رضا اخلاص‌مند یکشنبه ۱۸ آبان در مدرسه پاییزه مدیریت خشکسالی، اظهار کرد: استان همدان با یک شروع سال آبی خشک و کاهش بی‌سابقه بارش‌ها مواجه است و برای حفظ این نعمت باید برنامه‌ریزی کنیم و با توکل بر منشأ اصلی نزول باران، از خرد جمعی و علمی برای گذر از این بحران بهره بگیریم.
وی ضمن تقدیر از حضور دانشجویان در مدرسه پاییزه مدیریت خشکسالی، گفت: امروز پدیده خشکسالی یکی از جدی ترین، پیچیده‌ترین و در عین حال خاموش‌ترین چالش‌های قرن حاضر بوده و دیگر یک حادثه استثنایی نیست، بلکه بخشی از واقعیت جدید اقلیمی سرزمینی ما شده است.
اخلاص‌مند میانگین بارش‌ها استان همدان در سال آبی گذشته در چنین روزی را ۲۱ میلی‌متر و در بلندمدت ۵۶ ساله، ۳۶ میلی‌متر دانست و افزود: این آمار بیانگر ۱۰۰ درصد کاهش بارندگی است که نه تنها در یک دوره خشکسالی قرار داریم، بلکه با یک تشدید ناگهانی و یک شروع بسیار خشک و نگران‌کننده در سال آبی جاری روبرو هستیم و این وضعیت، حوضه‌های آبریز ما، به ویژه سدها و منابع آب زیرزمینی را تحت فشار بی‌سابقه‌ای قرار خواهد داد.
وی محور اول را پیش‌بینی کوتاه‌مدت و بلندمدت خشکسالی و سنگ بنای هر گونه برنامه‌ریزی، برای مدیریت خشکسالی دانست و افزود: پیش‌بینی کوتاه‌مدت به ما کمک می‌کند تا برای فصل زراعی پیش‌رو، تخصیص آب را بهینه کرده و هشدارهای لازم را صادر و پیش‌بینی بلندمدت نیز با استفاده از سناریوهای تغییر اقلیم، به ما چشم‌اندازی از آینده می‌دهد تا زیرساخت‌ها و راهبردهای کلان خود را بر اساس آن طراحی کنیم.
وی در محور دوم صحبت‌های خود با بیان اینکه خشکسالی تنها به معنای نباریدن باران نیست، و ما با زنجیره‌ای از خشکسالی ها روبرو هستیم، افزود: خشکسالی هواشناسی که با کاهش بارش آغاز می‌شود و ما هم‌اکنون در اوج آن هستیم، خشکسالی کشاورزی نیز وقتی رطوبت خاک برای محصولات کشاورزی کافی نباشد، و خشکسالی هیدرولوژیکی با کاهش جریان رودخانه‌ها، افت تراز زیرزمینی و کاهش ذخایر سدها خود را نشان می‌دهد.
اخلاص‌مند در محور سوم به اثرات زیست‌محیطی، اقتصادی-اجتماعی و سیاسی و تاب‌آوری اشاره کرد و افزود: خشکسالی، پدیده‌ای فراگیر بوده که دامنه تأثیراتش از محیط زیست فراتر رفته و تمام ارکان جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد و اثرات زیست‌محیطی شامل فرونشست زمین، خشکیدن تالاب‌ها و چشمه‌ها، کاهش کیفیت آب و نابودی تنوع زیستی است.
وی اثرات اقتصادی-اجتماعی را کاهش تولیدات کشاورزی، بیکاری، مهاجرت اجباری از روستاها به شهرها و تشدید تنش‌های محلی بر سر آب دانست و افزود: اثرات سیاسی می‌تواند امنیت غذایی و حتی امنیت ملی را به مخاطره بیندازد.
اخلاص‌مند افزود: در مفهوم تاب‌آوری، جامعه و اکوسیستم خود را به گونه‌ای توسعه دهیم که در برابر شوک‌های خشکسالی، نه تنها مقاومت کنند، بلکه بتوانند به سرعت خود را بازیابی کنند.
