اشاره:
آن چه كه در پي مي‌آيد گزيده‌اي است از 2 پژوهش «بررسي وضعيت كشاورزي ارگانيك درايران وجهان» و هم‌چنين «كشاورزي زيستي» كه پيش از اين در موسسه‌ي  پژوهش‌هاي برنامه‌ريزي و اقتصاد كشاورزي  انجام گرفته است.
اجراي كشاورزي پايدار علاوه بر آن‌كه منجر به سود بخشي اقتصادي- اجتماعي مي‌شود، مانع از پيدايي آلودگي‌هاي آب و خاك شده و با حفاظت از محيط زيست از به خطر افتادن حيات گياهان، حيوانات و انسان‌ها جلوگيري خواهد كرد. اين در حالي است كه الگوهاي كشاورزي متداول خسارت‌هاي جبران‌ناپذيري به منابع زيستي كشور وارد آورده و درصورت غفلت سياست‌گذاران از اصلاح سياست‌هاي جاري توسعه‌ي بخش كشاورزي، پيش‌بيني مي‌شود اين روند مخرب به نحو روزافزوني ادامه يابد.
با توجه به آن‌كه کشاورزي ارگانيک (کشاورزي زيستي) شاخه‌اي از کشاورزي پايدار است بنابراين در تكميل كارگاه‌ها و مقالات سياست‌هاي توليد محصول سالم به توضيح اين نوع از نظام كشاورزي پرداخته مي‌شود. در كشاورزي ارگانيك کاربرد مواد شيميايي مصنوعي ممنوع و تمام مراحل توليد، فرآوري و بازاريابي محصولات  داراي استاندارد‌هاي خاصي‌ است. اجراي اين استانداردها در توليد محصولات كشاورزي ارگانيك توسط يک موسسه‌ي گواهي کننده، نظارت مي‌شود.
 گفتني‌ست در کشاورزي ارگانيک تاکيد بيشتري بر استفاده از نهاده‌هاي درون مزرعه‌اي و طبيعي همانند کود سبز، کود دامي، بقاياي گياهي، تناوب زراعي، کشت مخلوط و... مي‌شود و محصول سالم  با کيفيت مطلوب و طبيعي در اختيار مصرف کنندگان قرار مي گيرد. اين نوع محصولات براي خريداران با برچسب ارگانيك يا زيستي مشخص مي‌شوند و قيمت آن‌ها در بازار گرانتر از ساير محصولات است.
توصيه‌هاي پزشكان و متخصصان سلامت غذايي درباره خطرات فراوان باقيمانده‌ي غير مجاز كود و سم شيميايي در محصولات كشاورزي و هشدارهاي كارشناسان محيط زيست درباره‌ي آلودگي‌هاي خطرناك طبيعت از جمله آلودگي مخازن آب زيرزميني و خاك مزارع به خوبي نشان مي‌دهد كه اين نوع كشاورزي بايد به عنوان يكي از اولويت‌هاي سياست‌هاي عمومي بخش كشاورزي، مورد توجه سياست‌گذاران قرار گيرد.
گفتني است در اولين ماده‌ي سياست‌هاي كلان نظام در بخش كشاورزي آمده است؛ توسعه‌ي پايدار كشاورزي با حفاظت از منابع طبيعي پايه توليد و صيانت و توانمندسازي منابع انساني بوده و از سوي ديگر در ماده‌ي 8 اين سياست‌ها مراعات معيارهاي زيست محيطي، به عنوان يكي از اهداف تخصيص يارانه هدفمند به بخش كشاورزي مورد تأكيد قرار مي‌گيرد.
هم‌چنين در بخش امور كشاورزي، دام و آبزيان شرح وظايف تفصيلي وزارت جهاد كشاورزي مصوب 1379 بر موضوع نظارت بر ورود، توليد، توزيع و مصرف سموم مورد نياز بخش كشاورزي با رعايت شاخص‌هاي زيست محيطي كشور تاكيد دارد.

