عصر دومین سالگرد تصویب برجام فرصتی کوتاه برای خبرگزاری دانشجویان ایران فراهم شد تا در طبقه دوم یکی از اتاق‌های مجموعه نهاد ریاست جمهوری بتواند با مجید تخت روانچی که چند ماهی است از سی تیر به پاستور نقل مکان کرده گفت‌وگو کند، عضو سابق تیم مذاکرات هسته‌ای این روزها حوزه کاری اش گسترده تر از مباحث سیاست خارجی شده و فعل و انفعالات حوزه داخلی را نیز پیگیری می کند: «از اینکه بخواهیم وارد فاز خروج از برجام شویم، استقبال نمی‌کنیم، اما برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام داده‌ایم که جزئیات آن در زمان لازم اعلام خواهد شد.»
با مجید تخت روانچی، درباره وضعیت اقتصادی پس از برجام هم صحبت کردیم. او همچنان به سرمایه گذاری شرکت های بزرگ اروپایی از جمله شرکت های بین المللی نفتی در ایران امیدوار است و معتقد است، در توافق خرید هواپیما از شرکت ایرباس، تغییری رخ نداده است: «من در موضوع خرید هواپیماها تحول جدیدی مشاهده نمی‌کنم.» مصاحبه را که بخوانید دلایل احتمال تاخیر در قرارداد ایرباس و کندی همکاری بانک های بزرگ اروپایی با ایران برایتان روشن می شود، چرا حدود 20 میلیارد دلار پول نفت ایران هنوز از طرف چپنی ها به ایران تحویل نشده است؟ موضع اروپایی ها در صورت خروج آمریکا از برجام چیست؟ توافق مهم ایران و ایتالیا قبل از تصمیم اخیر ترامپ چه بود؟ مصاحبه ایسنا با معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور را بخوانید.
ایسنا: هفته گذشته دومین سالگرد آغاز اجرای برجام بود. با توجه به مشکلات اقتصادی این روزها، جنابعالی چه سهمی برای این توافق بین‌المللی، در خروج ایران از بن‌بست‌های سیاسی و اقتصادی قائل هستید؟
تخت‌روانچی: با کلمه «بن‌بست سیاسی و اقتصادی» اینگونه که شما بکار بردید، موافق نیستم. اوایل دهه 80 شمسی بحرانی غیرضروری درباره پرونده هسته‌ای ایران ایجاد شده بود و به مرور زمان کسانی که خیرخواه مردم ایران نبوده و نیستند، از این موضوع بی‌پایه و اساس سوء استفاده کردند. این افراد از مساله‌ای که هیچ موضوعیتی نداشت یک کاخ پوشالی ایجاد کردند و تحریم‌هایی ظالمانه در آمریکا، اروپا و شورای امنیت علیه ایران تصویب کردند. در این شرایط مذاکرات برجام تمام پایه‌های این داستان پوشالی را از بین برد.
طبیعتا در طول سال‌های پیش از مذاکرات برجام، غرب تحریم‌هایی علیه ملت ایران اعمال کرده بود و یکسری فشارها بر اثر این تحریم‌های ظالمانه به کشور وارد شد اما برجام این فرصت را ایجاد کرد که ما پروژه ایران‌هراسی را خنثی کنیم و کمر تحریم‌ها را بشکنیم. همزمان بتوانیم حق مردم ایران را برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای بگیریم و اتهاماتی که به ناحق به مردم ایران می‌زدند را رفع کنیم. برجام برای ما فرصتی به وجود آورد تا بتوانیم حقانیت خود را ثابت کنیم و بگوییم که این تحریم‌ها به ناحق تحمیل شده و برنامه هسته‌ای ما از ابتدا صلح‌آمیز بوده است. ما به دنبال سلاح هسته‌ای نبوده و نیستیم. همچنین برجام برای ما این فرصت را ایجاد کرد تا بتوانیم چهره دشمن را افشا کنیم. در کنار این دستاوردها، فرصت‌های اقتصادی نیز ایجاد شد و توانستیم در پی رفع تحریم‌های ظالمانه از آنها استفاده کنیم.
