محمد صفریان در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه دیابت نه‌تنها با دارو، بلکه با دانش تغذیه و رفتار درست غذایی مهار می‌شود، اظهار کرد: درواقع تغذیه، رکن نخست درمان و پیشگیری از دیابت محسوب می‌شود. تغذیه و سبک زندگی سالم اساس مدیریت دیابت است؛ همان‌گونه که تغذیه درست پایه درمان است، اساس پیشگیری نیز محسوب می‌شود. ما باید عادات غذایی خود را بازسازی کنیم؛ یعنی مصرف غذاهای پرچرب و شیرین را کاهش دهیم، از روغن‌های ناسالم و غیرمجاز دوری کنیم و در مقابل، مصرف سبزیجات، حبوبات و مواد حاوی فیبر را در رژیم غذایی روزانه افزایش دهیم.

وی افزود: آنچه امروز در علم تغذیه تحت عنوان الگوی تغذیه مدیترانه‌ای شناخته می‌شود؛ نمونه‌ای مطلوب برای بیماران دیابتی و افراد در معرض خطر است. رژیم مدیترانه‌ای سرشار از سبزیجات، میوه، غلات کامل، فیبر بالا و روغن‌های سالم گیاهی است. در این رژیم، مصرف غذاهای سرخ‌کرده و روغن‌های سوخته به حداقل می‌رسد و تمرکز بر آشپزی سبک و سالم است. چنین الگویی می‌تواند هم در کنترل قند خون و هم در بهبود وضعیت چربی‌ها نقش مؤثری داشته باشد.

درمان مؤثر، صرفاً پرهیز نیست

این عضو بورد تغذیه کشور با تأکید بر اینکه در کنترل بیماری دیابت نباید به حذف یک گروه غذایی خاص اکتفا کرد، خاطرنشان کرد: بسیاری از بیماران گمان می‌کنند اگر قند و شیرینی را کنار بگذارند، دیابتشان درمان می‌شود؛ درحالی‌که باید کل رژیم غذایی و الگوی مصرف کالری تحت نظر متخصص تنظیم شود. کنترل وزن، مدیریت وعده‌ها و تعادل در دریافت چربی و کربوهیدرات، اصل اساسی در هر برنامه غذایی برای دیابتی‌هاست. درمان مؤثر، صرفاً پرهیز نیست؛ بلکه تنظیم عادت‌های روزمره در خوردن، خواب، تحرک و حتی آرامش ذهنی است. دیابت نتیجه سال‌ها سبک زندگی ناسالم است، نه‌فقط انتخاب چند وعده غذایی اشتباه.

صفریان با اشاره به تفاوت عمده میان دیابت نوع یک و نوع دو، گفت: در دیابت نوع یک، چالش اصلی ترس از افت قند است و نیاز به کنترل دقیق میزان دریافت انرژی و انسولین وجود دارد؛ اما در دیابت نوع دو که شایع‌تر است، بیشتر با مسئله چاقی، مقاومت به انسولین و مصرف بیش از حد کالری مواجه‌ایم؛ در این حالت، باید چربی‌های اشباع و سرخ کردنی‌ها محدود شوند.

وی با بیان اینکه هر بیمار باید براساس ویژگی‌های بدنی و سوابق خانوادگی‌اش رژیم اختصاصی داشته باشد، بیان کرد: هیچ رژیم واحدی برای همه بیماران مناسب نیست. متخصص تغذیه بر اساس سن، وزن، توده عضلانی و میزان فعالیت بدنی، رژیم را تنظیم می‌کند. در سالمندان به ویژه باید مراقب کاهش بیش از حد وزن و از بین رفتن توده عضلانی بود؛ چون سوءتغذیه در این سن می‌تواند خطرناک‌تر از خود دیابت باشد.

این عضو بورد تغذیه کشور توضیح داد: دیابت نوع دو تا حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد ریشه ژنتیکی دارد؛ اگرچه ژن‌ها در بروز این بیماری نقش قابل‌توجهی دارند، اما سبک زندگی ناسالم می‌تواند در بروز و شدت بیماری اثر بگذارد. رژیم‌های پرکالری، کم‌تحرکی، بی‌نظمی خواب و استرس مزمن، همه از عواملی‌اند که استعداد ژنتیکی را فعال‌تر می‌کنند؛ بنابراین اصلاح رفتار و عادت‌های روزمره تفاوت واقعی ایجاد می‌کند.