*بررسي آبزي‌پروري زيستي در جهان*

از دهه‌ي 1970 توليدات آبزي پروري به‌طور متوسط سالانه 9 درصد افزايش داشته كه اين رقم با رشد 3/1 درصدي صيد و 9/2 درصدي توليد گوشت جانوران خشكي‌زي اختلاف قابل ملاحظه‌اي دارد. اما رشد آبزي پروري زيستي از نظر ميزان توليد و سطح در مقايسه با ساير بخش‌هاي كشاورزي بسيار ناچيزاست.

در سال 2000 ميلادي ميزان توليدات آبزي پروري زيستي تنها حدود 5 هزار تن و معادل 01/0 درصد كل محصولات آبزي‌پروري بوده كه در اروپا توليد شده است. ( Scialabba and Hattam, 2002)
تعداد آبزيان پرورشي تا سال 2000 ميلادي، 206 گونه بوده است كه در مقايسه با دامپروري از تنوع قابل توجهي برخوردار است؛ نيازهاي اكولوژيكي و شرايط پرورشي اين گونه‌ها نيز اغلب متفاوت هستند.

*جايگاه محصولات زراعي و باغي زيستي در ايران*

شرايط آب و هوايي خشك همانند كشورمان براي كشاورزي زيستي بسيار مساعد است، گفتني‌ست تأثير نهاده‌هاي مورد مصرف در كشاورزي مدرن براي نمونه كود و سم در اين اراضي كمتر بوده و هم‌چنين مصرف كودهاي آلي منجر به افزايش سريع حاصل‌خيزي خاك و نفوذ پذيري آن نسبت به آب مي‌شود. براساس آمار سال 1380 بيش از 239 هزار هكتار از مزارع و باغات كشور از پوشش مصرف سموم و كودهاي شيميايي خارج شده‌اند و در بيش از 808 هزار هكتار از سموم استفاده نشده است(از كود استفاده شده است).
براي پايه گذاري سازوكار كشاورزي زيستي در كشور، هم‌زمان با توسعه‌ي توليد اين محصولات، بايد در ارتباط با ايجاد زمينه‌هاي فروش و بازار عرضه‌ي اين محصولات تدابيري انديشيد، باتوجه به آن‌كه سعي مي‌شود در توليد محصولات ارگانيك از نهاده‌هاي شيميايي استفاده نشود اما به‌دليل نبود استانداردهاي توليد، توزيع و ساير موارد مرتبط با محصول ارگانيك در كشور با مشكلاتي در اين‌باره مواجه شده‌ايم.

*وضعيت آبزي‌پروري زيستي در ايران*

دانش آبزي‌پروري در كشورما داراي سابقه‌ي نسبتاً كوتاهي بوده و بخش عمده‌ي توسعه‌ي فعاليت‌هاي تكثير و پرورش ماهي در سال‌هاي پس از پيروزي انقلاب اسلامي تحقق يافته است. بنابراين به‌دليل سابقه و تجربه‌ي نسبتاً اندك پرورش آبزيان و نبود تحقيقات كاربردي در زمينه‌ي آبزي پروري امكان ايجاد شرايط پرورش آبزيان بر اساس استانداردهاي آبزي پروري زيستي بسيار مشكل است.
بخش عمده‌ي آبزيان پرورشي ايران (به‌جز ميگو) به بازارهاي داخلي عرضه مي‌شود؛ با رشد فرهنگ عموم مصرف كنندگان به‌خصوص آن‌هايي كه از نظر درآمد در طبقه‌ي بالاي جامعه قرار دارند، زمينه‌ي عرضه‌ي داخلي محصولات زيستي همانند آبزيان فراهم خواهد شد.
شبه سنتي بودن و استفاده از فن آوري نسبتاً ساده درآبزي پروري كشور اين فرصت را بوجود مي آورد كه با انجام پاره‌اي تغييرات در شيوه‌ي مديريت مزارع، توليد آبزيان زيستي و اجراي سامانه‌ي آبزي پروري زيستي در مزارع قابل دسترسي باشد.
با توجه به بالا بودن تقاضاي محصول ميگو در بازارهاي جهاني (آمريكا ، اروپا و ژاپن ) و هم‌چنين منطبق بودن مديريت مزارع و مراكز تكثير ميگو با ضوابط بين المللي، اميد است با انجام اصلاحاتي در برخي از مراحل فرآيند توليد، عرضه‌ي ميگوي ايران به بازارهاي جهاني با نشان" زيستي " انجام شود كه اين امر مزاياي زيادي براي توليد كنندگان ايراني به‌همراه خواهد داشت و قدرت رقابت آنها را در بازارهاي بين المللي  افزايش مي‌دهد.
توليد ميگوي زيستي رويكردي است كه با توجه به افزايش توليد كشورهاي پرورش دهنده‌ي ميگو با هدف افزايش قدرت رقابت در بازارهاي مصرف، مورد توجه توليدكنندگان قرارگرفته است. استقبال مصرف كنندگان اروپايي از ميگوي زيستي بيانگر موفقيت نسبي اين رويكرد است (شكوري،1383).