به همه منابع حاصل از فروش نفت خود در بانک‌های دنیا دسترسی داریم
ایسنا: به فرصت‌هایی که پس از برجام ایجاد شده است اشاره کردید، اما همانطور که در جریان هستید، ایران همچنان از نظر مبادلات بانکی بین‌المللی محدودیت‌هایی دارد. آقای عراقچی، همتای شما در مذاکرات هسته‌ای نیز در صحبت‌های اخیر خود به این موضوع اشاره کردند. آیا در ماه های اخیر در مذاکراتتان با طرف‌های اروپایی، پیگیر رفع محدودیت های بانک های بزرگ بوده اید؟
تخت‌روانچی: اینکه در بحث بانک‌ها هنوز برخی مشکلات حل نشده، صحیح است، اما این سخن به آن معنا نیست که الان با دنیا ارتباط بانکی نداریم؛ پیش از برجام، پول‌های حاصل از فروش نفت مان در کشورهای وارد کننده نفت می ماند و ما برای دسترسی به آن پول‌ها با مشکلاتی مواجه بودیم اما بعد از برجام این مانع رفع شد و ما به همه منابع حاصل از فروش نفت خود در بانک‌های دنیا دسترسی داریم. از ابتدای سال 96 کمتر از 40 میلیارد دلار نفت توسط ایران فروخته شده که پولش به حساب‌های بانک مرکزی منتقل شده است. در حقیقت در بحث فروش نفت و ارتباطات بانکی مرتبط با این موضوع، مشکلات موجود در گذشته را رفع کرده‌ایم.وقتی درباره مشکلات بانکی صحبت میشود، اشاره شان به نحوه ارتباط با بانک‌های بزرگ خارجی است که عمدتا در اروپا قرار دارند . این بانک‌ها به دلیل نگرانی از فشار یا جریمه‌هایی که ممکن است آمریکا علیه آنها اعمال کند، خودشان تصمیم می‌گیرند که فعلا وارد کار با ایران نشوند. به جز این بانک‌ها، در حال حاضر بانک‌های کوچک و متوسط کشورهای مختلف با ایران همکاری می‌کنند و بانک‌های مختلف داخلی نیز در حال گشایش ال.سی هستند و به سیستم سوئیفت متصل شده‌اند.
اینکه در برخی محافل صحبت از وجود مشکلات بانکی حل نشده میشود باید مشخص شود که مقصود کدام قسمت است؛ بخشی از مشکلاتی که به بانک‌های بزرگ خارجی مربوط میشود طرح موضوع بجایی بوده و دولت نیز در این زمینه اعتراض خود را مطرح می‌کند. ایران، فشار آمریکا به بانک های بزرگ برای کار نکردن با ایران را بدعهدی آمریکا نسبت به برجام می داند. ما در جلسات کمیسیون مشترک، این اعتراضات را مطرح کرده ایم.
همچنین با اروپایی‌ها، گفت و گوهایی را درباره چگونگی رفع این مشکلات (مشکلات همکاری بانک های بزرگ با ایران) آغاز کرده‌ایم؛البته خود اروپایی‌ها نیز به دنبال رفع این مشکلات هستند. دولت‌های اروپایی می‌دانند اینکه بانک‌های بزرگ دنیا حاضر به کار با ایران نیستند مشکل بزرگی است که می‌تواند در روابط تجاری‌شان با ما تاثیر بگذارد؛ تاکنون در این گفت‌وگوها به پیشرفت‌های خوبی دست یافته‌ایم و هر زمان که مباحث به مرحله‌ای مشخص رسید، جزئیات آن را اعلام می‌کنیم. در سفر اخیر آقای ظریف(وزیر امور خارجه) به بروکسل در این زمینه صحبت‌هایی با اروپایی‌ها مطرح شد. بحث‌ها تا زمان دستیابی به راه‌حل خوب برای این مشکل ادامه پیدا خواهد کرد
صحبت اخیر ترامپ باعث نمی‌شود که اروپایی‌ها بخواهند در چهار ماه آینده چرخش 180 درجه‌ای داشته باشند
ایسنا: در صحبت‌های خود به نگرانی که بانک‌های بزرگ اروپایی درخصوص همکاری با ایران دارند اشاره کردید، با توجه به تصمیم اخیر ترامپ و تعیین ضرب‌الاجل از سوی او برای اروپایی‌ها، فکر نمی‌کنید که این ضرب‌الاجل بر محافظه‌کاری و ملاحظاتی که بانک‌های اروپایی داشته اند تاثیر بگذارد و منجر به تردیدبیشتر در آنها برای همکاری با ایران شود؟ آیا ممکن است تصمیمات اخیر ترامپ بر همکاری بانک‌هایی که هم‌اکنون با ایران همکاری می‌کنند نیز سایه بیافکند؟
تخت‌روانچی: یک روز پیش از اعلام نظر اخیر آقای ترامپ و با لحاظ این موضوع که مشخص نبود رئیس جمهور آمریکا، لغو تحریم‌ها را تمدید می‌کندیا خیر؟ ایران در ایتالیا حدود پنج میلیارد دلار فاینانس پروژه امضا کرد و بانک‌های ایرانی و ایتالیایی درگیر پروژه‌ها شدند. پیام این موضوع بسیار گویاست. اینکه پیش از اعلام نظر رییس‌جمهور آمریکا درباره تمدید لغو تحریم‌ها، ایتالیا تصمیم می‌گیرد که با ایران وارد چنین تعاملی شود، نشان می‌دهدایتالیایی ها مایلند با ایران همکاری کنند.
