کشت کم‌آب، درآمد پُربرکت روستای کوهپایه‌ای وامنان، در ۱۴۰ کیلومتری گرگان، طی سال‌های اخیر شاهد تحول چشمگیری در حوزه کشاورزی بوده است. در حالی‌که بسیاری از مناطق شمال کشور با بحران کم‌آبی روبه‌رو هستند، کشاورزان این روستا با بهره‌گیری از منابع طبیعی آب موسوم به «آب سبز» — شامل رطوبت خاک، بارش‌های فصلی، شبنم و رطوبت هوا توانسته‌اند کشت زعفران را بدون نیاز به آبیاری سنگین گسترش دهند.

کارشناسان جهاد کشاورزی آزادشهر معتقدند اجرای این الگو، علاوه بر صرفه‌جویی چشمگیر در مصرف آب و حفظ خاک، باعث افزایش درآمد کشاورزان، ایجاد اشتغال فصلی و جلوگیری از مهاجرت جوانان شده است. زعفران وامنان به‌دلیل رنگ و عطر طبیعی و کشت سالم و بدون مصرف بی‌رویه کود و سموم، از بازارپسندی بالایی برخوردار است و اکنون در حال ورود به بازارهای ملی و فرامنطقه‌ای است.

وامنان، الگوی سازگاری کشاورزی با اقلیم خشک

محمداسماعیل اسدی، پژوهشگر ارشد آب و خاک و حافظ محیط‌زیست در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به تجربه موفق وامنان گفت: کشت زعفران در این منطقه نمونه‌ای واقعی از سازگاری کشاورزی با اقلیم خشک و نیمه‌خشک شمال‌شرق ایران است. کشاورزان وامنان با بهره‌گیری از رطوبت طبیعی خاک و نزولات جوی، ثابت کردند می‌توان بدون فشار بر منابع آب زیرزمینی، کشاورزی پربازده و اقتصادی داشت.

او ادامه داد: ویژگی برجسته این نوع کشت، استفاده از آب سبز است؛ آبی که از بارش، شبنم و رطوبت طبیعی تأمین می‌شود و هیچ وابستگی به چاه یا منابع زیرزمینی ندارد. این روش نه‌تنها به پایداری محیط‌زیست کمک کرده، بلکه بهره‌وری اقتصادی را هم افزایش داده است.» اسدی تأکید می‌کند که استمرار چنین طرح‌هایی می‌تواند زمینه‌ساز توسعه کشت‌های کم‌آب در دیگر مناطق گلستان باشد و به الگویی ملی برای مدیریت هوشمند منابع طبیعی تبدیل شود.

این پژوهشگر بین المللی آب و خاک افزود: اکنون زعفران وامنان، نمادی از کشاورزی دانش‌بنیان و دوستدار محیط‌زیست است که با همت کشاورزان محلی و حمایت جهاد کشاورزی، رونق تازه‌ای به اقتصاد روستا بخشیده است.

تعاون روستایی، پشتیبان طلای سرخ

محمدرضا جامی، مدیر تعاون روستایی گلستان، نیز در گفت وگو با ایسنا با اشاره به ظرفیت بالای این منطقه گفت: اتحادیه تعاون روستایی استان مسئولیت تأمین منابع مالی لازم برای خرید زعفران خشک و گل زعفران را برعهده دارد. تاکنون شرکت تعاونی زعفران‌کاران وامنان بیش از ۱۵ تُن گل زعفران از کشاورزان منطقه خریداری کرده است.

وی افزایش تولید زعفران را گامی موثر در راستای بهبود معیشت کشاورزان منطقه دانست و  افزود: این تعاونی با حدود ۹۸۸ عضو فعال، نزدیک به ۸۰۰ هکتار از اراضی وامنان را زیر کشت زعفران دارد و ظرفیت بالای آن می‌تواند اقتصاد روستا را متحول کند.

زعفران، برکت زمین‌های وامنان

«محمد احمدی»، رئیس تعاونی زعفران وامنان در گفت‌وگو با ایسنا، از گسترش کشت زعفران در روستای «وامنان» شهرستان آزادشهر خبر داد و گفت: هدف اصلی از اجرای این طرح، خدمت‌رسانی به مردم، تغییر الگوی کشت و جلوگیری از خردشدن بی‌رویه زمین‌های کشاورزی بود که خوشبختانه با همراهی اهالی محقق شد و نتایج مثبت اقتصادی به همراه داشته است.

وی با اشاره به مزیت زعفران در شرایط کم‌آبی، افزود: این محصول در مقایسه با سایر محصولات منطقه، نیاز آبی بسیار کمتری دارد و کشت آن عمدتاً در پاییز و زمستان انجام می‌شود. در بسیاری از سال‌ها حتی به‌صورت دیم نیز قابل کشت و بهره‌برداری است.

احمدی که ریاست تعاونی زعفران وامنان را بر عهده دارد، درباره این تعاونی توضیح داد: تعاونی زعفران وامنان در سال ۱۳۹۲ تأسیس شد و در حال حاضر حدود ۹۶۰ سرپرست خانوار در آن عضو هستند.

رئیس تعاونی زعفران وامنان با بیان اینکه در این تعاونی، یک صندوق فعال نیز وجود دارد و فعالیت‌هایی مانند خشک‌کردن زعفران به روش سنتی و صنعتی و بسته‌بندی محصول انجام می‌شود، اضافه کرد: محصول این منطقه به‌صورت مستقیم صادر نمی‌شود، زیرا صادرات مستقیم نیازمند مجوزهای ویژه و طی کردن مسیرهای خاصی است. عمده زعفران تولیدی به صورت فله به مشهد ارسال و از آنجا به بازارهای جهانی صادر می‌شود. بخشی از محصول نیز به‌صورت بسته‌بندی‌شده در داخل تعاونی و مغازه‌های گرگان عرضه می‌گردد.

احمدی مهم‌ترین چالش در این مسیر را تغییر الگوی کشت دانست و اظهار کرد: در ابتدا پذیرش کشت زعفران برای مردم دشوار بود، اما با مشاهده درآمد بالاتر آن نسبت به محصولاتی مانند سیب‌زمینی و عدس، استقبال افزایش یافت. همچنین اخذ مجوزهای لازم برای تشکیل تعاونی زمان‌بر بود و هنوز هم در برخی زمینه‌ها با مشکلات اداری مواجهیم.

وی به مشکل فروش گل زعفران نیز اشاره کرد و گفت: به دلیل فسادپذیری بالا و فعالیت دلالان، در فروش گل زعفران مشکلاتی وجود دارد، اگرچه در فروش زعفران خشک‌ شده بازار پایدار و مطمئنی داریم.

احمدی در پایان با اشاره به نیاز تعاونی به حمایت‌های مالی، خاطرنشان کرد: مشکل اصلی ما ضعف منابع مالی است. برای خرید روزانه گل زعفران به مبالغ قابل توجهی نیاز داریم، در حالی که توان مالی تعاونی محدود است. بنابراین انتظار داریم نهادهای مسئول با تسهیل در پرداخت وام و تسریع در صدور مجوزها، از تولیدکنندگان حمایت بیشتری به عمل آورند.

انتهای پیام