 *قوانين و استانداردهاي آبزي پروري زيستي*

اصول و قوانين آبزي‌پروري زيستي:
همان‌طور كه اشاره شد آبزي پروري زيستي همانند ساير بخش‌هاي كشاورزي بيانگر فرايندي‌ست كه ضمن رعايت اصول و مباني آبزي پروري، بر افزايش بهره‌وري نهاده‌ها و سلامت تمامي اجزا، نظارت و تاكيد مي‌كند. گفتني‌ست تاكنون تعدادي از مراجع بين المللي و ملي نسبت به تهيه‌ي دستورالعمل‌هاي اجرايي آبزي پروري زيستي اقدام كرده‌اند كه دربرخي از موارد با هم اختلاف دارند اما ماهيت اين دستورالعمل‌ها يكسان است.
مباني آبزي پروري زيستي به شرح زير است: (بر گرفته از استانداردهاي پيشنهادي (NOSB (National Ocean Science Bowl آمريكا و
 (IFOAM (International Federation of Organic Agriculture Movements
نيازمندي‌هاي كلي:
1- جاندار آبزي بايد در شرايطي پرورش يابد كه نيازمندي‌هاي اساسي فيزيولوژيكي و رفتاري آن تامين شود.
2- شيوه مديريت توليد بايد به‌شيوه‌اي باشد كه سلامت آبزي را حفظ و آسايش آن را تامين كند.
3- به منظور پرهيز از فرار آبزيان پرورشي به طبيعت يا ورود آبزيان وحشي به محيط‌هاي پرورشي بايد چاره انديشي‌هاي لازم انجام شود و از اقدام‌هاي مخاطره آميز پرهيز شود.
4- پرورش آبزي در قفس و محيط‌هاي محصور ممنوع است.
5- در صورت معرفي آبزيان غيربومي اعمال مراقبت‌هاي ويژه به منظور جلوگيري از وارد آمدن آسيب‌هاي دائمي به اكوسيستم الزامي است.

غذا:
1- مواد غذايي بايد بر اساس استانداردهاي توليد خوراك زيستي دام توليد شود.
2- مواد اوليه‌ي گياهي بايد از سيستم‌هاي زيستي كشاورزي تامين شود.
3- در توليد غذا براي مصرف در آبزي پروري حداكثر 20 درصد آرد ماهي بايد به‌كار رود.
4- استفاده از آرد ماهي در جيره‌ي غذايي آبزياني كه ماهي‌خوار نيستند، ممنوع است.
5- آرد ماهي و روغن ماهي بايد از ضايعات كارخانجات و يا صيد ضمني ماهيان دريايي ويا ماهيان پرورشي در سيستم زيستي توليد شده باشد.
6- استفاده از آرد ماهي و روغن ماهي حاصل از صيد مستقيم ماهي براي توليد آرد ممنوع است.
8- استفاده از رنگ‌ها، هم بندها و آستاگزانتين مصنوعي در توليد خوراك ممنوع است.
9- استفاده از آنتي بيوتيك‌ها، محرك‌هاي رشد، تركيبات اشتها آور و آنتي اكسيدان در توليد خوراك ممنوع است.
10-افزودن مواد مكمل در ساخت غذا به جز مواد معدني، ويتامين‌ها، مخمرها و آنزيم‌هاي با منشا گياهي غيرمجاز است.
11- استفاده از مواد اوليه با منشاء حيوانات خشكي‌زي ممنوع است.
12- غذادهي بايد به‌نحوي انجام پذيرد كه با رفتارهاي طبيعي جانور منطبق باشد و غذاي تهيه شده نيازمندي‌هاي غذايي جانور براي رشد را فراهم آورد.