وی محور چهارم را کاهش اثرات سوء خشکسالی بر منابع آبی، دارای دو راهکارها اصلی دانست و اظهار کرد: راهکار اول مدیریت تقاضا و افزایش بهره‌وری، شامل توسعه کشت‌های گلخانه‌ای، ترویج آبیاری نوین، اصلاح الگوی کشت، نصب کنتورهای هوشمند و فرهنگ‌سازی برای مصرف بهینه آب شرب و راهکار دوم، مدیریت عرضه شامل بازچرخانی آب و جایگزینی پساب با آب مصرفی صنایع پر آب طلب می توان به اهداف مورد نظر نائل شد.
اخلاص مند محور پنجم، را مدیریت مشارکتی در شرایط خشکسالی دانست و تصریح کرد: خشکسالی را نمی‌توان با دستور از بالا مدیریت کرد بلکه موفقیت در گرو همکاری و مشارکت تمامی ذی‌نفعان، از جمله کشاورزان، صنعتگران، شوراهای اسلامی و سازمان‌های مردم‌نهاد بوده و شما دانشجویان می‌توانید به عنوان پل ارتباطی بین بدنه علمی کشور و جامعه محلی، در نهادینه‌سازی این مشارکت نقش آفرینی کنید.
وی در محور ششم به اثرات خشکسالی بر منابع آب شرب سطحی، تاکید کرد و یادآور شد: تأمین آب شرب سالم، اولین و حیاتی‌ترین اولویت ما بوده و خشکسالی مستمر، حجم آب پشت سدها که نقش مهمی در تأمین آب شرب دارد را به شدت کاهش می‌دهد که این امر، هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی چالش‌های بزرگی برای تصفیه‌خانه‌ها و شبکه توزیع آب ایجاد می‌کند و هزینه‌های گزافی را به صنعت آب تحمیل می‌کند.
اخلاص‌مند محور هفتم را پیامدهای ناشی از بهره‌برداری ثانویه از منابع آب زیرزمینی دانست و افزود: وقتی آب سطحی کافی نباشد، فشار اصلی به سمت منابع آب زیرزمینی معطوف می‌شود، بهره‌برداری ثانویه یعنی ادامه برداشت از چاه‌ها در شرایطی که سفره‌ها دیگر توان بازیابی طبیعی خود را ندارند که پیامدهای فاجعه‌بار این عمل فرونشست زمین و خشکیدن قنات‌ها و چشمه‌های تاریخی است که میراث فرهنگی و طبیعی ما هستند.
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای همدان در محور هشتم از صحبت‌های خود از تغییر اقلیم و تأثیر آن بر خشکسالی در اقلیم استان گفت و یادآور شد: آنچه که امروز تجربه می‌کنیم، تنها یک دوره خشک طبیعی نیست، تغییر اقلیم الگوهای بارش را در ایران تغییر داده است، مشاهدات نشان می‌دهد که بارش‌های برف در استان کاهش شدیدی داشته‌اند.
اخلاص‌مند افزود: خشکسالی یک تهدید است، اما می‌تواند به یک فرصت برای بازنگری اساسی در مدل‌های توسعه، تغییر نگرش‌ها و ایجاد همبستگی ملی تبدیل شود.
وی با بیان اینکه مدرسه پاییزه تنها یک دوره آموزشی نیست؛ و یک فراخوان به اتحاد و اقدام است، خاطرنشان کرد: از شما می‌خواهم که موضوع پایان‌نامه‌ها و پروژه‌های تحقیقاتی خود را با اولویت‌های بحران آب و خشکسالی در استان همدان گره بزنید. شرکت آب منطقه‌ای استان همدان، آماده است تا بستری برای تبدیل ایده‌های نوآورانه شما به پروژه‌های عملیاتی فراهم کند.
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای همدان آب را، محور توسعه پایدار دانست و افزود: امروز، محور توسعه پایدار، مدیریت خردمندانه خشکسالی است.
انتهای پیام
نظرات