دکتر غلامرضا گودرزی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا منطقه خوزستان، در خصوص آخرین دیدگاه‌های دانشگاه علوم پزشکی اهواز پیرامون علت تنگی‌نفس پس از اولین باران پاییزی و تحقیقات انجام‌شده در این زمینه، اظهار کرد: در هر حال پشتوانه‌های علمی و تجربیاتی که در این باره در دنیا وجود دارد، فرضیه پولن‌زایی گیاهان را مطرح می‌کند و کسی هم نمی‌تواند این مسأله را انکار کند. آسم و آلرژی پاییزه که همراه با رعد و برق و باران باشد، معمولاً یک علت بیولوژیک دارد که در دنیا نیز مشابه آن رخ داده و گزارش شده است.

وی تصریح کرد: این چیزی است که کسی نمی‌تواند آن را انکار کند و بگوید آلاینده‌هایی مانند NO2 و SO2 عامل آن باشد، زیرا یک پدیده فصلی است؛ به عبارت دیگر یک متخصص ریه انتظار دارد که 10 بیمار به او مراجعه کند اما به یکباره این حادثه رخ می‌دهد و پس از باران می‌گویند که 2 تا سه هزار نفر به بیمارستان‌ها مراجعه کرده‌اند و این جمعیت طی 2 تا سه روز به 15 هزار نفر افزایش می‌یابد؛ بنابراین این مسأله می‌تواند ارتباط دیگری داشته باشد و نمی‌توانیم آن را به آلاینده‌ها ربط دهیم.

این عضو هیأت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز در خصوص این‌که گفته می‌شود تنها 5 تا 10 درصد از گیاهان کنوکارپوس قابلیت گل‌دهی دارد و از سوی دیگر در شهرهایی مانند آبان و خرمشهر در سطح وسیع‌تری کشت شده، در حالی‌که این مشکل را در این مناطق مشاهده نمی‌کنیم گفت: من متخصص گیاه نیستم؛ ما در حوزه گیاهان این موضوع را مطرح کردیم و گفتیم که اگر مسأله هرس است، دانشکده کشاورزی پروتکل آن را بنویسد و استانداری و سازمان حفاظت محیط زیست نظارت کند و کار را انجام دهند، اما این‌که چرا در فلان شهر این عارضه وجود ندارد و در شهر دیگر مشاهده می‌شود، می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد.

پیک مراجعه‌کنندگان میانسال بیانگر عامل بیولوژیک است

گودرزی تصریح کرد: ممکن است در این شهرها پس از اهواز شروع به کاشت نهال شده باشد و به عبارت دیگر فاصله بیشتری از لحاظ زمانی وجود داشته باشد؛ در هر صورت فرضیه‌های مختلفی روی گیاه مطرح است، اما آنچه معمولاً در پاییز به‌صورت یک پیک، رخ می‌دهد و تعداد زیادی از افراد را روانه بیمارستان می‌کند با توجه به این‌که بیشتر جمعیت مراجعه‌کنندگان به مراکز بهداشتی افراد میانسال هستند، یک علت بیولوژیک دارد.

وی توضیح داد: معمولاً‌ وقتی علت صنعتی باشد، می‌تواند افراد خردسال یا بزرگسال را درگیر کند، اما وقتی پیک جمعیت روی افراد میانسال می‌افتد، نشان‌دهنده یک عامل بیولوژیک است که می‌تواند گرده گیاهان یا اسپور قارچ‌ها باشد. این گرده‌ها در شرایط مرطوب پیش از باران شاید قابل تنفس نباشند اما با جذب رطوبت و در اثر شوک اسمزی یا الکتریکی ریز و قابل تنفس می‌شوند و این امر موجب می‌شود که عوارضی را در سیستم تنفسی به دنبال داشته باشند.

متهم اصلی همان حمل‌ونقل و صنعت است

دبیر کمیته حادثه تنفسی و آلودگی هوا دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز با بیان این‌که در هر حال من صنعت را تبرئه نمی‌کنم، گفت: اعتقادم این است که گل‌دهی و گرده‌افشانی بیشتر این گیاهان در شهرهای بزرگ می‌تواند ناشی از آلودگی صنعتی باشد؛ به عبارت دیگر وقتی آلودگی زیاد باشد، گیاه این موضوع را به‌صورت یک استرس در خود ببیند و منجر به گرده‌افشانی و گل‌دهی بیشتر شود. بنابراین می‌توانیم بگوییم متهم اصلی همان حمل‌ونقل و صنعت است.

