بسیاری، از مورد توجه قرار گرفتن مسائل مرتبط به دستگاه تعلیم و تربیت و پیگیری آن توسط شخص ریاست جمهوری یک کشور به عنوان نقطه عطف دولت چهاردهم یاد می‌کنند و بر همین اساس اقدامات بسیاری در سراسر کشور در حال انجام است که ایسنا در این گزارش به بررسی اقدامات انجام شده در راستای کیفیت‌بخشی آموزشی در آذربایجان شرقی می‌پردازد.
با وجود نقدهای سازنده و بعضا مخرب در خصوص کیفیت آموزش در مدارس، شاهد جان گرفتن تحولاتی در روش‌های آموزشی به ویژه در مدارس ابتدایی هستیم، تغییراتی که شاید برای نسل‌ها و در دهه‌های گذشته، قابل دسترس نبود و بهبود ارتباط معلمان با دانش‌آموزان متفاوت از بقیه نسل‌ها که در فضای مجازی نیز خودی نشان داده و دست به دست می‌چرخد، تاییدی بر این ادعا است.
تاکید ریاست جمهوری بر کیفیت‌بخشی آموزشی و رشد ابزارهای دسته جمعی و ارتباطی، افزایش سطح انتظارات والدین از کیفیت آموزش ارائه شده به دانش‌آموزان و تاکید سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بر ضرورت تغییر شیوه‌های تربیتی و آموزشی در مدارس، از جمله علل رو آوردن معلمان به ایجاد تحول در کلاس درس و بهبود بخشیدن به روند آموزش به شمار می‌آیند.
ابزارهای آموزشی، دست‌ورزی‌ها، ارتباط دو سویه و تعاملی بین معلم و دانش‌آموز، آموزش با شعرخوانی و مشارکت حداکثری دانش‌آموزان، تمام آن چیزی است که فیلم‌ها و محتواهای آموزشی فضای مجازی به ما القا می‌کنند، اما برای قرار گرفتن در جریان امور و اقدامات انجام شده و داشتن نگاهی واقع‌گرایانه به مسئله کیفیت‌بخشی آموزشی در ادامه نظر مدیرکل آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی را در خصوص نسخه‌ای که مهم‌ترین شخص اجرایی کشور برای آموزش و پرورش، پیچیده است از چینش صندلی گرفته تا محتوای کتاب،جویا می‌شویم:
اسفندیار صادقی در این خصوص به ایسنا می‌گوید: پس از نهضت توسعه عدالت در فضاهای آموزشی، دومین بُعدی که ریاست محترم جمهوری نیز پیگیر هستند، امر کیفیت بخشی آموزشی است و بر همین اساس برای داشتن مدرسه تراز سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، دوره‌های خاصی در مدارس دولتی و غیردولتی، برگزار می‌شود و نوع تدریس، چیدمان کلاس، نیروی انسانی و محتوای کتاب‌های درسی در امر کیفیت بخشی مورد نظر است.
او اجرای برنامه درسی ملی را یکی از اصول اساسی کیفیت‌بخشی آموزشی می‌داند و معتقد است: کنار گذاشتن این برنامه، آسیبی جبران‌ناپذیر به بدنه آموزش، وارد می‌کند.
صادقی بر لزوم استفاده از نیروی انسانی مسلط به علم روز در کلاس درس و مدارس در راستای کیفیت بخشی تاکید کرده و می‌افزاید: برنامه درسی ملی باید در تمامی مدارس اجرایی و محتوای تمامی کتاب‌ها تدریس شود. هیچ درسی نباید حذف و جایگزین درس دیگری شود؛ چرا که تدوین کتاب‌های درسی، بر اساس اصول و قواعد بوده است. دانش‌آموزانی که به طور مفهومی با درس آشنا شده‌اند در امتحانات نهایی مشکلی ندارند و آموزش تحقیقی و پژوهش محور باید در روش‌های تدریس، لحاظ شود.
مدیرکل آموزش و پرورش توجه به مسائل پرورشی در کنار مسائل آموزشی را مورد تأکید قرار داده و می‌گوید: شعار آموزش و پرورش تعلیم و تربیت و در بسیاری از موارد تربیت بر تعلیم مقدم است. موارد پرورشی شامل تمام مسائلی است که با شخصیت فردی دانش‌آموز سر و کار دارد و در همین راستا باید استعدادهای دانش‌آموزان شناسایی و شکوفا شود و به شخصیت‌های فردی دانش‌آموزان شناخت پیدا کنیم و آن‌ها را در تمامی ابعاد هدایت کنیم که طبق برنامه وزارتی و طرح شهاب در پایه چهارم و طرح بوم (برنامه ویژه مدرسه) در پایه ششم ابتدایی در این خصوص، اجرائی می‌شود و معلمان باید ضمن تدریس به وی‍‍‍ژگی‌های فردی دانش‌آموزان نیز توجه کنند.
