هفته کتاب، فرصتی برای بازخوانی وضعیت مطالعه و فرهنگ کتابخوانی در آذربایجان غربی است؛ استانی که با وجود ظرفیت‌های بالای فرهنگی، همچنان با چالش کاهش خرید کتاب‌های چاپی و تغییر الگوی مطالعه در میان نسل‌های مختلف روبه‌رو است.

در این گزارش با مصاحبه‌های میدانی نظر چند قشر مختلف مورد بررسی قرار گرفته که به  ایسنا چالش‌های فردی خود از موضوع مطالعه و کتابخوانی را عنوان کردند. 

گرانی کتاب سبب کاهش تقاضا برای خرید

یک بانوی جوان تاثیر گرانی قیمت کتاب را از علل کاهش خرید بیان کرد و به ایسنا می گوید: قبلاً مرتب کتاب می‌خریدم، اما در حال حاضر با وجود این گرانی‌ها خرید کتاب از اولویت خارج شده؛ هرچند هنوز مطالعه را دوست دارم.

با رشد نسخه‌های دیجیتال ارزان‌قیمت، بخشی از جامعه به طور طبیعی به سمت این نوع مطالعه رفته‌اند.

نسخه‌های الکترونیکی؛ انتخاب نسل جوان

یک دانشجوی جوان به ایسنا گفت: نسخه‌های الکترونیکی هم ارزان‌ترند هم در خانه‌های کوچک دانشجویی جایی را اشغال نمی‌کنند. 

او می گوید: پیشتر من هم کتاب می‌خریدم اما وقتی نسخه الکترونیکی اکثر کتابها موجود است بهتر است از این ظرفیت استفاده شود. 

 فرهنگ مطالعه؛ حلقه مفقوده

در مقابل، یک بانوی فرهنگی و اهل مطالعه، ریشه اصلی کاهش مطالعه را اقتصادی نمی‌داند؛ بلکه «ضعف فرهنگ مطالعه» را عامل مهم‌تری معرفی می‌کند.

او کتابخانه‌ها را فضایی مناسب برای مطالعه کم‌هزینه می‌داند و می‌گوید: کتابخانه‌های عمومی امکان دسترسی ارزان به منابع را فراهم می‌کنند؛ مسئله اصلی کمبود فرهنگ مطالعه است.

سرانه مطالعه؛ یک دقیقه کمتر از میانگین کشوری

علیرضا نوروزی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی، با اشاره به اینکه سرانه مطالعه استان روزانه ۱۴ دقیقه است، به ایسنا گفت: این رقم تنها یک دقیقه با میانگین کشوری فاصله دارد.

او معتقد است: کاهش خرید کتاب‌های چاپی نباید به معنای کاهش مطالعه تلقی شود؛ زیرا مردم امروز بخش زیادی از محتوای مورد نیاز خود را از طریق فضای مجازی و نسخه‌های الکترونیکی مطالعه می‌کنند.

اقتصادِ تنگ و کتاب‌هایی که از سبد خانوار حذف می‌شوند

نوروزی یکی از عوامل اصلی کم‌رنگ شدن بازار کتاب را کاهش قدرت خرید مردم می‌دانست و افزود: افزایش هزینه‌ها سبب شده کتاب چاپی در اولویت آخر سبد فرهنگی خانوار قرار گیرد.

به گفته نوروزی، قیمت نسخه‌های دیجیتال گاهی یک‌دهم نسخه چاپی است و همین تفاوت، انتخاب جوانان را توجیه کند.

وی با بیان اینکه تلاش برای افزایش سرانه مطالعه در استان ادامه دارد، اظهار کرد: دو طرح «روستاهای دوستدار کتاب» و «پایتخت کتاب ایران» از مهم‌ترین برنامه‌ها در مسیر ارتقای فرهنگ کتابخوانی هستند. خوشبختانه هر سال از میان ۱۰ روستای منتخب کشور در طرح دوستدار کتاب، معمولاً ۲ تا ۳ روستا از آذربایجان غربی انتخاب می‌شود.

نوروزی ادامه داد: در سال گذشته نیز ارومیه در میان پنج شهر برگزیده برای عنوان پایتخت کتاب ایران قرار گرفت که این انتخاب نشان‌دهنده فعالیت‌های فرهنگی و توجه جامعه به مطالعه است.

چاپ ۵۲۵ عنوان کتاب در آذربایجان غربی طی سال جاری

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی با اشاره به چاپ کتاب در استان نیز افزود: طی سال جاری، ۵۲۵ عنوان کتاب در حوزه‌های مختلف علمی، داستان، شعر، فرهنگی و… در استان منتشر شده و آذربایجان غربی از نظر تنوع موضوعی در چاپ کتاب، یکی از استان‌های دارای غنای بالا به شمار می‌رود.

