علیرضا قیامتی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص ویدیوی نامناسبی که از یک کمدین در رابطه با شاهنامه فردوسی و خیام در فضای مجازی منتشر شد، اظهار کرد: امروزه تنها با تهاجم‌های فرهنگی از سوی بیگانگان روبه‌رو نیستیم، بلکه در داخل کشور جریاناتی رخ می‌دهد که ممکن است با تاثیرات منفی و جبران ناپذیری همراه باشد به همین خاطر لازم است که ایران و فرهنگ ملی را با استفاده از میراثی که از گذشتگان برایمان به جا مانده است به شکلی آگاهانه و به دور از هرگونه احساسات‌گرایی افراطی بشناسیم.
این استاد ادبیات اضافه کرد: باید به این نکته توجه داشت که فردوسی هویت اصلی ایرانیان را شامل می‌شود و اگر شاهنامه نگاشته نمی‌شد، هیچ‌گاه هویتی را که امروز از آن صحبت می‌کنیم را نداشتیم. در دنیایی که سایر کشورها به دنبال تاریخ‌سازی کاذب و دروغین هستند، امروزه شاهد این هستیم که در داخل کشور باید از نمادهای ملی خود دفاع کنیم.
وی ادامه داد: به عنوان مثال در کشور ترکیه سالانه سریالهای بسیار زیادی تولید می‌شوند که با پخش آن‌ها در سرتاسر دنیا جنایات تاریخی خود مثل اتفاقات دوره عثمانی را تطهیر می‌کنند. در مغولستان امروزه تاریخ را به چالش کشیده‌اند و تلاش دارند شخصیت چنگیز مغول را که یکی از وحشی‌ترین افراد در تاریخ است به عنوان یک قهرمان ملی در یک تصویر کاملا جدید و برخلاف آنچه که واقعا بوده است، نشان دهند.
قیامتی خاطرنشان کرد: هرچند که توهین به شاهنامه تنها مربوط به این ویدیوی منتشر شده نیست، اما اگر نگاهی دقیق‌تر به گذشته نه چندان دور داشته باشیم با محتوایی از این نوع مواجه می‌شویم؛ هرچند که هیچکدام از این موارد به اندازه این ویدیو زننده نیست چرا که برخی از آنان صرفا از روی ناآگاهی ساخته شدند. با این وجود عملی که امروز شاهد آن نسبت به فردوسی و خیام هستیم به هیچ عنوان بخشودنی نیست. حریم ادبی بزرگان ادبیات به گونه‌ای نیست که نتوان آن‌ها را نقد کرد و کتاب شاهنامه که کتاب خرد است صراحتا اعلام می‌کند که شوخی یا نقد به‌جا و صحیح موردی ندارد.
وی تأکید کرد: برخی افراد با نام کمدی به تولید محتوایی می‌پردازند که در واقع با نگاهی ایران‌ستیز و حتی شاهنامه‌ستیز، فرهنگ و ادبیات این سرزمین را هدف قرار می‌دهد. خوشبختانه چهره واقعی این افراد برای مردم آشکار شده است. نباید صرفاً به این دلیل که فردی هویت ایرانی دارد، تصور کرد که با فرهنگ و پیشینه کشور همراه است؛ چرا که گاه در داخل نیز شاهد جریان‌هایی هستیم که هم‌پای هجمه‌های فرهنگی بیگانگان، نیازمند ایستادگی و دفاع در برابرشان هستیم تا از فرهنگ و نمادهای ملی پاسداری شود.
مواجهه آگاهانه امروز مردم در برابر حواشی فرهنگی
استاد ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد اظهار کرد: خوشبختانه واکنش فعالان فرهنگی و مردم در برخورد با این ویدیو بسیار آگاهانه بود و شور میهنی کاملا در آن به چشم می‌خورد. در شرایط فعلی بیش از هر زمان دیگری نیاز به پیوند و اتحاد همگانی داریم و هر چیزی که نمادهای ملی و پیوستگی‌مان را تهدید کند باید نابود شود. در موقعیتی که اهانتی به متون مهم ادبی شکل می‌گیرد در ابتدا لازم است که فضا را آرام و ثابت نگه داریم و در ادامه با فردی که این خطا را انجام داد بدون هیچ توهین یا خشونتی برخورد و اقدامات لازم انجام شود.
وی در خصوص اهمیت شاهنامه تاکید کرد: شاهنامه فردوسی اثری نجیبانه است که در میان ۶۰ هزار بیت آن حتی یک واژه ناپسند یافت نمی‌شود؛ به همین دلیل می‌توان آن را در جمع‌های خانوادگی یا برای کودکان بدون نگرانی خواند. حتی در داستان‌های عاشقانه این اثر نیز عشقی پاک و اصیل بازتاب یافته است.