سایر کشورها نیز می‌دانند چه فرصت‌هایی در همکاری با ایران برایشان وجود دارد. برجام برای اروپا فقط یک پروژه اقتصادی نیست. هر چند آنها می خواهند از تعامل اقتصادی با ایران بهره مند شوند. همانظور که ما باید از مزایای این ارتباط بهره مند شویم. الان مساله برجام برای اروپایی‌ها به مراتب بالاتر از بحث‌های اقتصادی است و شاید بتوان گفت که مباحث امنیتی که برجام برای اروپا به همراه دارد به مراتب مهم تر از تعاملات اقتصادی بین اروپا و ایران است. به گفته خود اروپایی‌ها علت حمایت محکم آنها از برجام این است که آنها برجام را پروژه‌ای چندوجهی می‌بینند که توانسته است هم یکسری از مشکلات اقتصادی و هم یکسری از مشکلات امنیتی آنها را برطرف کند.
مطمئن باشید که طی چند ماه آینده پروژه‌های بیشتری شبیه به پروژه‌هایی که تاکنون با اروپا و دیگر کشورها ایجاد شده، خواهیم داشت و صحبت اخیر ترامپ باعث نمی‌شود که اروپایی‌ها بخواهند در طول چهار ماه آینده چرخش 180 درجه‌ای داشته باشند و وارد فضای دیگری شوندآنها از دستاوردهایی برجام برای منطقه خاورمیانه، اروپا و جامعه بین‌الملل اطلاع دارند.
حدود دو هفته قبل مشاهده کردیم آمریکایی‌ها به دلیل یک بهانه واهی و کاملا بی‌ربط در شورای امنیت جلسه‌ای در ارتباط با تحولاتی که آن روزها در ایران می‌گذشت، تشکیل دادند تا فشاری سیاسی و بین‌المللی به ایران وارد کنند اما آن جلسه نتیجه عکس داد و کشورهای مختلف یکی از پس از دیگری بعد از آن جلسه برجام را تایید کردند. همه این اقدامات دارای پیام‌هایی است و نشان می‌دهد که این آمریکا است که در برجام در موضع انزوا قرار گرفته است و ایران در موضع حق و مورد تایید جامعه بین‌الملل قرار دارد.
.
ایسنا: در صحبت‌های خود از اجرایی شدن پروژه‌های مشترک با اروپایی‌ها طی ماه‌های اخیر خبر دادید، آیا در آینده نزدیک شاهد ورود شرکت‌هایی مانند شِل به ایران و همکاری مشترک نفتی با شرکت های بزرگ اروپایی خواهیم بود؟ آیا شرکت‌های بزرگ طی ماه‌های آینده برای سرمایه گذاری و همکاری ایران خواهند آمد یا اینکه منتظر تصمیم رئیس‌جمهور آمریکا و ضرب‌العجل تعیین شده از سوی وی می‌مانند؟
اگر اروپایی‌ها از نظر فنی به تفاهم‌های مورد نظر دست یابند اقدامات مربوطه را انجام خواهند داد و منتظر اظهارنظر و اقدام ترامپ نمی‌مانند
تخت‌روانچی: روسای این شرکت‌ها مدتی است که با مقامات ما مذاکره می‌کنند. اما پیش‌بینی درباره اینکه آیا این مذاکرات طی چهار ماه آینده به نتیجه می‌رسد یا خیر، کار دشواری است. توجه داشته باشید که قرارداد همکاری توتال و ایران دو هفته پیش از مهلتی که قرار بود رئیس‌جمهوری آمریکا درباره تمدید لغو تحریم‌ها تصمیم بگیرد، منعقد شد. الان هم مذاکرات وزارت نفت با شرکت‌های بزرگ اروپایی در جریان است. مذاکرات قراردادهای نفتی و گازی طولانیاست. اینگونه نیست که یک روزه بتوان با شرکت‌های بزرگ بین‌المللی قرارداد امضاء کرد.
استنباط من این است که اروپایی‌ها می‌خواهنددر حوزه اقتصاد با ایران همکاری کنند. حالا اگر ظرف چهار ماه آتیقراردادهایش منعقد نشود، پای مسائل فنی در میان است نه مسائل سیاسی؛ چراکه تجربه توتال و همکاری با ایتالیایی‌ها نشان می‌دهد که اگر اروپایی‌ها از نظر فنی به تفاهم‌های مورد نظر دست یابند اقدامات مربوطه را انجام خواهند داد و منتظر اظهارنظر و اقدام ترامپ نمی‌مانند.
