اگر چه هنر اصیل خراسان نسل به نسل انتقال یافته و اکنون به دلیل عدم حمایت مسئولان هنری با مشکلات عدیده‌ای مواجه شده است. درد مشترک نوازندگان دوتار خراسانی این است که با پنجه‌های آن‌ها این موسیقی شهره جهانی شده و هر کجا اسمی از موسیقی محلی و سنتی به میان آید صدای دوتار خراسانی نیز به گوش می‌رسد اما افسوس که هیچ حمایتی از این هنرمندان صورت نگرفته است.

متاسفانه به دلیل نامساعد بودن شرایط برخی نوازندگان دوتار با در فقر و تنگدستی برای حفظ این هنر اصیل دست و پنجه نرم می‌کنند؛ از سویی بستر برای برگزاری برنامه‌ها و تدریس مهیا نیست از سویی بسیاری از هنر این هنرمندان استفاده می‌کنند و به حقوق مادی آن‌ها بی‌توجهی می‌کنند.

نوازندگان و هنرمندان در تایباد و باخرز این هنر را نسل به نسل زنده نگه داشته‌اند اما خیلی از آن‌ها به همان دلایلی که گفته شد، تمکن مالی ندارند و حتی برخی از آن‌ها بیمه نیز نیستند. شیوع ویروس کرونا نیز مزید بر علت شده و هنرمندان موسیقی را با چالش بزرگتری مواجه کرده است.

این‌بار سراغ دوتارزنی مشهور از خطه هنرخیز باخرز رفتیم تا دقایقی پای درد دل او از زبان دوتارش باشیم، استاد حسن سمندری از یک خانواده اصیل هنرمند است که سال‌ها نسل به نسل دوتار را زنده نگه داشته‌ است.

حسن سمندری بیش از ۳۵ سال است که دوتار را به صورت حرفه‌ای می‌نوازد و همپای سازش اشعار محلی و بومی منطقه را می‌خواند؛ این نوازنده دوتار باخرزی از مشکلات مالی و عدم حمایت مسئولان هنری گلایه دارد. او دو فرزند جوانش را از دست داده و حالا سازش همدم روزهای تلخ اوست.

جوان‌ترها دیگر دغدغه ادامه دادن این حرفه را ندارند

حسن سمندری در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: از کودکی کنار مرحوم پدرم استاد غلامحسین سمندری دوتارنوازی را آموزش دیدم و از سن ۳۵ سالگی به صورت حرفه‌ای این هنر را ادامه می‌دهم.

وی افزود: اکنون در سن ۵۲ سالگی از بس بر تارهای دوتار چنگ زدم ناخن و انگشت‌هایم دچار ساییدگی شده است، برای حرفه‌ای شدن باید سال‌ها تلاش سخت داشته باشی اما تنها چیزی که از این هنر نصیبم شده هزاران لوح تقدیر و تشکر است در صورتی که بعد از ۳۰۰ سال قدمت این موسیقی در خاندان سمندری نسل جوان دیگر تمایلی به ادامه دادن این حرفه ندارند.

سمندری در ادامه بیان کرد: مسئولان هنری کشور باید با حمایت از هنرمندان زمینه‌ای فراهم کنند تا الگوی مناسبی برای زنده نگه داشتن هنر در نسل‌های آینده باشند اما این مهم تا کنون اتفاق نیفتاده و فرزندان ما با توجه به مشکلات اقتصادی وقتی می‌بینند درآمد چندانی از این هنر نصیبشان نمی‌شود رغبتی برای ادامه دادن راه ندارند.

۱۰ سال آموزش دوتار نوازی در باخرز

دوتارنواز باخرزی بیان کرد: بیش از ۱۰ سال است که دوتارنوازی را به جوانان شهرستان آموزش می‌دهم و تاکنون بالغ بر ۵۰ هنرمند این موسیقی را فرا گرفته‌اند؛ از زمان شیوع کرونا فعالیت کم شده و فضای مجازی نتوانست مکان مناسبی برای این هنر اصیل باشد.