در کنار دیدگاه‌های مردمی، آمار و برنامه‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی نیز تصویر مهمی از فعالیت‌های فرهنگی استان ارائه می‌دهد.

نگهداری یک میلیون و ۷۴۰ هزار جلدکتاب در کتابخانه‌های عمومی آذربایجان غربی 

خدیجه معصومی، مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی استان، ۲۲ آبان در نشست خبری با خبرنگاران با اشاره به اجرای بیش از ۵۰۰ برنامه فرهنگی در هفته کتاب، از افتتاح کتابخانه سیار، رویدادهای «کتابستان مدرسه» و «کتاب برای همه»، عضویت رایگان سراسری و طرح «قاصدان کتاب» برای مناطق دوردست خبر می‌دهد.

به گفته او، کتابخانه‌ها در حال گذر از نقش سنتی به مراکز فعال فرهنگی و اجتماعی هستند.
استان دارای ۶۷ هزار عضو فعال، ۷۷ کتابخانه نهادی، ۲۵ کتابخانه مشارکتی و ۹ سالن مطالعه خودگردان است و یک‌میلیون و ۷۴۰ هزار جلد کتاب در آن‌ها نگهداری می‌شود.

معصومی ادامه داد: همچنین سال جاری ۵۸۰۸ جلد کتاب به ارزش بیش از ۵ میلیارد تومان به کتابخانه‌ها اهدا شده است.

وی یکی از مهم‌ترین رویکردهای جدید کتابخانه‌ها را «تحول دیجیتال» از جمله امکان عضویت آنلاین، کارت مجازی و دسترسی آسان‌تر به خدمات برای کاربران در هر نقطه استان اعلام کرد. 

معصومی در گفت و گو با ایسنا درباره استقبال جوانان از کتابخانه‌ها نیز گفت: به دلیل تغییر ذائقه مطالعاتی نسل جدید و گرایش آنان به رسانه‌های دیجیتال، کتابخانه‌ها به‌سمت روزآمدسازی خدمات حرکت کرده‌اند.

وی افزود: استانداردسازی و تجهیز کتابخانه‌ها، افزودن منابع جدید، برگزاری نشست‌های نقد کتاب، کارگاه‌های آموزشی و برنامه‌های جنبی مانند مسابقات و قصه‌گویی از جمله اقداماتی است که برای جذب مخاطبان، به‌ویژه جوانان، اجرا می‌شود.

به گفته او، ۴۰ درصد اعضای کتابخانه‌های استان جوان هستند که شمار آن‌ها به ۲۵ هزار نفر می‌رسد.

نقش اساسی و مهم کتابداران در ترویج کتاب‌خوانی

مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی استان، نقش کتابداران را در ترویج فرهنگ مطالعه اساسی دانست و گفت: کتابداران با تقویت مهارت‌های ارتباطی و ارائه خدمات خلاقانه می‌توانند ارتباط مؤثرتر با مراجعان برقرار و آن‌ها را به مطالعه ترغیب کنند.

وی افزود: برگزاری دوره‌های آموزشی مانند مبانی کتابداری، بوت‌کمپ طراحی خدمت برای نوجوانان و دوره‌های مدیریت خانواده از جمله برنامه‌هایی است که با هدف ارتقای توانمندی کتابداران و تقویت ارتباط مردم، به‌ویژه کودکان و جوانان، با کتابخانه‌ها برگزار شده است.

به گزارش ایسنا؛ برآیند این گفت‌وگوها نشان می‌دهد که سرانه مطالعه در آذربایجان غربی تنها در عددها کاهش نیافته، بلکه الگوی مطالعه نیز دستخوش دگرگونی شده است.گرانی کتاب، مشغله‌های تحصیلی، تغییر سبک زندگی و توسعه نسخه‌های دیجیتال، همگی عواملی هستند که رفتار مطالعاتی نسل‌های مختلف را تغییر داده‌اند.

با این حال، انتشار گسترده کتاب در استان، انتخاب روستاهای متعدد به عنوان «دوستدار کتاب»، قرار گرفتن ارومیه در میان شهرهای برگزیده «پایتخت کتاب ایران» و اجرای صدها برنامه ترویجی از سوی نهاد کتابخانه‌ها نشان می‌دهد که تلاش برای تقویت فرهنگ مطالعه همچنان ادامه دارد.

آینده مطالعه در استان، بیش از هر چیز، نیازمند سرمایه‌گذاری فرهنگی، دسترس‌پذیری بیشتر کتاب و ترویج مداوم فرهنگ کتاب‌خوانی است؛ فرهنگی که اگر تقویت شود، می‌تواند فاصله امروز میان نسل‌ها و کتاب را کم‌رنگ‌تر کند.

انتهای پیام