گیری شود که به نظر می‌رسد با در نظر گرفتن محدوده قوانین ایمنی لازم حداقل حدود ۲۲.۰۰۰ الی ۲۵.۰۰۰ تن باشد. برای بالا کشیدن این مقدار عظمت حجم سازه سانچی به علت استحکام ساختاری، هیچگونه تجهیزات بالابری فعلاً وجود ندارد که قادر به انجام چنین عملیاتی باشد.

بیش از هزاران ساعت غواصی برای خارج کردن این عظمت حجم سازه سانچی مورد نیاز خواهد بود. در چنین عمقی برای بیرون کشیدن هرگونه کشتی غرق شده‌ایی آن هم با این حجم عظیم و پیچیده، ریسک هرگونه عملیات به حدی خواهد بود که به عقیده ما غیر قابل قبول است.

میزان ریسک این عملیات بسیار بالاست و به صورت عمده این ریسک ها مربوط به نیروی انسانی می‌شود که حضورشان برای انجام این عملیات الزامی است .انجام غواصی در چنین عمقی با مشکلات پیچیده و موانع غیرقابل کنترل زیست محیطی روبرو است که هزاران ساعت غواصی زیر آب را نیاز دارد.

خسارت سانچی از چینی‌ها هم دریافت می‌شود

درنهایت اما چندی پیش اینطور اعلام شد که بخشی از بیمه بدنه شناور سانچی داخلی و بخشی هم خارجی بوده که چون چینی‌ها مقصر حادثه بودند، دریافت این خسارت بازیافت هم دارد.

محسن قره‌خانی- دبیر کارگروه بیمه اتکایی سندیکای بیمه‌گران ایران در پاسخ به سوال خبرنگار ایسنا درباره شرایط اخذ خسارت از بیمه‌های اتکایی که شناور سانچی را بیمه کرده بودند، اظهار کرد: درصدی از بیمه بدنه سانچی در ایران و درصدی هم در خارج از کشور فراهم شده بود که در اینجا چون کشتی چینی درصد زیادی در تصادف با سانچی مقصر بود این دریافت خسارت از آنجا هم بازیافت دارد.

وی با بیان این‌که بانک مرکزی برای پرداخت بیمه‌های خارجی حواله ارزی صادر می‌کند، گفت: این ارز از سامانه نیما تامین می‌شود. در مورد دریافت خسارت سانچی هم خدمات دریافت این خسارت به صورت ارزی انجام خواهد شد.

او در ادامه با مهم توصیف کردن حادثه سانچی در فضای بیمه‌ای جهانی ادامه داد: این کشتی به لحاظ بیمه مسئولیت در ایران بیمه نشده است، چراکه هزینه آن بسیار بالاست و به زودی کنوانسیون‌های دریایی به خاطر حادثه سانچی تغییر خواهد کرد. اما بخشی از بیمه بدنه این شناور در ایران بیمه شده است؛ هرچند چون کشتی چینی مقصر حادثه بوده از آن محل هم پوشش بیمه‌ای داریم.

انتهای پیام