او تشویق و حمایت هنرمندان را مسیر مناسبی برای درک بیشتر نسل جوان از هنر دانست و گفت: در سال‌های گذشته مردم اهمیت چندانی برای این هنر قائل نمی‌شدند اما خوشبختانه با گذشت زمان و تلاش گذشتگان برای اثبات موسیقی اصیل، امروزه هنر دوتارزنی جایگاه ویژه‌ای در جهان دارد.

سمندری تاکید کرد: با وجود سبک‌های جدید در موسیقی به جوانان توصیه می‌کنم موسیقی محلی را بیشتر حمایت کنند چون نواختن دوتار تنها صدای یک ساز نیست بلکه دردها و شادی‌های نوازنده است که با صدای دوتار شنیده می‌شود.

وی توضیح داد: امروزه درست است مسئولان هنری کار چندانی برای هنرمندان نمی‌کنند اما مردم هنردوست تایباد و باخرز با حمایت‌هایشان هنوز امید را در دل ما هنرمندان زنده نگه داشته‌اند تا با هر بهانه‌ای شده این هنر را به نسل‌های بعد انتقال دهیم.

داغ دو فرزندم سبب شد ۳۰ سال دوتارنوازی را در ۲ سال خلاصه کنم

وی در ادامه این گفت‌وگو از داغ دو جوانش این چنین گفت: پسر جوانم که تازه خدمت سربازی را به پایان رسانده بود حدود ۲ سال پیش در سد اُستای غرق شد و دختر جوانم نوروز امسال به دلیل سابقه بیماری کلیوی درگیر کرونا شد و به برادرش پیوست دو سال است سرم را کنار سازم کوک می‌کنم و ۳۰ سال نوازندگی را تا صبح به یاد دو جوانم بر تارهایش چنگ می‌زنم و با دانسته‌های ۳۰ سال گذشته این دو سال را با ساز سپری کردم. نوای "دلبر رعنا" را بی اختیار در مراسم سومین روز درگذشت پسرم نواختم و ساعت‌ها با نواختنش اشک ریختم، اساتید هنری زیادی از استان‌ها و شهرهای همجوار برای مراسم حضور داشتند درد دلم را با صدای دوتارم چنگ زدم و بی اختیار نواختم دوتار تنها موسیقی نیست گاهی ناله‌های نوازنده است که با آن فریاد می‌زند.

او ادامه داد: دو سال است شب‌ها را به یاد دو جوانم می‌نوازم و با صدای سازم اشک می‌ریزم تا صبح شود، هنری که نتوانستم برای هزینه‌های درمان دخترم از آن استفاده کنم پس از مرگ دخترم خیلی‌ها سراغم آمدند تا دردی از دلم بردارند اما نوش دارو بعد مرگ سهراب اثر ندارد؛ من هزینه‌های درمان فرزندم را نداشتم و این برای یک پدر درد بزرگی است؛ دوتار نوازی برای امرار معاش مناسب نیست، اما هنرمند حرفه دیگری ندارد تا هزینه‌های زندگیش را تامین کند.

حسن سمندری در ادامه بیان کرد: دوتار نوازی را از کودکی با پدر مرحومم غلامحسین سمندری کار کردم که از نوازندگان مشهور در این حرفه بود و در کنار اساتیدی همچون ابراهیم شریف زاده، ذوالفقار عسگریان، کیوان ساکت، سیما بینا، احسان و داریوش خواجه امیری و... آموزش حرفه‌ای دیده‌ام.

تاکنون برای چند فیلم از او دعوت شده و در بسیاری از جشنواره‌های داخلی و خارجی شرکت کرده‌ و همیشه نام موسیقی اصیل خراسانی را برافراشته است.

حسن سمندری سال‌های زیادی را دوتار نواخته، حضور او در عرصه هنر فولکلور انکار ناپذیر است، متاسفانه بسیاری انتظار دارند از هنر بدون آن که حقوق مادی و معنوی آن را بپردازند، استفاده کنند و شاید حساب این را ندارند که هرکس حرفه‌ای دارد و هرکس بنا به آنچه انتخاب کرده و به فراخور آنچه که سال‌ها روی آن سرمایه گذاری نموده باید امرار معاش کند و این گونه است که هنرمندان مهجور باقی می‌مانند.

انتهای پیام