معاون حفظ، احيا و ثبت آثار تاريخي اداره کل ميراث فرهنگي و گردشگري خراسان رضوي با اشاره به اين‌که هر کاري از جمله گازکشي در حريم توس منوط به کار کارشناسي و تهيه‌ي طرح تفصيلي عرصه‌ي تاريخي شهر توس است، گفت: ثبت جهاني توس، سنگ بزرگي است كه برداشتن آن دشوار است.
حميدرضا محمدي نيک‌پور در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) در خراسان رضوي، با اشاره به اين‌كه پرونده‌ي دكل‌هاي توس هم‌چنان در دو شعبه [دادگاه] در حال پي‌گيري است، اظهار كرد: موضوع دکل‌ها هنوز به نتيجه‌ي نهايي نرسيده و درحال رسيدگي است.
وضعيت كنوني توس پيچيده است
وي منظر توس را يك منظر فرهنگي دانست و بيان كرد: تلاش مي‌كنيم، اين منظر را به سيمايي كه نياز دارد نزديك كنيم تا سيماي كالبدي، اجتماعي و حتا اقتصادي توس شكل فرهنگي پيدا كند. شايد برخي افراد توس را با آرامگاه فردوسي بشناسند، اما توس يك پيشينه، بستر فرهنگي، مركز ثقل و وزنه‌ي فرهنگي براي ايران است و فردوسي نيز يكي از مهره‌هاي بزرگ آن است.
معاون اداره کل ميراث فرهنگي و گردشگري خراسان رضوي با بيان اين‌که وضعيت كنوني توس پيچيده است، درباره‌ي کاربري مناسب توس گفت: ما بايد براي توس، طرح و فكر مناسبي داشته باشيم و نمي‌توانيم تصميمي يك‌جانبه و صريح بگيريم.
وي ادامه داد: بايد در اين زمينه، كارشناسي انجام شود. ما نه تعصب‌هاي كوركورانه را مي‌پسنديم و نه مي‌خواهيم فقط يك راه حل سريع و راحت ارائه كنيم. مد نظر اين است كه يك كار درست فرهنگي در توس انجام شود. مردم هم بخش اصلي فرهنگي را در طول تاريخ برعهده داشته‌اند و خواهند داشت.
محمدي نيک‌پور اظهار كرد: ما در اين زمينه نمي‌خواهيم مشكلات مردم را فقط به‌دليل آن‌كه اعتراض نداشته باشند، رفع كنيم بلكه به آن‌ها به‌عنوان يك شاخصه‌ي فرهنگي نگاه مي‌كنيم. از نظر ما حضور مردم آن‌چنان كه سبب ارتقاي فرهنگي مجموعه شود، ملاك است.
منظر توس در صورت گازكشي از روي زمين برهم مي‌خورد
وي درباره‌ي توافق انجام‌شده براي گازكشي به عرصه‌ي توس، گفت: در اين توافق‌نامه قيد شده است كه گازكشي بايد با رعايت ضوابط ميراث فرهنگي و نظارت اين سازمان انجام شود. كليت تصميم‌گيري ما اين است كه هر اقدامي در حوزه‌ي عرصه‌هاي تاريخي نبايد موجب آسيب شود، بلکه بايد موجب ارتقاي فرهنگي شود. اگر كار كارشناسي انجام شود، مشخص مي‌شود كه عرصه‌ي اين عمل، محدوده و شكل آن چه خواهد بود. بنابراين موضوع گازكشي منوط به يك مطالعه و بررسي دقيق خواهد بود.
محمدي نيك‌پور با تأييد برهم خوردن منظر توس در صورت گازكشي از روي زمين، يادآوري كرد: با كار كارشناسي هيچ‌چيز غيرشفاف نخواهد بود. در حوزه‌ي ميراث فرهنگي، نگاه فرهنگي است و ما در آنچه اين نگاه را مخدوش كند و به آن صدمه بزند، نظرهاي خود را مطرح مي‌كنيم و با آن مخالفت يا موافقت مي‌كنيم يا راه ميانه را پيش مي‌گيريم تا آن نگاه را تأمين كند. در غير اين صورت، با در اختيار قرار دادن اطلاعات كافي، نظر خود را به مديران استاني خواهيم گفت.