محيط زيست:
1- مزرعه بايد به شيوه‌اي مديريت شود كه حداكثر استفاده از مواد غذايي به‌عمل آيد و كمترين ضايعات باقي بماند،  اين اصل با پرورش توام آبزيان و سيستم‌هاي گردش آب قابل دسترس است .
2- جانوران شكارچي بدون استفاده از روش‌هاي مرگ آور بايدكنترل شوند.
3- تمامي تاسيسات آب‌رساني و در تماس مستقيم با آب بايد عاري از سرب، مواد عقيم كننده و مضر براي ماهي، انسان و محيط زيست باشد.

تكثير و منشا مولدين:
1- استفاده از مولديني كه دست‌كاري ژنتيكي شده‌اند و يا تحت تاثير هورمون قرار گرفته‌اند ممنوع است.
2- نوزاد آبزي بايد از مزارع زيستي كه داراي مجوز هستند تهيه شود، اگر مزارع زيستي وجود نداشته باشد از مزارع در حال گذار بايد تامين شوند  به شرط آن‌كه دو سوم از عمر مولدين در شرايط زيستي سپري شده باشد.
3- توليد مثل بايد در شرايط طبيعي انجام شود، القاي توليد مثلي مانند قطع پايه چشمي در تكثير ميگو، غير مجاز است.

مراقبت‌هاي بهداشتي:
1- اصل اول در آبزي پروري زيستي پيشگيري است، رعايت نكات بهداشتي و ايمني زيستي براي جلوگيري از انتقال بيماري به مزرعه و يا از مزرعه به محيط الزامي است.
2- استفاده از مواد شيميايي ، هورمون‌ها و آنتي بيوتيك‌ها ممنوع است، چنان‌چه در مواقع ضروري استفاده شود، محصول نمي‌تواند به‌عنوان زيستي به بازار عرضه شود.
3- استفاده از محرك‌هاي طبيعي رشد و واكسن‌هاي طبيعي مجاز است.
4- براي كنترل عوامل انگلي استفاده از پر اكسيد هيدروژن، كلريد سديم، آهك و پرمنگنات پتاسيم آزاد است.

 برداشت محصول:
1- شستن آبزي بايد تا حد ممكن بدون وارد آمدن استرس به جانور باشد.
2- استفاده از شوك الكتريكي، دي اكسيد كربن و... در صورت نياز بدون اشكال است.
3- قبل از كشتن جانور دماي آب به 4 درجه سانتيگراد كاهش يابد.
4- مراكز فرآوري آبزيان زيستي بايد داراي استانداردهاي بين‌المللي باشند.

تبديل مزارع پرورشي موجود از حالت موجود به زيستي (گذار):
مزارع موجود براي تبديل شدن به مراكز آبزي پروري زيستي بايد مرحله‌اي را پشت سر گذارند كه به آن گذار گفته مي شود. طول مدت اين مرحله در آمريكا 3 سال پيش بيني شده است.

آيين نامه‌هاي اجرايي بين المللي آبزيان زيستي:
اگرچه برخي سازمان‌هاي بين المللي مانندFAO,WHO,IFOAM  آبزي پروري زيستي را منتشر كرده‌اند اما هنوز اختلاف نظرهاي اساسي در كاربردي بودن اين دستورالعمل‌ها وجود دارد. كشورهاي گوناگوني همانند آمريكا، نيوزيلند و نيز كشورهاي حوزه‌ي‌ اروپا تهيه‌ي دستورالعمل‌هاي ملي را بر اساس آيين نامه‌هاي بين المللي در دستوركار خود قرارداده اند اما هنوزكمبودهاي محسوسي در اين آيين نامه‌ها مشاهده مي‌شود؛ براي نمونه در آمريكا تا سال2001ميلادي چندين استاندارد ملي پيشنهاد شد كه هيچ‌يك از آنها نهايي و به عنوان استاندارد ملي پذيرفته نشده است، در نيوزيلند ضوابط آبزي پروري زيستي از سال 2001 مورد عمل قرار گرفته است.