قیامتی ادامه داد: به جرأت می‌توان گفت در هیچ کتاب دیگری در جهان، حیا و ادب تا این اندازه حضور پررنگ ندارد. با این حال جای شگفتی و تأسف است که به خالق چنین کتابی توهین می‌شود؛ در حالی‌که فردوسی حتی هنگام توصیف دشمنان این سرزمین نیز از به کار بردن الفاظ زشت پرهیز کرده است. او حتی درباره شخصیت‌هایی چون ضحاک با زبان آمیخته به شرم و حیا سخن می‌گوید و در بسیاری از ابیات برای مردم دعای خیر دارد؛ چنان‌که در بیت معروف «رخانت همیشه پرآزرم باد - سیه نرگسانت پر از شرم باد» به‌روشنی نمایان است.
ضعف زیرساخت‌های فرهنگی عامل بی‌احترامی به شاهنامه و ادبیات ایران است
قیامتی با اشاره به یکی از چالش‌های تاریخی اظهار کرد: مسئله شاهنامه‌ستیزی از زمان نگارش شاهنامه وجود داشته و تا به امروز ادامه دارد و این پرسش مهم مطرح است که چرا امروز یک بانوی ایرانی به خود اجازه می‌دهد که جلوی دوربین به شاعران بزرگ و آثار ادبی مهم آن‌ها با چنین لحنی توهین کند. بنا به عقیده من زیرساخت‌های فرهنگی به درستی اتفاق نیفتاده و از همان ابتدا باید فرهنگ و ادبیات ایران را با روش درست و اصولی به کودکان خود در محیط خانه و مدرسه آموزش دهیم.
افزایش آگاهی مردم در اولویت است
وی تصریح کرد: اگر وطن‌پرستی همراه با آگاهی لازم باشد شاهد پیشرفت‌های عظیم در زمینه‌های مختلف مثل پزشکی، صنعت، هنر و ... خواهیم بود و شور و احساساتی که از عشق به وطن نشات می‌گیرد تنها کافی نیست، بلکه باید به صورت آگاهانه و با دلایل منطقی به دفاع از هویت ملی پرداخت.
قیامتی با بیان اینکه در هیچ کشوری نمی‌توان هم‌زمان بزرگ‌ترین حماسه‌سرای جهان همچون فردوسی و بزرگ‌ترین عاشقانه‌سرایی چون حافظ و دیگر بزرگان ادب را یافت، اظهار کرد: از این رو ضروری است که مردم از پیر تا جوان، شخصیت‌های شاخص هر حوزه علمی و ادبی را به درستی بشناسند تا بتوانند به دور از احساس‌گرایی افراطی و با قاطعیت از پیشینه و فرهنگ کشور در برابر تهاجم‌های داخلی و خارجی پاسداری کنند.
این شاهنامه‌پژوه گفت: هیچ کشوری در دنیا مانند ایران به این اندازه در جذب افراد خاورشناس قوی عمل نکرده است و سرزمین دیگری را نمی‌توان یافت که اندیشمندان و دانشمندان بسیار زیادی مثل «ویلیام جونز»، «ویکتور هوگو» و «آندره ژید» آن را ستایش کرده باشند. در کشور همسایه یعنی تاجیکستان با صدور یک دستور دولتی تعداد بسیار بالایی از شاهنامه به صورت رایگان در بین مردم توزیع می‌شود که این نشان از اهمیت بالای فردوسی و کتاب مهم او در میان دیگر فارسی زبانان دنیا دارد. نقد کردن اگر با بی‌حرمتی همراه نشود و با لحن و کلام درستی صورت بگیرد حتی در رابطه با نقد شاهنامه و خالق آن هیچ ایرادی ندارد.
نقش کلیدی خبرنگاران در ارتقای فرهنگ عمومی
قیامتی در خصوص نقش رسانه‌ها و خبرنگاران در این حوزه خاطرنشان کرد: رسانه‌ها در مواجهه با چنین جریاناتی نقشی کلیدی دارند و لازم است بیش از گذشته به مسائل فرهنگی و ادبی بپردازند. انتشار مطالب نباید صرفاً بازتابی سطحی از وقایع جامعه باشد، بلکه خبرنگاران باید با نگاهی عمیق‌تر به معرفی و تبیین نمادهای ملی توجه کنند.
وی تأکید کرد: طراحی و ایجاد زیرساخت‌های فرهنگی بر عهده نهادهای دیگر است، اما خبرنگاران می‌توانند در کنار بازنشر رویدادها نقش مهمی در ارتقای فرهنگ عمومی ایفا کنند. هر چند که خبرگزاری‌ها تاکنون در این زمینه وظایف خود را به درستی انجام داده‌اند.
وی با بیان اینکه جامعه خبرنگاران قادر به ایجاد مطالبه ملی در رسانه‌ها است، ادامه داد: نهادهایی مانند آموزش و پرورش نیز که متولیان جریان‌های فرهنگی هستند این توانایی را دارند که با استفاده از ظرفیت‌های موجود همبستگی ملی را قدرتمندتر از قبل رقم بزنند.
انتهای پیام
نظرات