وي درباره‌ي اطمينان از انجام نشدن گازكشي پيش از پايان كار كارشناسي، بيان كرد: من براي قول دادن در اين‌باره، نماينده‌ي استان نيستم؛ اما از نگاه ميراث فرهنگي، قول مي‌دهم تا وقتي مشخص نشود كه اين طرح موجب آسيب مي‌شود يا خير، موضوع منتفي است. گرچه طبق متن توافق‌نامه، چنين اجازه‌اي داده نشده است و بدون كار كارشناسي و در نظر گرفتن تمام جوانب، اين كار انجام نخواهد شد و هيچ سازماني اين امر را براي خود نمي‌پسندد.
بحث انتقال روستاها فراموش نشده است
معاون حفظ و احياي آثار تاريخي اداره كل ميراث فرهنگي و گردشگري خراسان رضوي درباره‌ي طرح انتقال روستاها از محوطه‌ي تاريخي توس به خبرنگار ايسنا گفت: تلاش خواهد شد، آنچه صرفه و صلاح دولت و مردم است انجام شود. اين موضوع در جاي خود به ارزيابي دقيق و كار كارشناسي نياز دارد.
وي از تهيه‌ي طرح تفصيلي عرصه‌ي تاريخي شهر توس خبر داد و اظهار كرد: در اين طرح، راه‌كار و نحوه‌ي برخورد با چنين موضوع‌هايي مشخص خواهد شد. قرارداد اين طرح سال گذشته بسته شد و تا پايان امسال نيز به ما تحويل داده خواهد شد. اين طرح پس از كار كارشناسي، گذر از چند مرحله و تصويب نهايي، ملاك عمل ما خواهد بود. به‌عنوان مثال، شيوه‌ي دقيق عمل درباره‌ي يك روستا منوط به تهيه طرح تفصيلي خواهد بود.
او موضوع‌هاي گوناگون را براي كار كارشناسي قابل طرح دانست و افزود: يك جبهه‌ي كار كارشناسي در حوزه‌ي آثار تاريخي و فرهنگ، مردم است و ديگري بحث مشكلات مردم است كه بايد برآيند آن انجام شود تا تمام ملاك‌ها را به‌شكل جامع پوشش دهد. بحث انتقال روستاها نيز فراموش و حذف نشده، اما هر اقدامي به تهيه‌ي طرح تفصيلي منوط شده است.
مناطق باستاني ارزشمندي در حريم توس داريم
محمدي نيک‌پور با اشاره به اين‌كه عرصه‌ي توس 360 هكتار است، گفت: حريم منظري توس 9 كيلومتر است و دکل‌ها نيز در همين حريم قرار گرفته‌اند. طول بارو حدود هشت‌هزار متر است كه نزديک 500 متر آن سال گذشته مرمت شد و براساس قرارداد جديد، 1200 تا 1600 متر آن امسال مرمت خواهد شد. هم‌چنين قرار است، يكي از دروازه‌ها از اعتبار سال 1389 مرمت شود.
وي با اشاره به اين‌كه در حريم توس مناطق باستاني ارزشمندي داريم، ادامه داد: توس باستاني و تپه‌ي «دوين» در اين حريم قرار دارد كه مربوط به پيدايش توس است. «تابران» و «پاژ» نيز به دوره‌هاي پس از آن و توس تاريخي متعلق است. سال گذشته، در ارگ توس و محدوده‌ي طرح جلوخان كاوش‌هايي انجام شد كه نشان مي‌دهد، اثر تاريخي در محدوده‌ي جلوخان قرار ندارد.