ایسنا: در مجموع تصمیم اخیر ترامپ را چطور ارزیابی می‌کنید؟چقدر این تصمیم قابل پیش‌بینی بود و آیا با قرار گرفتن برخی اسامی در لیست تحریم‌ها ، می‌توان اقدام اخیر ترامپ را نمایشی خواند؟
تخت‌روانچی: قبلا هم گفته بودیم که پیش بین تصمیم ترامپ درباره تمدید لغو تحریم ها دشوار است. چراکه آنطور در خبرها آمده بود افراد نزدیک به ترامپ در دولت آمریکا همه از ادامه تعلیق تحریم‌ها حرف می‌زدند، اما به دلیل غیر قابل پیش‌بینی بودن ترامپ هیچ کس به قطعیت نمی‌توانست بگوید که او این کار را انجام می‌دهد؛دیدید که در توافق پاریس او برخلاف گفته و توصیه بسیاری از اطرافیانش از توافق خارج شد. تصمیم اخیر ترامپ از چند جهت باید مورد تحلیل قرار گیرد؛ اول اینکه لحنی که ایشان علیه اروپایی‌ها به کار برد، لحنی بسیار زشت بود و در آن نوعی نگاه از بالا به پایین و نگاه برادر بزرگتر وجود داشت که باید علت اینگونه صحبت کردن مشخص شود. او می‌داند که زبان تهدید و اولتیماتوم دادن برای ایرانیان پاسخگو نیست؛ نمی‌خواهم بگویم که این زبان در گفت‌وگو با اروپایی‌ها جواب می‌دهد، بلکه می‌خواهم بگویم که این نوع صحبت و زبانی که ترامپ به کار برد، امروز مورد انتقاد اروپایی‌ها قرار گرفته است.
نکته دیگری که در تصمیم ترامپ وجود دارد تحریم‌هایی است که در کنار تایید تعلیق تحریم‌های هسته‌ای اعلام شد. این اتفاق اقدام جدیدی نبود؛ چراکه آمریکایی‌ها در طول یکسال قبل و حتی یکی دو مرتبه در دوران اوباما نیز که هر دفعه می‌خواستند تعلیق تحریم‌ها را تمدید کنند، برای راضی کردن لابی‌های مختلف داخل آمریکا که ضد برجام بودند، یک سری تحریم‌ها در حوزه‌های مختلف مثلا در زمینه حقوق بشر و تروریسم وضع و یکسری اسامی به لیست تحریمی‌های قبل اضافه می‌کردند. مرتبه آخر نیز به نظر من اقدام برای افزودن نام برخی افراد و نهادها به لیست تحریمی‌های آمریکا نوعی نمایش است. آنها می‌خواهند نشان دهند که نسبت به ایران محکم و فعال هستند. آنها می‌خواهند به نحوی کاری را که در تمدید تعلیق تحریم‌ها انجام دادند، پوشش دهند. البته در آخرین اقدام آمریکا برای قرار دادن اسامی جدید در لیست تحریمی‌ها، اینکه رئیس قوه قضاییه ما را در لیست قرار دادند کار بسیار زشت و خارج از چارچوب های بین‌المللی بود؛ با این اقدام آنها وارد حوزه ای شدند که از کارشان پشیمان خواهند شد. در این زمینه وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی نیز موضعی محکم اتخاذ کرد؛ درست است که از دید ما وضع چنین تحریم‌هایی یک نمایش است اما آنها در حال گذشتن از یک سری خط و خطوط هستند.
ترامپ همچنین پس از تمدید تعلیق تحریم‌ها صحبت‌هایی مطرح کرد که جای تحلیل دارد. مثلا او گفت ایران باید دسترسی آزاد به بازرسان آژانس اتمی بدهد؛ این در حالی است که اولا پرونده ایران در طول دو سال قبل روشن است و گزارش‌های آژانس نیز خیلی واضح همکاری ایران با آژانس و بازرسان را اعلام کرده است. از سوی دیگر خود برجام نیز درباره بازرسی‌ها مطالب روشنی دارد؛ ما اعلام کرده‌ایم که دسترسی به سایت‌های نظامی‌مان امکان‌پذیر نیست. حال ترامپ موضع ما را می‌داند و گزارشات آژانس را نیز می‌داند اما زمانی که اینگونه مطالب را مطرح می‌کند، نشان می‌دهد که او می‌خواهد آدرس جای دیگری را نشان بدهد؛ او در حال جواب دادن به کسانی از جمله صهیونیست‌هایا برخی رژیم‌های دیگر در منطقه است که نسبت به سیاست آمریکا درباره ایران منتقد هستند.