صادقی، توانمندسازی سرگروه‌های درسی و راهبران آموزشی با برگزاری دوره‌های مختلف را از جمله اقدامات انجام شده برای کیفیت‌بخشی آموزشی دانسته و می‌افزاید: گام‌های برداشته شده، موثر و ارزشمند هستند، اما کافی نیستند و با توجه به اهتمام ویژه دولت چهاردهم به مسائل آموزشی و پرورشی و به کمک معلمان، آینده روشنی را برای دستگاه تعلیم و تربیت، ترسیم خواهیم کرد.
در ادامه علیرضا اکبری، معاون آموزش ابتدائی مدیرکل آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با ایسنا به تبیین اموری می‌پردازد که تلاش دارد با استفاده از روش‌های تدریس بدیع و نیروی انسانی توانمند شده و خروج از هر گونه چهارچوب غیرمنعطف سخت‌گیرانه که دانش‌آموزان را از مدرسه فراری می‌دهد، کیفیت آموزش را بهبود ببخشد.
وی اظهار می کند: در همین راستا حرکت‌هایی برای دگرگونی محیط‌های یادگیری و اصلاح روش‌های آموزشی در راستای سیاست‌های تحولی وزارت آموزش و پرورش و تاکیدات ریاست جمهوری بر اجرایی‌سازی راهکار ۳_۱۷ سند تحول بنیادین در این استان، آغاز شده است.
وی می‌افزاید: این طرح با محوریت جایگزینی روش‌های تدریس سنتی با شیوه‌های خلاقانه، مشارکتی و کار گروهی در فضایی شاد و پویا طراحی شده است و ۱۷ هزار و ۶۷۴ معلم در این اقدام تحول‌آفرین شرکت داشته‌اند که با تشکیل ۱۰۴۲ گروه آموزشی در سامانه شاد به تبادل تجربیات با استفاده از خرد جمعی پرداخته‌اند.
به گفته اکبری، این حرکت نظام‌مند، بستری برای ارتقای کیفیت یاددهی یادگیری و تربیت دانش‌آموزان، فراهم کرده است که معلمان در این ساختار نه تنها به عنوان آموزش دهنده؛ بلکه به عنوان بازیگران اصلی توسعه حرفه‌ای و تحول اموزشی، ظاهر می‌شوند.
اکبری می‌افزاید: در ادامه این فرایند، جشنواره‌ای تحت عنوان جشنواره اصلاح روش‌های آموزش و تحول در محیط‌های یادگیری که نمادی از این اجتماعات آموزشی بود، برگزار شد و حدود ۴۰۴۳ اثر اموزشی در ۱۰ عنوان درسی ارائه شد و مرحله منطقه‌ای آن هم اکنون در حال برگزاری است.
وی می‌گوید: اجرای اولین جشنواره علمی آموزشی حل مسئله با هدف متنوع‌سازی فرصت‌های تربیتی رشد دهنده و تعالی بخش با مشارکت ۶۷۴۲ نفر دانش آموز پایه چهارم ابتدایی استان، زمینه‌سازی در برای بازی‌وارسازی آموزش در سطح مدارس ابتدایی استان از طریق ایجاد اتاق بازی در مدارس، اجرای پویش«من و اسباب بازی‌هایم» در جهت فرهنگ‌سازی برای عبور از روش‌های حافظه محوری در آموزش، اجرای جشنواره علمی و ادبی شهریارخوانی در راستای ارتقای سطح سواد خواندن دانش‌آموزان دوره ابتدایی، اجرای طرح چالش‌های یادگیری ـ فرصت‌های رشد به منظور شناسایی و رفع موانع آموزشی و پرورشی دانش‌آموزان در دوره ابتدایی، برگزاری نشست تحلیلی ـ تعاملی با اساتید دانشگاه‌ها با هدف بررسی و تبادل نظر در خصوص چالش‌ها و فرصت‌های حوزه ابتدای و برگزاری اولین جشنواره الگوهای مناسب تدریس راهبران آموزشی و تربیتی با رویکرد تلفیقی در کلاس‌های چند پایه به منظور تعیین شایستگی‌ها و صلاحیت‌های علمی، دانشی، مهارتی و نگرشی نیز از دیگر برنامه‌های ویژه استان آذربایجان شرقی برای کیفیت‌بخشی آموزشی به شمار می‌آیند.
