و کلمه بود و جهان در مسیر تکوین و دوست داشتن آن کلمه نخستین بود؛ به باور اکثر اندیشمندان یکی از بزرگ‌ترین موهبت‌های خداوند به بشر، زبان، امکان نطق و سخن گفتن است، تا جایی که در دانش منطق، تعریف انسان به عنوان انسان حیوان ناطق است، بیان شده است.

معنای این جمله آن است که فصل ممیزه آدمی از دیگر حیوانات سخن گفتن است که این امر برخاسته از قدرت فکر و اندیشه است. توانایی زبان در آدمی، در طول تاریخ امکان گفت‌وگو و مکالمه با هم نوعانش را فراهم آورده و همین عنصر زبان و کلام موجب شده تا تمدن‌های بزرگ انسانی در تاریخ چند هزار ساله بشر تشکیل شود.

ارتباطات انسانی به جز در مواردی نادر (از جمله ناشنوایان) مبتنی بر کلام و گفت‌وگو بوده است، اما مدرنیته و تحولات پس از آن، دیالوگ و گفت‌وگوهای کلامی انسان‌ها را تحث تأثیر قرار داده است.ظهور تکنولوژی‌های جدید ارتباطی بیشتر از آن‌که ارتباطات میان انسان‌ها را گسترش داده و آن‌ها را به هم نزدیک کند، بر تنهایی انسان مدرن دامن زده است.

جوانان و نوجوانان امروز در برخی مواقع به جای روابط دوستانه واقعی به دنیای مجازی پناه می‌برند و در دنیای خیالی و با تنهایی سیر می‌کنند که این تنهایی موجب می‌شود تا آسیب‌های متعددی بر سلامت روان آن‌ها ایجاد شود.

در این روزها شاهد اجرای عمومی تئاتر «مرثیه‌ای برای کلمات» در سالن ماندگار فرهنگسرای امام خمینی(ره) زنجان هستیم. «سجاد انصاری» نویسندگی و کارگردانی نمایش را بر عهده داشته است. سجاد انصاری در نمایش‌های قبلی خود نیز نشان داده ایت که می‌توان یک سوژه ساده و عادی روزمره را به یک درام جذاب تبدیل کرد.

ایده اصلی نمایش "مرثیه‌ای برای کلمات" به این‌گونه است که فردی با مراجعه به پزشک متوجه می‌شود به یک بیماری بسیار نادر مبتلا شده که به موجب آن تنها ۱۰۰۰ کلمه تا پایان زندگی‌اش فاصله دارد! یعنی به جای گذر ثانیه‌ها، دقایق، ساعت‌ها و روزها، تنها بیان کلمات و جملات شخصیت اصلی نمایش را به پایان عمرش رهنمون می‌سازد.

طبق گفته پزشک این فرد پس از ابتلا به این بیماری، ۵ مرحله را سپری خواهد کرد که از «انکار» آغاز و به «باور» ختم می‌شود. به نظر نگارنده همین طرح و ایده نمایش نقطه قوت کار است، هر کلمه‌ای که شخصیت اصلی نمایش بر زبان جاری می‌کند، یک قدم او را به لحظه مرگش نزدیک می‌کند.

از یک جایی به بعد شخصیت، به این باور رسیده که کاملاً محتاطانه کلمات را گزینش و بر زبان می‌آورد؛ محروم شدن از کلام و گفت‌وگو، تازه آغاز ماجرا و بحران در زندگی این فرد است. به واسطه همین عدم دیالوگ و گفت‌وگو در زیست خانوادگی و ارتباط با همسرش دچار چالش می‌شود تا جایی که رفته رفته فاصله و شکاف جدی میان او و همسرش ایجاد می‌شود.

نمایش «مرثیه‌ای برای کلمات» بیان می‌کند که ما انسان‌ها طبق عادت و بدون حساب و کتاب حرف می‌زنیم، چه بسا دقت کافی در گزینش کلمات و جملات نداریم، باید حواس‌مان معطوف به این موهبت الهی یعنی نعمت زبان و کلام باشد و به راحتی از کنار کلمه و کلمات نگذریم.

نکته دیگر در این نمایش، تأکید نویسنده و کارگردان بر اهمیت ارتباط کلامی میان انسان‌ها است؛ عنصری که انسان‌ها گاه در هیاهوی زمان و تنگناهای زندگی امروزی بدان کم‌توجه شده‌اند. نبود مهارت کلامی در میان افراد جامعه به ویژه اعضای خانواده ریشه بسیاری از تزاحمات و اختلافات خانوادگی است؛ لذا نویسنده با هنرمندی توانسته، اهمیت این مسئله را به نمایش بگذارد.

کارگردان این نمایش تلاش کرده تا در این نمایش در شکل و فرم اجرا خلاقانه عمل کند، طراحی صحنه دینامیک و استفاده از اجزای صحنه به عنوان ابزار حرکت و نمایش از نقاط قوت اثر است.

همچنین بازی‌های بازیگران به صورت حساب شده و در راستای خط اصلی نمایش طراحی شده و در انتقال مفاهیم نمایش اثر گذار هستند. نمایش «مرثیه‌ای برای کلمات» از ۱۲ تا ۱۵ دی‌ماه در سالن ماندگار فرهنگسرای امام خمینی (ره) زنجان به روی صحنه رفته است.این نمایش به همراه نمایش «لابیرنت» به کارگردانی اصغر محمدی، به نمایندگی از استان زنجان در جشنواره منطقه‌ای فجر با آثار دیگری از استان‌های شمال‌غرب کشور به رقابت خواهند پرداخت.

یادداشت از: حسین رحمانی‌زاده

انتهای پیام