ترامپ در صحبت‌های خود می‌گوید ایران نباید به هیچ وجه به سلاح هسته‌ای دسترسی پیدا کند، این در حالی است که او موضع ما درباره سلاح هسته‌ای را می‌داند؛ ما فتوای رهبری را در این زمینه داریم و همچنین همواره اعلام کرده‌ایم در دکترین دفاعی ما سلاح هسته‌ای جایی ندارد؛ آژانس انرژی اتمی نیز پرونده پی‌ام‌دی را برای همیشه بسته است. وقتی ترامپ در این شرایط چنین حرفهایی را می زند نشان می دهد که بدنبال چیزهای دیگری است. ترامپ در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفته است که محدودیت‌هایی که ایران در برجام پذیرفته باید دائمی باشد،این در حالی است که ما به هیچ وجه قبول نمی‌کنیم و دلیل آن نیز کاملا روشن است؛ چراکه برجام نتیجه دو سال مذاکرات بسیار فشرده‌ای بود که تمام این مسائل در آن مطرح شد و در نتیجه‌گیری‌ای که از آن حاصل شد تعداد سال‌هایی که ایران محدودیت‌هایی را قبول می‌کند، مشخص شده است.
اگر باب شرط گذاشتن از سوی هر کدام از طرفین برجام برای ادامه آن باز شود دیگر توافق معنایی پیدا نمی‌کند؛ چون اصل توافق بر این است که زمانی که طرفین به آن دست یافتند، نسبت به آن احترام بگذارند. از سوی دیگر اگر ترامپ بخواهد از برجام خارج شود یا اینکه به تمدیدلغو تحریم‌ها عمل نکند صراحتاً مغایر با پاراگراف 21 برجام عمل کرده است؛ در این پاراگراف آمده است آمریکا تحریم‌ها را برمی‌دارد و در آینده نیز اینکار را انجام خواهد داد و این کار فقط برای دوره ریاست‌جمهوری اوباما نیست، بلکه تعهدی است که دولت آمریکا متعهد شده و این تعهد در چارچوب یک توافق چند جانبه حاصل شده است و در نهایت هم به قطعنامه شورای امنیت تبدیل شده است. جمهوری اسلامی ایران بارها در سطوح مختلف نظام درباره اینکه بخواهد در برجام عناصر جدیدی معرفی شود یا اینکه برای مذاکره دوباره درباره متن آن تلاش شود، اعلام کرده که تحت هیچ شرایطی این مسائل را بپذیرد و نخواهد پذیرفت.
در حقیقت آمریکایی‌ها نباید برای برجام شرط بگذارند یا اولتیماتوم بدهند. اینها چه کسی را می‌ترسانند؟ بسیار واضح است طرفی که آنها بخواهند بترسانند ایران نخواهد بود و باید برای آنها کاملا روشن باشد که ما از چنین بادهایی نمی‌لرزیم. ما گفته‌ایم که در برجام می‌مانیم و اولین کشوری نخواهیم بود که از آن خارج می‌شویم اما اگر به جایی برسیم که مشاهده کنیم به منافعی که در چارچوب برجام برای ما دیده شده دسترسی پیدا نمی‌کنیم، بدون تعارف با کسی یا توجه به تهدیدی از آن خارج می‌شویم.
نکته دیگری که در سخنرانی اخیر ترامپ وجود دارد اتصال موضوع موشکی به هسته‌ای است؛ او گفته که در قانون آمریکا باید بحث توان موشک و هسته‌ای در کنار یکدیگر قرار بگیرد؛ این بخش نیز از جمله مباحثی است که ما به هیچ‌وجه قبول نمی‌کنیم؛ زیرا اولا ارتباطی میان توان موشکی و فعالیت هسته‌ای خود قائل نیستیم و موشک‌های ما برای حمل سلاح هسته‌ای طراحی نشده‌اند، بنابراین شامل قطعنامه 2231 نیز نمی‌شوند. ما در مورد فعالیت‌های دفاعی‌مان نه از کسی اجازه می‌گیریم و نه به کسی اجازه اظهارنظر می‌دهیم؛ بحث‌های دفاعی ایران قابل مذاکره نیستند و ما این موضوع را نیز خیلی صریح و روشن در گفت‌وگو با اروپایی‌ها و سایر کشورها و همچنین به صورت علنی اعلام کرده‌ایم.