آموزش متوسطه نیز همواره جزو حوزه‌های پرچالشی بوده است و بسیاری پایین بودن میانگین نمرات نهائی را به انتقاد گرفته‌اند. با وجود وارد بودن برخی از انتقادها در این خصوص نیز اقدامات امیدوار کننده‌ای در حال انجام است که عباس ممقانی، معاون آموزش متوسطه مدیرکل آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی در ادامه به تبیین بخشی از آن‌ها می‌پردازد:
وی تلاش برای ایجاد مدارس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را از جمله برنامه‌ها در راستای کیفیت‌بخشی آموزشی می‌داند و می‌گوید: در استان آذربایجان شرقی نیز اقداماتی در این زمینه انجام شده است و در سال تحصیلی جاری ۱۰ درصد مدارس عادی به عنوان مدارس هدف، تعیین شده و مدیرن و راهبران این مدارس، دوره‌های آموزشی لازم و مربوطه را طی کرده‌اند و برنامه‌ریزی‌ها برای اجرای الگوی مدارس تراز سند تحول در ۴۰ درصد مدارس برای سال تحصیلی ۱۴۰۵_۱۴۰۴ است.
وی اجرای طرح ارتقای سواد سنجش برای سرگروه ماده‌های درسی دوره اول و دوم متوسطه در حوزه سنجش و ارزشیابی، ارتقاء آموزشی معلمان در فصل تابستان و برنامه‌ریزی جهت آشنایی با شیوه‌های نوین آموزشی و یاددهی و یادگیری را از دیگر برنامه‌های اجرایی معاونت آموزش متوسطه استان آذربایجان شرقی برای بهبود کیفیت آموزش در این دوره برشمرده و با اشاره به برنامه این معاونت در زمینه هوش مصنوعی، می‌افزاید: آموزش مجازی هوش مصنوعی در مرحله اول شامل ۲۰ درصد دانش‌آموزان مدارس دوره اول متوسطه می‌شود و همکاران هم در این زمینه تحت آموزش هستند.
معاون آموزش متوسطه استان آذربایجان شرقی همچنین به بروزرسانی تجهیزات و استفاده از ابزارهای نوین آموزشی، آزمایشگاهی، کارگاهی و هنرستان‌ها اشاره کرده و از صرف اعتبارات ۲۵ و پنج میلیارد تومانی به این منظور در سال تحصیلی جاری با کمک اداره کل نوسازی و تجهیز مدارس، خبر می‌دهد.
وی ادامه می‌دهد: آموزش و توانمندسازی معاونان آموزشی مناطق جوار استان آذربایجان شرقی، برپایی اجتماعات یادگیری در قالب طرح شمیم (شبکه ملی یادگیری معلمان) و مشارکت ۲۰ درصدی معلمان در این طرح و تداوم آن با هدف اشتراک‌گذاری تحربیات معلمی، برگزاری رویداد الفتا با هدف انتقال تجربیات مدارس نیز از دیگر برنامه‌ها در راستای بهبود کیفیت آموزشی در مدارس به شمار می‌آیند.
ممقانی در ادامه به نقش هنرستان‌ها در بهبود کیفیت آموزشی اشاره کرده و می‌گوید: تلاش داریم تا با ایجاد و توسعه هنرستان‌های جوار صنعت و توسعه متوازن رشته‌ها و افزایش سهم دانش‌آموزان هنرستانی در دوره دوم مقطع متوسطه به سمت بهبود کیفیت آموزش و مهارت‌آموزی حرکت کنیم و هدفگذاری برای سال تحصیلی ۱۴۰۵_۱۴۰۴ افزایش نزدیک به ۱۸۰۰ نفری نسبت سال گذشته است.
معاون آموزش متوسطه استان آذربایجان شرقی در خاتمه برنامه‌ریزی برای تولید در هنرستان‌ها و فعال کردن پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی و برگزاری دوره‌های توانمندسازی برای مدیران پژوهش‌سراها و فعالیت‌های تابستانه این مجموعه‌ها را نیز در کیفیت بخشیدن به آموزش، موثر دانست.
بر همین اساس بهبود کیفیت آموزشی در مقاطع و پایه‌های تحصیلی مختلف، نیازمند استمرار در اجرای برنامه‌ها و نسخه‌های نوشته شده و آسیب‌شناسی در این زمینه بوده و جایی برای آزمون و خطا، پیمودن ره صد ساله در یک شب در این حوزه وجود نداشته و آهستگی و پیوستگی و اجرای نسخه‌ای واحد در این خصوص، یکی از رمزهای موفقیت در این زمینه به شمار می آید.
انتهای پیام
نظرات