محمد لسانی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه در دوران جنگ، رسانه‌ها صرف‌نظر از موقعیت زمانی یا مکانی، همواره مسئولیت سنگینی در قبال حقیقت بر دوش دارند، اظهار کرد: حقیقت‌جویی و انتقال درست واقعیت‌ها، بنیان حرفه خبرنگاری و رسالت اصلی رسانه‌ها است. بنابراین این وظیفه فقط به دوران جنگ محدود نمی‌شود، بلکه در هر شرایطی اصل اساسی کار رسانه، وفاداری به حقیقت است. با این حال جنگ به‌ عنوان بحرانی فراگیر، ویژگی‌هایی دارد که نوع روایت رسانه‌ها را به شدت تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

این کارشناس رسانه‌ با بیان اینکه روایت‌های رسانه‌های داخلی و خارجی از جنگ، تفاوت‌هایی جدی و ساختاری دارند، تصریح کرد: این تفاوت از آنجا ناشی می‌شود که جنگ اغلب به هویت ملی کشورها گره خورده است. رسانه‌ها معمولاً تلاش می‌کنند با بزرگ‌نمایی دستاوردهای نظامی، مقاومت‌ها و پیروزی‌های خود، ابعاد غرورآفرین جنگ را برجسته سازند و از سوی دیگر خسارات و آسیب‌های دشمن را به نمایش بگذارند.

لسانی افزود: این مسئله نه‌ تنها در ایران که در همه کشورها دیده می‌شود. به‌طور مثال رژیم صهیونیستی در رسانه‌هایش نه‌ تنها واقعیت‌ها را تحریف می‌کند، بلکه گاهی اقدام به جعل کامل اخبار می‌کند. حتی در مواجهه با اصابت موشک‌های ایران به حیفا، ابتدا مسئولان رژیم صهیونیستی تکذیب کردند، سپس رسانه‌هایی چون بی‌بی‌سی نیز بر اساس تکذیب آن‌ها، خبر را نادرست خواندند. اما پس از انتشار مستندات تصویری، بخش راستی‌آزمایی بی‌بی‌سی اعلام کرد که اصابت موشک تأیید شده و گزارش اولیه آن‌ها اشتباه بوده است. این نمونه‌ای واضح از عملیات روانی دشمن است که بر پایه وارونه‌سازی واقعیت و دروغ‌پردازی بنا شده است.

وی عنوان کرد: در چنین شرایطی برخی رسانه‌ها به جای انعکاس واقعیت، روایت‌های هدفمند و جهت‌دار منتشر می‌کنند. این جهت‌داری همواره به معنای مغرضانه بودن نیست، بلکه در بسیاری موارد به دلیل ملاحظات روانی و اجتماعی صورت می‌گیرد. در زمان بحران، اولویت اصلی دولت‌ها و رسانه‌ها، حفظ انسجام ملی و امنیت روانی جامعه است.

کارشناس و مدرس سواد رسانه‌ای در ادامه گفت: بنابراین بسیاری از کشورها حتی در دموکراسی‌های غربی نیز اجازه انتشار اخبار آشوب‌زا را نمی‌دهند. این نوع از روایت‌گری جهت‌دار، در واقع نوعی «نشت هدایت‌شونده اطلاعات» است که تلاش می‌کند پیام را به شکلی کنترل‌شده منتقل کند.

وی تصریح کرد: در عین حال، برخی رسانه‌های غربی با استفاده از تکنیک‌هایی مانند واژه‌سازی هدفمند، به سفیدشویی اقدامات تجاوزکارانه می‌پردازند. برای نمونه در پوشش تجاوزات اسرائیل به خاک کشورهای دیگر از عبارت‌هایی چون «حملات پیشگیرانه» استفاده می‌کنند؛ گویی که اسرائیل در حال دفاع مشروع از خود بوده، در حالی که آغازگر جنگ رژیم صهیونیستی بوده است. این نوع روایت‌سازی نه تنها حقیقت را پنهان می‌کند، بلکه به‌گونه‌ای ساختار یافته، افکار عمومی جهانی را فریب می‌دهد.

لسانی با اشاره به اینکه در برابر این امواج خبری گمراه‌کننده، شناسایی اخبار جعلی از اهمیت فراوانی برخوردار است، عنوان کرد: برای این منظور ۳ عامل نقش کلیدی ایفا می‌کنند؛ نخست عامل انسانی، یعنی افرادی که با سواد خبری کافی توانایی تحلیل، صحت‌سنجی و تشخیص منابع معتبر را دارند. دوم عامل فنی است که شامل ابزارهای راستی‌آزمایی مانند موتورهای جستجوی معکوس تصویری (مثلاً گوگل، بینگ، یاندکس) می‌شود. این ابزارها می‌توانند جعلی بودن یک عکس یا ویدیو را تشخیص دهند.

وی ادامه داد: سوم، عامل شناختی است که به درک عمومی از ماهیت رسانه‌ها و نحوه عملکرد آن‌ها برمی‌گردد. در این سطح فرد باید بداند که هر پیج یا کانالی نمی‌تواند منبع معتبر باشد و صرفاً با درج لوگوی یک خبرگزاری نمی‌توان آن را معتبر دانست.

کارشناس و مدرس سواد رسانه‌ای در پاسخ به این سوال که برای تقویت سواد رسانه‌ای عمومی و جلوگیری از فریب افکار عمومی، چه باید کرد، گفت: باید تفکر نقادانه را از دوران مدرسه آموزش و تا دانشگاه ادامه داد. رسانه‌ها، مدارس، خانواده‌ها، نظام فرهنگی و ساختار حکمرانی همگی باید در کنار هم کار کنند. ۵ لایه اصلی که در این زمینه باید هم‌افزا عمل کنند عبارت‌اند از لایه فردی، خانوادگی، نظام آموزشی رسمی، نظام رسانه‌ای و فرهنگی و در نهایت لایه حکمرانی.

وی اضافه کرد: متأسفانه ما تاکنون نتوانسته‌ایم این ۵ لایه را به‌خوبی با هم همسو کنیم. به‌طور مثال تا امروز در کشور ما یک مرجع ملی و تخصصی برای آموزش سواد رسانه‌ای وجود نداشته است.

حمله به صداوسیمای ایران تلاشی برای برهم‌زدن انسجام روانی جامعه است

لسانی در خصوص حمله به صداوسیمای تهران توسط رژیم صهیونیستی گفت: این اقدام نه تنها حمله به یک ساختمان فیزیکی، بلکه تلاشی برای برهم زدن انسجام روانی جامعه است. در مواقع بحران، مردم در هر کشوری به منابع مرجع و رسانه‌های رسمی خود پناه می‌برند. صداوسیما به عنوان یک نهاد مرجع، نقش مهمی در حفظ آرامش جامعه و مقابله با عملیات روانی دشمن دارد.

وی تصریح کرد: حمله به این نهاد نشان‌دهنده اهمیت آن برای ملت و در عین حال، میزان وحشت دشمن از قدرت رسانه‌ای جمهوری اسلامی است. رژیم صهیونیستی پیش‌تر نیز چنین حملاتی را علیه رسانه‌هایی چون المنار، المیادین و شبکه‌های فلسطینی انجام داده و در این مسیر ۳۰۰ خبرنگار را به شهادت رسانده است. بنابراین این اقدامات نه یک اتفاق جدید، بلکه بخشی از سیاست سرکوب رسانه‌ای و جنایت علیه حقیقت توسط رژیم اشغالگر است.

انتهای پیام