او اولويت اين سازمان را حفاظت از آثار دانست و افزود: در كنار حفاظت، موضوع پژوهش بسيار اهميت دارد. ما سال گذشته و امسال گزارش‌هاي محدودي از تعرض به توس داشتيم، از جمله استفاده از ماشين‌آلات براي زمين كشاورزي يا جاده‌كشي كه به آثار بسيار ضربه مي‌زند. پس از رخ دادن موردي در سال گذشته، نشانه‌گذاري براي اطلاع مردم از محوطه‌ي تاريخي آغاز شد. اين موضوع‌ها رفته‌رفته روبه كاهش است و در اين زمينه، انجمن‌هاي غيردولتي بسيار مؤثر بوده‌اند.
محمدي نيک‌پور حجم آثار تاريخي را نسبت به رسيدگي به تمام آن‌ها بسيار بيش‌تر ارزيابي و بيان كرد: نمي‌توان تصور كرد هيچ كسي قصد آسيب زدن و تاراج آثار تاريخي را ندارد. به اين منظور تلاش شده است، نگهباني كامل انجام شود. تلاش ما در حوزه‌ي حفاظت، شبانه‌روزي بوده است.
ثبت جهاني توس سنگ بزرگي است
وي ساخت‌وساز در عرصه‌ي توس را غيرمجاز دانست و گفت: براي برخورد با اين امر نظارت لازم است. البته شايد مي‌توانستيم بيش‌تر نظارت داشته باشيم، اما هيچ‌گاه چنين نبوده است كه اين منطقه‌ي تاريخي فراموش شود و اجازه‌ي هر كاري در آن داده شود. تلاش شده است تا جاي ممكن تخلف‌ها به حداقل برسد.
معاون اداره كل ميراث فرهنگي و گردشگري خراسان رضوي با اشاره به مصوب شدن طرح آمايش توس از سال 1384، اظهار كرد: از جمله پروژه‌هاي اين طرح، طرح تفصيلي توس است كه جهت‌گيري‌ها و خط مشي را در سال‌هاي آينده مشخص مي‌كند. به اين ترتيب به ثبت جهاني نزديك مي‌شويم. ما بايد قدرت نگهداري و تمام جنبه‌هاي يك اثر را درنظر بگيريم و سپس سراغ ثبت جهاني برويم. به اين ترتيب براي ثبت جهاني، نقاط ديگري در خراسان اولويت دارند كه موانع كم‌تري در اين راه دارند.
او معتقد است: ثبت جهاني توس سنگ بزرگي است كه برداشتن آن دشوار است، پس از تصويب جهاني نيز وظيفه‌ي ما سنگين‌تر خواهد شد و ابتدا بايد برخي مشكلات را مانند روستاها و اطلاعات پژوهشي در داخل كشور حل كنيم.
وي اولويت ثبت جهاني را با آثاري دانست كه شأن ملي و فرهنگي ما را حفظ كنند و بيان کرد: بايد مسائل اجتماعي، اقتصادي، گردشگري و ويژگي‌هاي منحصربه‌فرد آثار براي ثبت جهاني در نظر گرفته شود. در استان خراسان رضوي، 15 مجموعه شرايط و قابليت ثبت جهاني دارند و امسال گام‌هاي بهتري نسبت به گذشته برداشته‌ايم و از جمله، اقدامات كارشناسي حدود پنج اثر براي تهيه‌ي پرونده آغاز شده است.
معاون حفظ و احياي اداره كل ميراث فرهنگي و گردشگري خراسان رضوي درباره‌ي طرح جلوخان نيز توضيح داد: با توجه به اين‌كه پس از حرم امام رضا (ع)، توس بيش‌ترين گردشگر را در مشهد دارد، اين طرح از سال گذشته آغاز شد. در اين طرح، سه گودال باغچه براي فضاهاي تجاري، خدماتي و فرهنگي در نظر گرفته شده است. علاوه بر اين، طرح كف‌سازي باغ آرامگاه داده شده است و به احتمال زياد، در برنامه‌هاي سال 1389 خواهد بود.
انتهاي پيام
نظرات