مراكز بازرسي و صدور گواهينامه‌ي زيستي:
بيش از 90 درصد آبزيان پرورشي در كشورهاي در حال توسعه توليد مي‌شود، 10 درصد باقيمانده نيز در ساير مناطق جغرافيايي (آمريكا،  اروپا و اقيانوسيه) توليد مي‌شود، اين درحالي‌ست كه تقريباً تمامي مراكز بازرسي و صدورگواهينامه در كشورهاي توسعه يافته مستقر هستند . انتظار مي رود با توسعه‌ي اين مراكز و استقرار آنها درمراكز آبزي پروري روند افزايش مراكز آبزي پروري زيستي سرعت بيشتري پيدا كند. حال در جدول شماره 12 به برخي از اين موسسات بازرسي و صدور گواهينامه‌هاي آبزي پروري زيستي در جهان اشاره مي كنيم:

پيش بيني روند توسعه آبزي‌پروري زيستي:
براساس ارزيابي انجام شده توسط FAO ميزان توليدات آبزي پروري از حدود 45 ميليون تن در سال2000 با 4 برابر افزايش به 194 ميليون تن در سال 2030 خواهد رسيد. سهم آبزي پروري زيستي نيزتا سال 2010 سالانه 30 درصد و از سال 2011 تا 2020 سالانه 20 درصد و از سال 2021 تا 2030 سالانه 10 درصد افزايش خواهد يافت، به اين ترتيب ميزان توليد آبزي پروري زيستي با 240 برابر افزايش از 5000 تن در سال 2000 به 4/1 ميليون تن خواهد رسيد كه معادل 6/0درصد كل محصولات آبزي پروري در سال 2030 است.
اين ارزيابي براساس توان كنوني توليد و در نظرگرفتن بازارهاي اروپا، آمريكا، استراليا، ژاپن، نيوزيلند و سنگاپور انجام شده است؛ با پاسخ به سوالات اساسي پيش روي اين بخش، تدوين آيين نامه‌هاي اجرايي و گسترش مراكز بازرسي و صدور گواهينامه و ارتقاي فرهنگ مصرف‌كنندگان و استقبال هرچه بيشتر بازار از محصولات زيستي انتظار مي‌رود روند آبزي پروري زيستي نيز تسريع شود (شكوري،1383) امروزه در جهان سازمان‌هاي دولتي و بخش‌هاي خصوصي بسياري براي استاندارد كردن محصولات 364 هيات در 57 كشور اروپا به وجود آمده‌است كه طي آخرين آمار در سال 2004فعال هستند . در جدول شماره 13 آماري از هيأت‌هاي استاندارد كننده محصولات در سال 2004در اروپا آورده شده است.

*نمونه‌هايي از مهرهاي استاندارد محصولات زيستي*

*استانداردهاي محصولات زراعي و باغي زيستي*

امروزه با افزايش استانداردهاي بهداشتي و تغذيه‌اي در كشورهاي توسعه يافته، گرايش روز افزوني براي حذف نهاده‌هاي شيميايي در فرآيند توليد محصولات دامي و نباتي بوجود آمده است؛ براي جلوگيري از ورود باقيمانده‌ي مواد شيميايي در محصولات كشاورزي به بدن انسان‌ها، توليدكنندگان و محققان درپي توليد محصولات زراعي و باغي زيستي هستند. براي رسيدن به چنين هدفي در طي سال‌هاي 99-1992 از سوي كشورهاي گوناگون استانداردهاي بين‌المللي براي ورود كالاهاي خوراكي در بخش كشاورزي زيستي به بازار تدوين و تصويب شده‌است.
گفتني‌ست تعدادي از اين استانداردها بين‌المللي و برخي ديگر ملي هستند كه برخي از اين استانداردهاي ملي  از ديدگاه بين‌المللي داراي اهميت ويژه‌اي هستند.

*قوانين و استانداردهاي بين المللي*

در حال حاضر در زمينه‌ي توليد محصولات كشاورزي زيستي دو استاندارد بين المللي GAG وIFOAM مطرح هستند، كه در اينجا سعي شده تا حدودي به آنها پرداخته شود.