ایسنا: به نظر شما چقدر تصمیم و رفتار آمریکا در متزلزل و مردد کردن طرف‌های اروپایی در همکاری با ایران تاثیرگذار است؟ با توجه به اینکه حجم مبادلات اقتصادی اروپا با آمریکا با رقمی نزدیک به 600 میلیارد دلار به مراتب بسیار بیشتر از حجم مبادلات اقتصادی 20 میلیارد دلاری اروپا و ایران است، آیا این اتفاق در نهایت می‌تواند منجر به تغییر موضع اروپایی‌ها شود؟
تخت‌روانچی: اگر بخواهیم روند رویکرد اروپایی‌ها نسبت به برجام طی دو سال قبل را بررسی کنیم، از آنها انتظار نمی‌رود که موضع خود را تغییر دهند؛ چراکه به صراحت در سطوح مختلف و کشورهای گوناگون بیان کرده‌اند که برجام قابل مذاکره نیست و باید تداوم یابد. آنها حتی پس از بیانیه ترامپ نیز بر این موضوع و موضع تاکید کردند.در عین حال ما با اروپایی‌ها در موضوعات مختلف اختلاف نظرهایی بسیاری داریم که چیز عجیب و غریبی هم نیست؛ در دنیا هیچ دو کشوری پیدا نمی‌شوند که همه نظراتشان منطبق بر یکدیگر باشد؛ آیا اگر دو کشور نظراتشان بر هم منطبق نبود نباید در هیچ زمینه‌ای با هم توافق کنند؟ کشورها به یکدیگر می‌گویند که در فلان زمینه‌ها با هم توافق داریم، لذا توافقنامه‌هایی امضا می‌کنند. ما نیز با اروپایی‌ها در برخی موضوعات نظیر حقوق بشری و مسائل منطقه‌ای اختلاف‌نظر داریم و آنها را نیز کتمان نمی‌کنیم و از گفتن آنها هم خجالت نمی‌کشیم.
البته در مسائل منطقه‌ای در حال گفت‌وگو با آنها در مورد مسائل مربوط به یمن، سوریه و مبارزه با تروریست هستیم و امیدواریم که به طور مثال در قضیه یمن اتفاق خوبی بیفتد و گفت‌وگوها منجر به خروج مردم یمن از گرفتاری و بمباران روزانه شود. در بمباران‌های مردم یمن توسط سعودی‌ها آمریکایی‌ها و برخی کشورهای اروپایی امکانات و تجهیزات مربوطه را در سعودی‌ها داده‌اند؛ در این زمینه ما در حال گفت‌وگو با اروپایی‌ها هستیم تا بتوانیم این معادله را عوض کنیم و به آنها بگوییم که شما باید کمک کنید که رنج مردم یمن کمتر شود. پس اختلاف‌نظر داریم اما در عین حال نیز با آنها گفت‌وگو می‌کنیم.
درباره اینکه آیا این اختلاف‌نظرها در تصمیم‌گیری اروپایی‌ها نسبت به برجام تاثیرگذار است، باید بگویم که سابقه‌ای که اروپایی‌ها در دو سال اجرای برجام داشته‌اند، نشان می‌دهد که اختلاف‌نظرها تاثیری در تصمیم‌گیری آنها نسبت به برجام ندارد؛ چراکه همانطور که پیش از این نیز گفته‌ام بحث برجام برای اروپایی‌ها فراتر از مباحث اقتصادی است. این صحیح است که اگر فقط بحث اقتصادی مطرح باشد با توجه به سقف مبادلات تجاری ما با اروپا 20 میلیارد دلار و میزان مبادلات اروپا با آمریکا حدود 600 میلیارد دلار است، پس آنها بعد از مقایسه حجم مبادلات اقتصادی‌ای که با ایران و آمریکا دارند، ایران را انتخاب نمی‌کنند اما یکی از دستاوردهای مهم سیاست خارجی اروپا و حتی به گفته برخی تنها دستاورد سیاست خارجی این قاره برجام است. اروپایی‌ها برجام را به عنوان موضوعی که در شکل‌گیری آن نقش داشته‌اند، نگاه می‌کنند و معلوم است زمانی که می‌بینندیک نفر آمده برجام را با توهین و خط و نشان کشیدن برای اروپایی‌ها و حرف‌های نامربوط زدن برهم می‌زند، در مقابل او موضع می‌گیرند. نگاه اروپا به برجام در چارچوب مسائل امنیتی است؛ آنها می‌گویند درگیری سوریه باعث مهاجرت پناهجویان بسیاری به اروپا شد در حالی که تعداد کمی از این پناهجویان به دلیل بعد مسافت به آمریکا رفتند؛ اروپایی‌ها معتقدند در این زمینه آنها متضرر می‌شوند و آمریکایی‌ها نمی‌توانند در موضوعی که مربوط به امنیت اروپا است یک نفره نظر بدهند.
