دکتر نجمه یزدانفر در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به پیشینه پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی جهاد دانشگاهی گفت: این پژوهشکده نخستین پژوهشکده تخصصی جهاد دانشگاهی بوده و از سال ۱۳۷۷ با مجوز قطعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری فعالیت می‌کند.
وی افزود: این مجموعه «نگین پرافتخار مجتمع تحقیقاتی جهاد دانشگاهی» است و خود را سازمانی پژوهشی، دانش‌بنیان، متعالی، پایدار، چابک، خلاق و کارآمد در توسعه علم و فناوری می‌داند.
وی اظهار کرد: مأموریت اصلی پژوهشکده تلاش فناورانه برای پیشرفت علمی و اقتصادی و خودکفایی کشور است. عمده فعالیت‌ها در چهار حوزه و قالب سازمانی شامل چهار گروه پژوهشی، چهار مرکز خدمات تخصصی، یک مرکز آموزش مهارت‌محور، دو نشریه علمی و یک مرکز نوآوری و شکوفایی- پیگیری می‌شود.
یزدانفر در تشریح محورها گفت: انجام تحقیقات کاربردی و توسعه‌ای برای حل مشکلات صنایع شیمیایی، نفتی، غذایی و دارویی از طریق بومی‌سازی و تدوین دانش فنی مواد شیمیایی و طبیعی، تجاری‌سازی و تولید سفارشی محصولات فناورانه، ارائه خدمات تخصصی و آزمایشگاهی پیشرفته و برگزاری دوره‌های آموزشی و انتشار نتایج تحقیقاتی در قالب نشریات فارسی و انگلیسی، از جمله اولویت‌های پژوهشکده است.
یزدانفر درباره پروژه‌های اولویت‌دار توضیح داد: مأموریت اصلی پژوهشکده تولید و بومی‌سازی محصولات دانش‌بنیان متناسب با نیاز صنایع مختلف است. بنابراین اولویت‌ها براساس نیاز بخش‌های صنعتی احصا و در قالب شبکه برنامه در گروه‌های پژوهشی تعریف می‌شوند.
وی افزود: از جمله این اولویت‌ها می‌توان به تأمین پکیج کامل افزایه‌های سیمان حفاری(بخش بالادستی نفت)، کاتالیست‌ها و مواد پرمصرف شیمیایی(بخش پایین‌دستی نفت)، مواد مصرفی شیمیایی صنایع(آنتی‌فوم‌ها، امولسیون‌ها، رزین‌ها)، امنیت غذایی و تولید محصولات مبتنی بر منابع طبیعی(رنگ‌های خوراکی، افزودنی‌های طبیعی، اسانس‌ها) و توسعه پایش سلامت محصولات غذایی اشاره کرد.
یزدانفر درباره خودکفایی گفت: با توجه به تحریم‌های بلندمدت اقتصادی، دستیابی به خودکفایی در تولید مواد استراتژیک شیمیایی از برنامه‌های اصلی پژوهشکده در دو دهه گذشته بوده است. پس از اجرای طرح‌های متعدد پژوهشی، پژوهشکده در حال حاضر تنها تولیدکننده داخلی افزایه‌های سیمان حفاری در کشور و تأمین‌کننده مجموعه‌های نفتی از شمال تا جنوب است.
وی خاطرنشان کرد: تولید مواد شیمیایی مورد نیاز در صنایع آرایشی و بهداشتی مانند سلنیوم سولفید، اسانس‌ها، عصاره‌ها و رنگ‌های خوراکی طبیعی از دیگر دستاوردهای پژوهشکده در راستای خودکفایی است.
یزدانفر در پاسخ به اینکه برای تأمین پیش‌سازهای کلیدی تحت تحریم چه رویکردی اتخاذ شده است، تاکید کرد: رویکرد پژوهشکده مبتنی بر ایمان به خودباوری جوانان و جذب نیروهای متخصص و متعهد است. اجرای پروژه‌ها توسط این جوانان نشان‌دهنده توانایی مجموعه در رفع تحریم‌هاست. ایجاد دانش فنی و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان زمینه‌ساز تأمین پیش‌سازهای کلیدی می‌شود.
یزدانفر فهرستی از فناوری‌هایی را که دانش فنی آن‌ها در پژوهشکده تدوین شده اعلام کرد و گفت: مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از فناوری تولید انواع افزایه‌های سیمان حفاری (تنها دارنده دانش فنی پکیج کامل در ایران)، فناوری تولید سلنیوم سولفید (تنها دارنده دانش فنی در ایران)، فناوری ذخیره‌ساز ابرخازن شیمیایی (دارنده دانش فنی در ایران و چشم‌انداز تولید انبوه)، فناوری کاتالیست HDS، تولید انواع آنتی‌فوم‌ها و امولسیون‌های صنعتی، رزین‌ها و کف‌پوش‌های صنعتی، عصاره‌ها و طعم‌دهنده‌های گیاهی، رنگ‌ها و افزودنی‌های خوراکی طبیعی، کیت‌های تشخیص میکروبی، نشاسته حفاری و بایوسایدهای محلول در آب و نفت. وی افزود این فناوری‌ها در مرحله‌های مختلف توسعه قرار دارند.