مجموعه‌ي قوانين راهنماي غذايي:
بر اساس اين قوانين، توسعه و ترويج كشاورزي زيستي وابسته به مراحل توليد، فرآوري، برچسب زني و بازاريابي توليدات به شيوه‌ي زيستي است.
از ديدگاه معتقدين اين قانون، كشاورزي زيستي به‌عنوان سيستم مديريتي مطرح مي‌شود كه به سلامتي اكوسيستم، چرخه‌ي سازوكار و فعاليت‌هاي بيولوژيكي خاك كمك مي‌كند. باتوجه به آن‌كه كشاورزي زيستي بر پايه‌ي عدم استفاده از نهاده‌هاي خارجي همانند كودهاي شيميايي و آفت‌كش‌هاست اما نمي توان آن‌را به‌عنوان راه حلي قطعي براي كاهش آلودگي محيط زيست و توليدات عاري ازهرگونه پسماندهاي مضر معرفي كرد، بلكه مي توان بيان كرد كه به‌كارگيري اين روش تا حدودي آلودگي منابع آب و خاك را كاهش مي‌دهد(Willler and yussefi,2004)
در اين قانون، به‌منظور يكپارچه كردن مراحل بسته بندي، فرآوري و خرده فروشي براي محصولات باغي و زراعي زيستي برچسب استاندارد تعريف شده‌است(Willler and yussefi,2004).

فدراسيون بين‌المللي جنبش‌هاي كشاورزي زيستي: 
كشورهاي عضو فدراسيون بين‌المللي جنبش‌هاي كشاورزي زيستي عبارتند از: اتحاديه‌ي اروپا و كشورهاي غيرعضو اتحاديه (آمريكاي شمالي، آمريكاي جنوبي، آفريقا، آسيا و استراليا) كه بر اساس قانون فدراسيون بين المللي جنبش‌هاي كشاورزي زيستي 2002«كشاورزي زيستي برپايه‌ي امنيت غذايي، تغذيه‌ي مناسب، رفاه حيوانات و عدالت اجتماعي پايه گذاري شده است» لازم به توضيح است كه كشاورزي زيستي تنها مربوط به محصولات توليد شده دربخش زراعي وباغي نيست بلكه دام و آبزيان نيز در گستره‌ي اين تعريف قرار مي گيرند(Willler and yussefi,2004)

*قوانين و استانداردهاي ملي*

در سطح ملي نيز برخي قوانين و استانداردها براي محصولات زراعي و باغي زيستي وجود دارد كه دقت در تدوين و تنظيم اين قوانين در مراحل گرفتن گواهينامه، منجر به آن مي‌شود كه از اين قوانين بتوان در سطح بين المللي نيز استفاده كرد.

* قوانين جامعه‌ي اقتصادي اروپا*

در اروپا پس از عقد پيمان تشكيل «جامعه‌ي اقتصادي اروپا» و توجهاتي كه دولت‌مردان به كشاورزي زيستي مي‌كردند  و با نظر به اين‌كه قيمت اين‌گونه محصولات در بازار رو به فزوني بود، و به‌دليل آن‌كه در متن سياست‌هاي عمومي كشاورزي، اين نوع توليد متضمن حفظ تعادل بهتر ميان نظام عرضه و تقاضاي محصولات كشاورزي بوده و در عين حال به حفظ محيط زيست و حفاظت از عرصه‌هاي ملي كمك خواهد كرد، در صدد تصويب قوانين و استانداردهايي شدند تا به‌اين شيوه علاوه بر حمايت از كشت محصولات زراعي و باغي زيستي، زمينه‌ي رقابت منصفانه را در ميان توليدكنندگان اين محصولات فراهم كنند، از سوي ديگر بازارهاي موردنظر را توسط ترويج و تشريح صادقانه‌ي تمام مراحل توليد و فرآوري مطمئن ساخته و  اعتبار چنين محصولاتي را براي مصرف كنندگان افزايش دهند. از آن‌جاكه شيو ه‌هاي توليد زيستي داراي صورت‌هاي گوناگوني‌ست، بنابراين لازم است برروي برچسب استاندارد اين محصولات به روش‌هاي توليد، به‌خصوص تركيبات به‌كار رفته در آنها، اشاره شود كه اجراي آن نيازمند تدابير نظارتي خاص است.
 توجه به اين نكته الزامي است كه، زماني قوانين مربوط به توليدات زراعي تكميل خواهد شد كه قوانين مربوط به توليدات دامي مرتبط در توليد محصولات زراعي، باغي و زيستي  نيز رعايت شود؛ براي نمونه توليد كود آلي مورد نياز كشاورزي زيستي نياز به فضولات دامي زيستي‌ست كه خود اين امر نيز مستلزم رعايت مجموعه‌اي از قوانين مربوط به توليدات دامي است.

