به گزارش ایسنا، بلایای طبیعی از زلزله و سیل گرفته تا طوفان و آتش‌سوزی، سالانه زندگی میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان مختل می‌کنند. تنها در پنجاه سال اخیر نزدیک به هفت میلیارد نفر تحت تأثیر این حوادث قرار گرفته‌اند. این بلایا علاوه بر خسارت‌های مالی و جابه‌جایی گسترده جمعیت، مشکلات جسمی، روانی و مرگ‌ومیرهای قابل‌توجهی را به همراه دارند. در چنین شرایطی خدمات بهداشتی و درمانی، نخستین و مهم‌ترین عامل برای حفظ جان بازماندگان محسوب می‌شود. ارزیابی سریع و دقیق وضعیت سلامتی افراد و توانایی مراکز درمانی، کلید تصمیم‌گیری‌های حیاتی در لحظه‌های بحرانی است. بدون این ارزیابی‌ها، منابع حیاتی مانند دارو، نیروی انسانی و تجهیزات ممکن است به درستی توزیع نشوند و جان‌های بیشتری از دست برود.

کشور ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی و تنوع اقلیمی، از جمله کشورهایی است که بیشترین تهدید بلایای طبیعی را تجربه می‌کند. بر اساس آمارهای بین‌المللی، تنها از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۴ بیش از ۱۲۰ حادثه طبیعی در ایران ثبت شده که عمدتاً شامل زلزله و سیل بوده است. چنین شرایطی ضرورت ایجاد سامانه‌های الکترونیکی برای گردآوری و تحلیل سریع داده‌ها را برجسته‌تر می‌کند. در زمان بحران، حجم اطلاعات بسیار بالاست و مدیریت دستی آن تقریباً غیرممکن می‌شود. بنابراین استفاده از فناوری اطلاعات و سیستم‌های ثبت داده دیجیتال می‌تواند نقشی حیاتی در کاهش آسیب‌ها ایفا کند. یک سامانه جامع ثبت اطلاعات، با جمع‌آوری داده‌های دقیق و فوری، می‌تواند به سیاست‌گذاران و نیروهای امدادی کمک کند تا بهترین تصمیم‌ها را در کوتاه‌ترین زمان اتخاذ کنند.

در این زمینه، کامبیز بهاالدین بیگی از گروه طب اورژانس کالج پزشکی از راه دور در استرالیا، با همکاری دانشگاه علوم پزشکی کرمان، پژوهشی در زمینه طراحی و پیاده‌سازی یک سیستم الکترونیک ثبت اطلاعات سلامت در حوادث و بلایا انجام داده است. هدف این کار، ایجاد سازوکاری بود که بتواند اطلاعات حیاتی بازماندگان و وضعیت کلی حادثه را در قالبی استاندارد و در دسترس گردآوری کند.

برای پیشبرد این هدف، پژوهشگران به بررسی سیاست‌ها، مشکلات و اقدامات راهبردی پرداختند تا بتوانند چارچوبی عملی برای توسعه این سامانه ارائه دهند. ایده اصلی بر پایه ساده‌سازی و استانداردسازی فرم‌های اطلاعاتی و تبدیل آنها به قالب‌های دیجیتال بود. این کار امکان ثبت دقیق‌تر داده‌ها، کاهش خطاهای انسانی و دسترسی فوری مدیران بحران به اطلاعات حیاتی را فراهم می‌سازد.

نتایج بررسی‌ها نشان دادند که وجود سامانه‌های ثبت اطلاعات ساختاریافته، چه در سطح ملی و چه از طریق ابزارهای دیجیتال و موبایلی، می‌تواند کیفیت واکنش به بلایا را به شکل چشمگیری افزایش دهد. چنین سامانه‌هایی نه تنها امکان شناسایی گروه‌های آسیب‌پذیر و تخصیص منابع بهینه را فراهم می‌کنند، بلکه از اتلاف زمان و هزینه جلوگیری کرده و هماهنگی بین بخش‌های مختلف را ارتقا می‌دهند.

از سوی دیگر، تجربه کشورهای مختلف نشان داده است که حتی در شرایطی که زیرساخت‌های فیزیکی آسیب می‌بینند، دسترسی به داده‌های الکترونیکی سلامت می‌تواند استمرار مراقبت و تحلیل‌های بعدی را تضمین کند. در این پژوهش، تأکید شده است که موفقیت مدیریت بحران وابسته به استقرار سامانه‌های کارآمد، آموزش مداوم کاربران و یکپارچه‌سازی داده‌هاست.

در جمع‌بندی این نتایج که در «مجله انفورماتیک سلامت و زیست پزشکی» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کرمان منتشر شده‌اند، پژوهشگران بیان کرده‌اند که سیستم طراحی‌شده توانسته داده‌های سلامت مرتبط با بلایا را در ۹ بخش اصلی از جمله خدمات اورژانس، پاسخ بیمارستانی، تغذیه، حمایت‌های روانی-اجتماعی، سلامت خانواده و آزمایشگاه پوشش دهد. این سیستم امکان اشتراک‌گذاری سریع اطلاعات و هماهنگی میان بخش‌های مختلف را فراهم کرده و در ارزیابی‌های اولیه نمره قابل قبولی به دست آورده است. به گفته محققان، چنین سیستمی پیش‌تر در ایران وجود نداشته و حتی در سطح بین‌المللی نیز نمونه مشابهی مشاهده نشده است، بنابراین می‌تواند نوآوری قابل‌توجهی در مدیریت بلایا محسوب شود.

افزون بر این، پژوهشگران پیشنهاد داده‌اند که برای بهره‌برداری پایدار از سامانه، باید همکاری میان وزارت بهداشت، مراکز درمانی، بخش فناوری اطلاعات و دیگر نهادهای مرتبط تقویت شود. همچنین بودجه هدفمند، آموزش تخصصی نیروی انسانی و پشتیبانی فنی مداوم برای تضمین کارایی سیستم ضروری است.

به گفته آن‌ها، اتصال این سامانه به پایگاه‌های داده موجود مانند ثبت احوال یا سامانه‌های سلامت عمومی می‌تواند گامی مهم در شناسایی سریع مصدومان و مدیریت بهتر بحران باشد.

انتهای پیام