ایسنا: اگر اروپا از برجام حمایت نکند، چه میشود؟
تخت‌روانچی: اگر اروپا نیز به برجام عمل نکند، آخر دنیا نمی‌شود؛ زیرا ما برنامه‌ریزی‌های خود را انجام داده و حتی پیش از حضور ترامپ در کاخ سفید انتخاب‌های مختلف را بررسی کردیم و آنها را روبه‌روی خود قرار دادیم؛ آمریکایی‌ها نیز از این موضوع مطلع هستند. ما خود را آماده کرده‌ایم؛ از خروج از برجام استقبال نمی‌کنیم اما آنقدر هم بیخیال نیستیم که یک دفعه ترامپ مطلبی را اعلام کند و ما دست و پای خود را گم کنیم. برنامه‌ریزی‌های لازم انجام شده و بخش‌های مختلف اعم از وزارت امور خارجه، سازمان انرژی اتمی، بخش‌های اقتصادی دولت و همه ارگان‌های کشور اعم از دولتی و غیردولتی می‌دانند که چه کارهایی باید انجام دهند. اما در مجموع برداشت من این نیست که اروپایی‌ها در حال حرکت به سمت خروج از برجام هستند. با این وجود اگر روزی به این سمت حرکت کنند و ترامپ نیز بخواهد اولتیماتومی که به آنها داده را عملیاتی کند، آخر دنیا نخواهد بود.
ایسنا: شرکت هواپیما سازی ایرباس اعلام کرد که هواپیماهای سفارش داده شده از سوی ایران را با تاخیر زمانی تحویل خواهد داد؛ آیا تصمیم اخیر ترامپ و اولتیماتوم او این تعویق زمانی را به همراه خود آورده؟ آیا نگرانی ندارید برای سایر قراردادها نیز شرایطی مشابه اتفاق بیافتاد؟
تخت‌روانچی: بعد از برجام ما با شرکت‌های هواپیما سازی ایرباس، ای‌تی‌آر و بوئینگ قراردادهایی را امضا کردیم و این سه شرکت نیز پیش از امضای قرارداد مجوزهای لازم را از اوفک (وزارت خزانه‌داری آمریکا) اخذ کرده بودند. از نظر اخذ مجوز ما تا سال 2020 مشکلی نخواهیم داشت و پس از آن باید مجوزهای جدید صادر شود. مجوزهای لازم برای تعداد سفارش‌های ایران اخذ شده و یکسری از هواپیماها نیز تحویل ایران داده شده است و مابقی نیز در پروسه مربوطه قرار گرفته‌اند. درباره تحویل هواپیماها تنها بحث مجوز مطرح نیست بلکه موضوع فاینانس کردن خرید اینگونه اقلام نیز مطرح است. در این زمینه شرکت‌های هواپیمایی ما با طرف‌های قرارداد خود از پیش از برجام مذاکراتی را برای فاینانس کردن این هواپیماها آغاز کرده بودند که برخی از آنها نتیجه داد و برخی دیگر نیز هنوزدر حال مذاکره و گفت‌وگو است.
من در موضوع خرید هواپیماها تحول جدیدی مشاهده نمی‌کنم به نظرم در این زمینه بیشتر مباحث فنی مطرح است تا مباحث سیاسی و شاید منظور ایرباس از اینکه اعلام کرده که احتمالا هواپیماهای سفارش داده شده ایران را دیرتر از موعد تحویل می‌دهد این است که روند و مذاکرات فاینانس کردن این پروژه‌ها طولانی شده است.
ایسنا: یکی از گشایش‌هایی که پس از انعقاد قرارداد برجام حاصل شد در حوزه بیمه اتفاق افتاد. در این زمینه همواره نگرانی‌هایی نسبت به نحوه پرداخت غرامت به ایران از سوی شرکت‌های بیمه گذار خارجی و مسائل بانکی مربوط به آن مطرح میشود، با توجه به اینکه اخیرا شاهد وقوع حادثه‌ای برای یک نفتکش ایرانی بوده‌ایم، آیا در موضوع پرداخت غرامت مربوطه از سوی شرکت‌های بین‌المللی بیمه گذار با مشکلاتی مواجه نخواهیم شد؟
تخت روانچی: در این بخش هم من هیچ تحولی مشاهده نمی‌کنم و تاکنون نشنیده‌ام که کسی بگوید در پرداخت بیمه با مشکلاتی مواجه بوده است. تاکنون در این زمینه هیچ گزارشی اعلام نشده است و فکر نکنم که مشکلی نیز وجود داشته باشد؛ زیرا امروز همانطور که بانک‌های ما در حال همکاری با بانک‌های دنیا هستند، شرکت‌های بیمه نیز همکاری‌های خود را دنبال می‌کنند. در موضوع پرداخت خسارت مربوط به نفتکش ایرانی نیز تاکنون گزارشی مطرح نشده و بعید می‌دانم که در این زمینه با مشکلی مواجه شویم.