محصولات در برگيرنده‌ي قوانين اتخاذ شده در جامعه‌ي اروپا:
جامعه‌ي اقتصادي اروپا براي پيشبرد اهداف خود آيين نامه‌ها، مواد و مفادي را وضع كرده‌است كه در چارچوب آن، محصولات كشاورزي را مي‌توان «زيستي» ناميد؛ گفتني‌ست محصولات زير از ديدگاه كشورهاي عضو اروپا شامل قوانين اتخاذ شده مي‌باشند:
الف – محصولات كشاورزي فرآوري نشده، دام‌ها و محصولات عمل‌آوري نشده‌ي دامي.
ب – فرآورده‌هاي (عمل آوري شده) دامي و نباتي با مصرف انساني كه از يك يا چند تركيب افزودني با منشاء گياهي يا حيواني تهيه شده‌اند.
ج – خوراكي‌هاي دامي ساده و مركب و هرگونه مواد علوفه‌اي؛ به‌منظور تامين نظر اين مقررات، يك محصول بايد داراي نشانه‌هايي بر اساس استفاده از روش‌هاي زيستي در توليد آن بوده و روي برچسب يا در متون تبليغاتي يا اسناد تجاري آن، به محتويات تركيبي يا موادغذايي زيستي اشاره شده باشد.
خريداران در كشورهاي عضو بايد مطمئن شوند كه محصولات خريداري شده آنان و نيز تركيبات يا موادغذايي موجود در آن، مطابق مقررات و آيين نامه‌هاي مشخص توليد شده‌اند.

مراحل قوانين اتخاذ شده از سوي جامعه‌ي اقتصادي اروپا:
اين قوانين بدون نفي ساير تمهيدات و شرايط «جامعه» يا آيين نامه‌هاي كشوري (ملي) و با هماهنگي قوانين جامعه در مورد محصولات مذكور اعمال مي‌شود. اين قوانين با شرايط حاكم بر توليد، آماده‌سازي، بازاريابي، برچسب زني، بازرسي و نيز قانون گذاري در موادغذايي و خوراكي‌هاي دامي نيز وجود خواهد داشت.
قوانين اتخاذ شده شامل موارد زير مي‌باشد:
1- قوانين توليد
2- نظام بازرسي و كنترل
3- نشانه‌هايي كه از سوي دستگاه‌هاي بازرسي، تأييد و روي برچسب محصول ظاهر مي شود 
4- اقدامات جزيي عمومي
5- واردات از كشور سوم
6- آزادي عمل در«جامعه»
7- مقررات و شرايط اداري و اجرايي
8- نصب برچسب.

*اصول توليد محصولات كشاورزي زيستي*

براي توليد محصولات باغي، زراعي و زيستي نياز به مجموعه‌ي قوانين داريم كه عبارتند از: 
تعيين مدت زمان لازم جهت انتقال به روش توليد زيستي
براساس قوانين جامعه‌ي اروپا براي انتقال توليد از روش مرسوم به روش زيستي لازم است مدت زمان خاصي، از مصرف هر نوع ماده‌ي شيميايي در زمين كشاورزي اجتناب كرد كه آن‌را دوره‌ي انتقال (گذار) مي‌نامند. اين مدت براي زمين‌هايي كه براي توليد بذر و گياهان دائمي(بجز گونه‌هاي مرتعي) به‌كار مي‌روند سه سال است.
البته مي‌توان در مناطق و محصولات خاص اين مدت را كاهش داد كه اين موضوع نيازمند تأييد مقامات مسوول آن مناطق است.

