این شاعر و منتقد ادبی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره وضعیت شعر در سالی که گذشت و تاثیر وقایع اجتماعی بر آن اظهار کرد: به طور کلی حال و روز شعر در شش‌ماهه اول سال ۹۸ آن‌طور که انتظار می‌رفت، چندان روبه‌راه نبود؛ برای این‌که جوانان بیشتر سعی کردند تجربیات خود را در فضای مجازی عرضه کنند، اما این تجربه‌ها تا حد زیادی با شعر فاصله دارد، اغلب این‌ها پیش‌شعر هستند تا شعر کامل. البته فضای مجازی در شرایطی که ناشران ریسک نمی‌کنند کتاب‌های شعر را چاپ کنند این حسن را دارد که فضای ارتباطی را نزدیک کند و یک عده از جوانان به این سمت می‌روند که کارهای‌شان را در این فضا عرضه کنند که آن هم البته ساختارها و داوری‌های خاص خود را می‌طلبد.
او افزود: اغلب جوانان با هزینه خودشان مجموعه‌های شعرشان را منتشر می‌کنند، ولی چاپ کردن یک وجه است و به دست مخاطب رساندن آن وجهی دیگر که خیلی دشوار است. آن دسته از ناشران که با هزینه خود شاعر کتاب چاپ می‌کنند معمولا پخش‌های خیلی قوی‌ای ندارند. کتاب‌فروش‌ها هم اغلب از فروش مجموعه اول شاعران استقبال نمی‌کنند. از طرفی برخی دیگر از شاعران که تجربه، نام و نشان دارند هم کم‌وبیش مورد توجه هستند، ولی به طور کلی چشم‌انداز شعر و استقبال از آن در فضاهای غیرمجازی آن‌چنان که انتظار می‌رود مثل داستان و داستان کوتاه نیست. و این به گمان من چیزی است که سال‌هاست در جامعه ادبی حضور دارد و به این‌که از چاپ کتاب شعر از سوی ناشران و از پخش آن هم استقبال نمی‌شود برمی‌گردد. در نتیجه خیلی از کتاب‌هایی که در حوزه شعر منتشر می‌شود تا آن‌جا که من بررسی کرده‌ام مورد توجه ناشران و خواننده‌ها نیست و اگر خیلی به این حوزه فرصت داده شده باشد شاید در حد میانه کارهایی درآمده و یا مثلا برخی جوایز شعری از جمله جایزه شاملو که با حاشیه‌هایی همراه شده یا جایزه شعر خبرنگاران که همانند این‌ها در این حوزه کم و اغلب مربوط به بخش خصوصی هستند کتاب‌هایی را بررسی کرده‌اند.
معتقدی با بیان این‌که اگر بخواهیم متر و معیاری برای شعر در سال ۹۸ بگذاریم، غیر از آن‌هایی که از پیش حضور داشتند و ناشران کتاب‌های‌شان را منتشر می‌کردند، بقیه در حاشیه بوده و هستند گفت: از طرفی نقد ادبی ما هم نقد جانداری نیست و منتقدان ما آن فضای سیال ذهنی را آن‌چنان که باید، تجربه نمی‌کنند. در نتیجه نقد ادبی به‌خصوص در حوزه نقد شعر دچار کمبودها و نقصان‌هایی است، به موازاتش شعرهایی که مطرح می‌شود آن‌چنان که باید مورد توجه قرار نمی‌گیرد و نشریه‌ها و روزنامه‌ها هم که چندان رسالتی را در این زمینه احساس نمی‌کنند، در نتیجه فضای شعر در حد خیلی میانه و اندکی پایین‌تر قرار گرفته است.
این شاعر با اشاره به تحولاتی که در حوزه نقد ادبی و شعر معاصر در چهار دهه گذشته در حوزه فرم و محتوا به‌وجود آمده است اظهار کرد: اغلب جوان‌ها به فرم و گزاره‌های فرمی توجه داشته‌اند. ولی به هر حال یافته‌های شاعران چندان دست‌مایه‌های قوی‌ای را به همراه نداشته است. ما در این سال‌ها در ادبیات به‌خصوص در شعر و نقد ادبی چندان موفق نبوده‌ایم. البته فضاهای محفلی‌ای هم وجود دارند که در نقاط مختلف برگزار می‌شوند ولی در حد محفل هستند و نهایتا کتابی را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهند، اما در نهایت آن انتظاری که باید در خصوص نقد شعر امروز برآورده شود، نمی‌شود. این افت‌وخیزها در فضای شعر و نقد آن به بحرانی که در شعر، شاعر و مخاطب وجود دارد، برمی‌گردد. این سه عنصر در فضای شعر امروز افت‌وخیزهای زیادی دارند. علاوه‌بر این، در فضای نقد شعر هم منتقدان حرفه‌ای زیادی که بتوانند فضای شعر را منعکس کنند نداریم.
او ادامه داد: در فضای شعر امروز بررسی لحن، گفتار و جنبه‌های موسیقایی شعر، ایجاز، کوتاه‌نویسی، بهره‌گیری از فضاهای اسطوره‌ای و تعامل بین مخاطب و شاعر و نکته‌هایی از این دست نشان می‌دهد اغلب دوستان در این سال‌ها بیشتر به فرم توجه دارند و آن هدایت بینابینی در فضای محتوای شعر امروز کمتر دیده می‌شود و اغلب جوانانی که امروزه شعر می‌گویند ذهن و زبان معاصری ندارند و این نشان می‌دهد ما اغلب دچار کمبودهای زیادی هستیم و باید شعرمان را به فضاهای ساخت‌مندتری بیاوریم و به جنبه‌های ساختاری بیشتر توجه کنیم.
معتقدی به برخی نوآوری‌ها و اتفاق‌های مثبت در شعر سال‌های اخیر هم اشاره کرد و گفت: به طور کلی من فکر می‌کنم با همه این‌ها در این سال‌ها رویکردهایی در زبان، ژرف‌اندیشی بوطیقای شعر، عناصر اندیشه شعر، انسجام ساختاری، نوآوری، نوگرایی، آشنایی‌زدایی و توجه به ساختارهای معنایی کم و بیش مورد توجه بوده، ولی اتفاقاتی که برشمردم کمتر دیده می‌شود. بنابراین بهتر است که شاعران امروز از یک‌سو، مخاطبان از یک‌سو و منتقدان از سوی دیگر همه در کنار هم بتوانند فضاهای هستی‌شناسی، زیبایی‌شناسی و بهره‌گیری از ذهنیت هوشمندانه شاعرانه را مورد توجه داشته باشند و ما بتوانیم شعر جوان امروز را به سمت و سویی بکشیم که هم در حوزه داوری‌ها دیده شود و هم در حوزه نقد نوآوری‌های خودش را داشته باشد.
این شاعر در پایان از این‌که این روزها شعرهایی می‌نویسد و آن‌ها را در فضای مجازی منتشر می‌کند گفت و اظهار کرد: در حبس خانگی هستیم اما از فضای شعر دور نیستیم.
او همچنین شعری را که در همین روزها برای هلین بولک نوشته است، خواند؛ هنرمند اهل ترکیه که اخیرا در پی اعتصاب غذا در زندان جان باخت.
نظرات