ایسنا: پیش از برجام چینی‌ها بیش از 20 میلیارد دلار پول حاصل از فروش نفت ایران را در بانک های خود نگه داشته بودند که قرار بود که پس از ایجاد گشایش‌های جدیدآن را به کشورمان بازگردانند. بخشی از پول نفت فروخته شده به هند در دوران تحریم هم هنوز در این کشور است. با توجه به اینکه آقای عراقچی گفته‌اند همه پول‌هایی که به واسطه تحریم‌های هسته‌ای بلوکه شده بود به کشور بازگشته است آیاپول نفتمان در چین و هند نیز به ایران خواهد آمد؟
تخت روانچی: پس از برجام دسترسی جمهوری اسلامی ایران به اموال و پول‌های خود در برخی کشورهای خریدار نفت که به دلیل تحریم بلوکه شده بود، آزاد شد. این سخن بدان معنا نیست که ما همه طلب خود را به داخل کشور بیاوریم، بلکه ممکن است بخشی از آن تبدیل به پروژه‌هایی دیگر شود. در حال حاضر ما ده‌ها میلیارد دلار مبادله تجاری با کشور چین داریم و ممکن است که بدهی ایران از چین تبدیل به خریدهایی شود. آنچه که امروز مهم است رفع موانع دسترسی ایران به دارایی‌های خود در خارج از کشور است اما آیا اینکه توانسته‌ایم همه این دارایی‌هاو بدهی‌ها را وصول کرده و به داخل کشور بیاوریم باید بگویم که اصلا چنین قصدی نداشته‌ایم ، کما اینکه امروز نیز پول‌های حاصل از فروش نفتمان در بانکی در اروپا قرار دارد و ما تصمیمی برای وارد کردن آن به کشور نداریم. بدهی کشورهای چین و هند نیز شامل همین تصمیم میشود.
ایسنا: اگر آمریکایی‌ها از برجام خارج شوند پیش‌بینی‌تان از اوضاع اقتصادی ایران چه خواهد بود؟
تخت روانچی: بیش از یک سال است که خود را برای بدترین حالت آماده کرده‌ایم و همه برنامه‌ریزی‌های لازم برای دوره ای که برجام نباشد نیز انجام شده است اما بخشی از موضوع بستگی به نحوه برخورد اروپایی‌ها دارد؛ اگر اروپایی‌ها حاضر شوند اقداماتی آمریکایی‌ها را جبران کنند با یک وضعیت و اگر اروپایی‌ها نیز دیگر در برجام نمانند با وضعیت دیگر مواجه خواهیم شد. ما از اینکه بخواهیم وارد فاز خروج از برجام قرار بگیریم استقبال نمی‌کنیم ،اما فکرهای خود را کرده‌ایم برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام داده‌ایم که جزئیات آن در زمان لازم اعلام خواهد شد.
ایسنا: پیش‌بینی شما از فشارهای داخلی و هجمه‌هایی که به دولت برای خروج از برجام طی سه ماه آینده وارد میشود، چیست؟
تخت روانچی: این روزها برای خروج از برجام نظرات مختلفی مطرح میشود و برخی روزنامه‌ها نیز می‌گویند که ایران باید از برجام خارج شود. بیان نظرات در کشور آزاد است و هر کس یک نظر دارد اما اینکه آیا درباره ابنکه آیا این نظرات تبدیل به فشاری علیه دولت خواهد شد باید بگویم که اینگونه نمی‌بینم؛ چراکه برجام موضوعی ملی است و نباید به صورت حزبی و جناحی به آن نگاه شود. برجام موضوعی مربوط به امنیت ملی کشور است و برای همین نیز شورای عالی امنیت ملی، کمیته نظارت و مجلس شورای اسلامی درباره آن مصوبه دارند و در بالاتر از آن مقام معظم رهبری درباره آن اظهارنظر می‌کنند.
بنابراین چنین ترکیبی نشان می‌دهد که موضوع برجام موضوعی جناحی نیست، بلکه موضوعی ملی است و دارای یک قاعده و چارچوب است و هر موقع که بخواهد درباره آن تصمیم‌گیری شود گزارشی در کمیته نظارت و شورای عالی امنیت ملی تهیه شده و خدمت مقام معظم رهبری ارائه میشود و ایشان درباره آن نظر می‌دهند.
گفت‌وگو از لیلا چرمچیان -محمدرضانورمحمدیان
انتهای پیام
نظرات