 قوانين مربوط به دوره‌ي انتقال:
درهنگام كاهش دوره‌ي انتقال بايد به نكات زير توجه داشت
1- محوطه و كالاي مورد نظر، دوره‌ي انتقالي را به پايان رسانده و يا درحال تبديل و انتقال به آن باشد.
2- استهلاك و تجزيه‌ي موادمحافظ گياهي نبايد باقيمانده‌ي قابل توجهي در خاك و يا اندام‌هاي گياهان به‌جاي گذارند.
3- كشورهاي عضوي كه قصد استفاده از مواد آفت‌كش يا داروهاي شيميايي را دارند بايد تصميم‌هاي خود را پيرامون اقدامات و نيز ميزان كاهش «دوره‌ي انتقال» را به اطلاع ساير كشورهاي عضو برسانند.
4- محصولات توليدي  در دوره‌ي انتقال را نبايد همراه با نشانه‌ها و برچسب‌هاي مربوط به توليد زيستي در بازار عرضه كرد.

 قوانين مربوط به حاصل‌خيزي و فعاليت‌هاي بيولوژيكي خاك:
حاصل‌خيزي و فعاليت‌هاي بيولوژيكي خاك را مي‌توان در صورت لزوم به صورت زير افزايش داد
1- كشت حبوبات، كودهاي سبز، گياهان با ريشه‌ي عميق‌تر و برنامه‌ي آيش چند ساله
2- افزودن موادآلي به تركيبات خاك شامل كمپوست‌ها و غيره كه در واحدهاي توليدي و براساس مجموعه‌ي مقررات محصولات فرآوري شده باشند.
با انتخاب قوانين فني مشترك پيرامون محصولات دامي زيستي، محصولات دامي هم‌چون كودهاي حيواني را مي‌توان از واحدهاي رعايت كننده مقررات شناخته شده ملي يا بين‌المللي مورداستفاده قرارداد البته براي فعال ساختن فرآورده‌هاي كمپوستي، استفاده از ريز موجودات يا تركيبات با منشاء نباتي يا به اصطلاح تركيبات «بيو ديناميك» حاصل از صنايع فرآوري، كودهاي حيواني يا نباتي نيز توصيه مي شود.

راه‌هاي از بين بردن آفات، بيماري‌ها و علف‌ها:
راه‌هاي ازبين بردن آفات، بيماري‌ها و علف‌ها را مي توان با تلفيقي از روش‌هاي زير در كشاورزي زيستي نام برد
1- انتخاب گونه‌ها و ارقام مناسب
2- اعمال شيوه‌هاي مناسب در آيش
3- اعمال مراحل و شيوه‌هاي مكانيكي در كشت
4- حفاظت از دشمنان طبيعي آفات از طريق تامين شرايط مطلوب براي آنها. 
لازم به توضيح است، در صورت بروز تهديدات اضطراري عليه محصولات زراعي، از برخي مواد تركيبي استفاده مي شود.

*استاندارد پارلمان كشاورزي ايالات متحده*

يكي از معتبرترين استانداردهاي محصولات زيستي، پارلمان كشاورزي ايالات متحده است.
براي دريافت اين استاندارد لازم است موارد زير رعايت شود:
الف- مدت سه سال پيش از دريافت برچسب زيستي، بايد از كاربرد مواد ممنوعه شامل كودهاي شيميايي و حشره‌كش‌ها در توليد محصول خودداري كرد.
ب- در زمان دريافت برچسب نيز از مواد ممنوعه و هم‌چنين پرتودهي استفاده نشده و هيچ‌گونه تغيير ژنتيكي در محصول اعمال نشده باشد.
ج- در مورد محصولات دامي از هورمون‌ها و آنتي بيوتيك‌ها در تغذيه‌ي آنها استفاده نشده و تغذيه‌ي دام با مواد 100 درصد زيستي باشد.
د- مديريت زيستي در مورد محصولات كشاورزي در تمام مراحل كاشت، داشت، برداشت، انبارداري و فرآوري و در مورد دام‌ها از زمان توليد يا خروج از تخم اعمال شده باشد.
ه - محصولات زراعي و باغي زيستي در اثر اختلال با محصولات ديگر دچار ناخالصي نشده باشند. 

ادامه دارد....