یزدانفر درباره گلوگاه‌های ارتقا از فاز آزمایشگاه به پایلوت و تولید صنعتی، تصریح کرد: افزایش مقیاس و تکرارپذیری از مهم‌ترین چالش‌هاست. برای تولید صنعتی باید مسیر افزایش مقیاس به‌درستی طی شود تا ریسک‌ها کاهش و پارامترها بهینه شوند. تأمین مالی و تقسیم کار بین دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی، شرکت‌های دانش‌بنیان، صندوق‌های حمایتی و نهادهای تأمین اعتبار از جمله ملزومات تحقق تولید صنعتی و ارتقای سطح فناوری تا TRL مشخص است.
یزدانفر با بیان اینکه نمونه‌ای از کاربردی‌شدن پژوهش‌ها، در حوزه آب‌شیرین‌کن‌های خورشیدی مشاهده می‌شود؛ اعلام کرد: پژوهشکده طراحی و ساخت آب‌شیرین‌کن‌های نیمه‌صنعتی خورشیدی به روش رطوبت‌زنی و رطوبت‌زدایی هوا، آب‌گرم‌کن-آب‌شیرین‌کن‌های HD، سیستم‌های ترکیبی PVT، برج‌های خنک‌کننده هیبریدی و سیستم‌های پیش‌تصفیه برای اسمز معکوس را در کارنامه دارد. این سامانه‌ها در مناطق ساحلی خلیج‌فارس و مناطق کویری به‌صورت میدانی اجرا و عملکرد بهینه ارائه داده‌اند.
وی با اشاره به فعالیت‌های پژوهشکده در حوزه انرژی‌های نو، نوآوری در ابرخازن‌ها و باتری‌های شارژ سریع، گفت: پژوهشکده دانش فنی تولید ابرخازن الکتروشیمیایی در مقیاس آزمایشگاهی را کسب کرده و آماده تکمیل زنجیره دانش برای بومی‌سازی سامانه‌های ذخیره‌سازی انرژی است. چشم‌انداز این است که پس از تولید انبوه، ایران بتواند به‌عنوان پنجمین کشور سازنده ابرخازن الکتروشیمیایی پیشرفته در جهان مطرح شود.
وی درباره مشکلات مسیر تجاری‌سازی، مهم‌ترین چالش را تأمین هزینه‌های لازم برای فاز پژوهشی تکمیل دانش و افزایش مقیاس دانست و راهکارهایی از جمله دعوت از نهادهای غیردولتی و سمن‌ها، جذب کمک‌های خیرخواهانه برای تجهیز آزمایشگاه، اصلاح قوانین مالیاتی و جذب سرمایه از شرکت‌های خصوصی برای مشارکت در طرح‌های پژوهشی را پیشنهاد کرد. به گفته یزدانفر، این راهکارها می‌تواند روند ارتقای فناوری تا تولید صنعتی را تسریع نماید.
یزدانفر درباره اندازه‌گیری مواد سرطان‌زا در مواد غذایی گفت: مرکز آنالیز شیمیایی پژوهشکده توانایی اندازه‌گیری طیف وسیعی از آلاینده‌های آلی و فلزی را دارد. دستگاه‌های مورد استفاده شامل HPLC-DAD, HPLC-FLD, GC-MS, LC-MS-MS, ICP-MS, GGAAS, HG-AAS, FAAS و GC-FID است.
وی افزود: به‌واسطه حساسیت مقادیر بسیار پایین این ترکیبات، مرکز از تکنیک‌های پیش‌تغلیظ و تجهیزات مدرن بهره می‌برد و حدود دو دهه است که به‌عنوان آزمایشگاه معتمد سازمان‌های نظارتی مانند سازمان ملی استاندارد و سازمان غذا و دارو فعالیت می‌کند و دارای گواهینامه ISO/IEC ۱۷۰۲۵ است.
یزدانفر درباره بخش شبکه‌سازی و همکاری بین‌المللی گفت: برای تسریع انتقال فناوری به صنعت برنامه‌های متعددی اجرا می‌شود که از جمله این برنامه‌ها پذیرش و حمایت از تیم‌های فناور نوپا در مرکز نوآوری صنایع شیمیایی، برگزاری همایش‌های تخصصی، کارگاه‌ها و وبینارها، تدوین دوره‌های آموزشی جدید و حضور در رویدادها و نمایشگاه‌های ملی و بین‌المللی است.
یزدانفر چشم‌انداز ۱۰ ساله پژوهشکده را هم تشریح کرد و گفت: در برنامه پنج‌ساله توسعه هفتم و با ترسیم نقشه راه تعالی، هدف تبدیل پژوهشکده به یک پژوهشگاه ملی و مرجع در حوزه صنایع شیمیایی است. اولویت‌های راهبردی شامل توسعه و تجهیز آزمایشگاه ملی و بین‌المللی برای پایش آلاینده‌های نوظهور، دستیابی به دانش فنی و طراحی واحد پایلوت و نیمه‌صنعتی ابرخازن‌ها و باتری‌های شارژ سریع، تکمیل زنجیره ارزش مواد شیمیایی، ساخت واحدهای نیمه‌صنعتی و صنعتی، احداث پالایشگاه جامع غذایی و دارویی، بومی‌سازی فناوری‌های طعم‌دهنده‌ها و اسانس‌های طبیعی و جذب ایده‌ها و شرکت‌های نوپا در مرکز نوآوری «کیمیاگران» است.
وی در پایان تاکید کرد: پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی جهاد دانشگاهی با تمرکز بر توسعه آزمایشگاهی، افزایش مقیاس تولید و شبکه‌سازی صنعتی، برنامه‌ای بلندمدت برای ایفای نقش در امنیت شیمیایی و تقویت زنجیره ارزش ملی تدوین کرده است.
انتهای پیام
نظرات