صفریان درباره تصورات غلط عموم مردم درباره بیماری دیابت، گفت: برخی تصور می‌کنند خوردن شیرینی باعث دیابت می‌شود؛ اما درواقع در افرادی که در آستانه ابتلا به دیابت قرار دارند، میل به خوردن شیرینی افزایش می‌یابد. یعنی رابطه معکوس است. بنابراین باید نگاه علمی داشت و رژیم را متناسب با شرایط فیزیولوژیک فرد تنظیم کرد.

استرس و خواب؛ عوامل پنهان در کنترل قند خون

وی با تأکید بر تأثیر مستقیم استرس و خواب بر دیابت، اظهار کرد: سبک زندگی، فقط به غذا محدود نمی‌شود. استرس‌های مکرر می‌تواند با تحریک ترشح هورمون‌های استرس مثل کورتیزول، قند خون را افزایش دهد و کنترل بیماری را دشوارتر کند. خواب ناکافی یا بی‌کیفیت نیز به همین ترتیب با آسیب به متابولیسم بدن، احتمال مقاومت به انسولین را بالا می‌برد. اگر فرد دیابتی بتواند تعادل روحی خود را حفظ کند، غذای سالم مصرف کند و خواب کافی داشته باشد، قند خونش به مراتب بهتر از کسی است که فقط دارو مصرف می‌کند اما استرسش را مدیریت نمی‌کند.

این متخصص تغذیه خطاب به خانواده‌ها، بیان کرد: در خانه‌هایی که فرد دیابتی زندگی می‌کند، تمام اعضا باید الگوی تغذیه‌ای سالم را رعایت کنند. حذف غذاهای شیرین و سرخ‌کرده فقط برای بیمار نیست؛ بلکه برای سلامت همه مفید است. سفره خانواده باید سرشار از سبزیجات تازه، پروتئین‌های بدون چربی و غذاهای آب‌پز یا بخارپز باشد. توجه به حجم وعده‌های غذایی اهمیت زیادی دارد. بسیاری از بیماران حتی اگر غذای سالم بخورند، به دلیل پرخوری دچار چاقی و افزایش قند خون می‌شوند. باید به تعادل کالری و تناسب وعده‌ها دقت کرد.

صفریان درباره ورزش برای مبتلایان دیابت، افزود: فعالیت بدنی منظم یکی از پایه‌های درمان است، اما باید در زمان مناسب انجام شود. اگر قند خون کنترل نشده باشد، انجام ورزش‌های سنگین خطرناک است. بیمار باید ابتدا قند خون خود را با کمک پزشک تثبیت و سپس طبق برنامه ورزشی ایمن، شروع به فعالیت کند.

ضرورت پیشگیری از دیابت خاموش

وی با هشدار نسبت به شیوع دیابت خاموش، گفت: دیابت یکی از بیماری‌هایی است که گاهی سال‌ها بدون علامت مشخص در بدن پیشرفت می‌کند. بنابراین انجام آزمایش قند خون به ویژه بعد از ۳۵ تا ۴۵ سالگی، باید به یک عادت دوره‌ای تبدیل شود. تشخیص زودهنگام، مانع از عوارض خطرناکی همچون اختلال کلیه، آسیب عصبی و بیماری قلبی می‌شود.

این عضو بورد تغذیه کشور ادامه داد: دیابت بیماری ساده‌ای نیست، اما می‌توان با آگاهی آن را مدیریت کرد. مشکل اینجاست که برخی بیماران وجود بیماری را انکار می‌کنند و کنترل قندشان مختل می‌شود. قبول واقعیت ابتلا به دیابت، نخستین گام درمان است. کسی که دیابت را نپذیرد، هرگز قادر به کنترل آن نخواهد بود.

دیابت پایان زندگی نیست

صفریان با تأکید بر نگاه علمی به این بیماری، خاطرنشان کرد: دیابت پایان زندگی نیست. اگر بیمار از روز نخست آن را بپذیرد، سبک زندگی خود را اصلاح کند، رژیم غذایی و ورزش را طبق اصول انجام دهد، نه‌تنها طول عمری طبیعی خواهد داشت بلکه کیفیت زندگی‌اش نیز افزایش می‌یابد. اما انکار بیماری، بی‌توجهی به توصیه‌های تغذیه‌ای و استرس مداوم، همان عواملی هستند که دیابت را از یک بیماری قابل‌کنترل به یک تهدید جدی تبدیل می‌کنند.

وی اضافه کرد: تغذیه سالم، بستر تمام درمان‌هاست؛ هیچ دارویی جایگزین رفتار غذایی درست نمی‌شود. با آگاهی و نظم در سبک زندگی، می‌توان از دیابت پیشگیری کرد یا عوارض آن را تا حد زیادی کاهش داد. سلامتی نتیجه تصمیم‌های کوچک روزمره است، نه درمان‌های استثنایی.

انتهای پیام