زعفر احدزاده در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به نقش شخصیت‌های خلخالی در این نهضت و با بیان اینکه در یک فضای حکمرانی استبدادی و غیر عقلانی، اولین واکنش مردم بصورت انتقاد خواهد بود، افزود: اگر این نعمت اصلاحی و مثبت بکار نگرفته شود، شاهد اعتراض خواهیم بود، اگر صدای اعتراض مردم شنیده نشود، دیوار بی اعتمادی بین مردم و حکومت بلندتر می شود و نتیجه آن فقر و فسادی می شود که زمینه ایجاد انقلاب ها شکست حکومتها را موجب می شود و در نهضت مشروطیت هم همین اتفاق افتاد.

وی افزود: نهضت مشروطیت یا انقلاب مشروطه ایران یک جنبش اجتماعی و سیاسی بود که در اواخر دوران قاجار در ایران اتفاق افتاد. هدف اصلی این جنبش، محدود کردن قدرت مطلقه پادشاه و برقراری یک نظام حکومتی مشروطه و مهمتر از آن مبارزه با استبداد داخلی و حاکمیت استعمار روس و انگلیس بود که در آن حاکمیت ملت و قانون اساسی نقش اساسی داشته باشند. ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ یادآور سالروز صدور فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه قاجار است. این فرمان در واقع به معنای پذیرش درخواست متحصنین جنبش مشروطه و تأسیس مجلس شورای ملی بود که گامی مهم در جهت مشارکت مردم در حکومت و برقراری حکومت مشروطه در ایران به شمار می‌رفت.

پژوهشگر و نویسنده حوزه فرهنگ در ادامه با اشاره به این مهم که علیرغم ناکامی این جنبش در رسیدن به اهداف اصلی، دستاوردهایی نیز داشت، ادامه داد: از جمله این دستاوردها مردم باوری توسط خود مردم بود که در این باور ملی شخصیت های مهم خلخالی نیز در راس حرکت ملی مردمی در مبارزه با استبداد و استعمار قرار داشتند که بی شک سیدعبدالرحیم خلخالی از رهبران این جنبش نقش بی بدیلی داشت.

احدزاده افزود: شخصیت های خلخالی از موثرین انقلاب مشروطیت در تهران و تبریز و رشت و دیگر شهرهای مهم بودند که سید عبدالرحیم خلخالی از رهبران و فعالین سرشناس انقلاب مشروطه می‌باشد که تاکنون فداکاریها، مبارازت و اقدامات علمی و فرهنگی ایشان در انقلاب مشروطیت بیان نگشته و مورد شناسایی واقع نشده است‌.

وی در خصوص دیگر چهره های ملی موثر خلخالی در این نهضت به معرفی این شخصیت ها پرداخت و اضافه کرد: سید برهان الدین قدسی خلخالی در دوران مشروطیت از اعضای انجمن سری بود. بعد از به توپ بسته شدن مجلس به خلخال بازگشت‌. در زمان محاصره تبریز به همراه عده ای از فعالین خلخال و رشت برای کمک به محصورین تبریز رفت، شجاع لشکر خلخالی (رضا پاشازاده) همزمان با تحصیل در تهران با فعالیتهای آزادیخواهی جنبش مشروطیت آشنا و همکاری نمود، سید جلال خلخالی روزنامه‌نگار و سیاست‌مدار عصر مشروطه و به عنوان مدیر اول روزنامه مساوات فعالیت داشت، میرزا ابراهیم ناصر روایی، ملقب به ناصر دفتر موسس اولین مدرسه نوین تاریخ استان اردبیل نیز از فعالین سرشناس انقلاب مشروطیت بود.

نویسنده کتاب «سیدعبدالرحیم خلخالی از رهبران نهضت مشروطیت»، در معرفی سایر شخصیت های مشروطه خواه فعال در تهران افزود: سیّد خلیل خلخالی ملقّب به رکن الاسلام، سومین روزنامه نگار آزاده‌ای است که گلوله سانسور ناجوانمردانه قلبش را شکافت‌. او روزنامه « کوکب ایران» را منتشر می‌کرد. این روزنامه با مقالاتی آتشین و محتوای استقلال طلبانه به انتقاد از کج رویها و سازش کاریهای دولتمردان می‌پرداخت‌که سال های محدودی بعد از این نهضت در شب یکم جمادی الثانی ۱۲۹۹ شمسی مورد حمله دو نفر افراد ناشناس قرار گرفت و با چند گلوله کشته شد. وی پس از متین السلطنه مدیر « عصر جدید»و میرزا نعمت اله خان مدیر و سر دبیر« کلید نجات» در تبریز سومین روزنامه نگاری بود که بر سر راه آزادی کشته شد.

احدزاده افزود: دکتر ابوالفتوح علوی خلخالی نماینده وقت مجلس شورای ملی، حاج امین الشرع خلخالی از دیگر فعالین خلخالی این جنبش می باشند و همچنین سید محمد کاظم موسوی که از مجتهدین و علمای موفق ایران و عراق بود و در تقوا و علم شهرت داشت و از مبارزین جنبش مشروطه نیز می‌باشد که در سال ۱۳۳۶ در ۶۷ سالگی دارالفانی را وداع و مزارش در صحن مقدس امام علی(ع) می‌باشد، حسین احدزاده فعال مشروطه و پیشگامی در تاسیس مدرسه نوین در اردبیل که در نهضت مشروطیت در شهرهای مختلف کشور فعال بوده و نیز سالها بعد در نهضت جنگل یاری گر مبارزین برای آزادی گیلان بود و نیز به اسامی رشید نظام گروسی، سیّد ابوالقاسم طلبه خلخالی و. . ‌. هم بر می‌خوریم‌ که از فعالین خلخالی این نهضت تلقی می شدند.

انتهای پیام