گودرزی ادامه داد: با این وجود این مسأله خود را در واکنش گیاه مستتر کرده و به عبارتی آلودگی با اثرگذاری بر گیاهان موجب پولن‌زایی بیشتر گیاه شده و پولن‌های واردشده به هوا در اثر مکانیسم شوک اسمزی و شکسته شدن می‌توانند وارد ریه افراد شده و این عوارض را به جای بگذارند.

وی در خصوص این‌که آیا این مکانیسم نیز در منابع علمی دنیا برای کنوکارپوس اثبات شده است، با تأیید این مطلب گفت: در هر صورت کارهایی نیز به‌صورت آزمایشگاهی در دانشگاه آغاز شده است، اما معمولاً مباحث آکادمیک و علمی زمان‌بر است و برای آن‌که یک فرضیه را به اثبات رساند باید زمان زیادی سپری شود زیرا کارهای آزمایشگاهی نیاز به نمونه‌برداری، رنگ‌آمیزی، کدگذاری و ... دارد. پس از آن نیز باید جلسات متعدد کارشناسی روی نتایج برگزار و آن فرضیه تأیید یا رد شود.

در ابتدای راه روی کار در زمینه کنوکارپوس قرار داریم

این عضو هیأت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز تصریح کرد: ما در ابتدای یک راه روی کار در زمینه کنوکارپوس قرار داریم؛ پولن‌ها از گیاهان مختلف وارد هوا می‌شوند اما علت آن‌که روی کنوکارپوس متمرکز شده‌ایم این است که 60 تا 70 درصد پوشش گیاهی اهواز مربوط به کنوکارپوس است و این مسأله را کسی نمی‌تواند انکار کند. به همین دلیل وقتی که چنین اتفاقی رخ می‌دهد، ابتدا پوشش گیاهی غالب را بررسی می‌کنند.

گودرزی با بیان این‌که در حال حاضر دستگاهی در دانشگاه مستقر شده که پولن‌های موجود در هوا را روی یک نوار کربنی جمع‌آوری می‌کند، گفت: پس از جمع‌آوری پولن‌ها، کارهای آزمایشگاهی روی آن‌ها انجام می‌شود اما هنوز به یک نتیجه قابل توجه و ملموس نرسیده‌ایم. در هر صورت بارش‌ها در این فرآیند نمونه‌برداری قرار می‌گیرند اما کار باید ادامه یابد و هنگامی که نتایج برای تیم تحقیقاتی دانشگاه مسلم و مسجل شود، نظر خود را به‌صورت علمی و شفاف به مراجع ذی‌صلاح اعلام می‌کنیم.

هر نتیجه‌ای که از بوته آزمایش بیرون آید انعکاس می‌دهیم

وی خاطرنشان کرد: البته در دنیای علم هم هیچ تعصبی وجود ندارد و هر نتیجه‌ای که از بوته آزمایش بیرون آید آن را به جامعه انعکاس می‌دهیم و این رسالت علمی بر عهده دانشگاه قرار دارد. ممکن است که نتایج نشان دهد گرده‌افشانی کنوکارپوس در این عارضه دخیل نیست و ممکن است این فرضیه رد یا تأیید شود. در هر صورت دانشگاه باید این رسالت علمی را به‌درستی انجام دهد.

دبیر کمیته حادثه تنفسی و آلودگی هوا دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز در خصوص این‌که آیا همچنان مهم‌ترین فرضیه دانشگاه در این خصوص بر پولن‌زایی کنوکارپوس است، گفت: در هر صورت در سال‌های گذشته هم سازمان حفاظت از محیط زیست، هم اداره‌کل هواشناسی و هم خود من با توجه به حیطه تخصصی‌ام که آلودگی هوا است، آلاینده‌های معیار را اندازه‌گیری کرده‌ایم؛ واقعیت این است که مقدار این آلاینده‌ها نه تنها در حد استاندارد نبوده بلکه پایین‌تر از آن بود و با فرآیند بارش حتی مقادیر آن‌ها کاهش پیدا کرد؛ بنابراین این آلاینده‌ها نمی‌توانند عامل این پدیده باشند.

عوارض تنگی نفس با باران اسیدی منطبق نبوده است

گودرزی تصریح کرد: از سوی دیگر عوارضی که در مردم مشاهده می‌شود و با ابتلا به آن‌ها به بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند، عوارضی نیست که متوجه آلاینده‌های معیار شامل اوزون، مونوکسید کربن، دی‌اکسید گوگرد، دی‌اکسید نیتروژن و ذرات معلق باشد؛ همچنین مسأله باران اسیدی نیز که در تمام دنیا مشهور است، نمی‌تواند مطرح شود زیرا علائم آن به این شکل نیست.

وی همچنین در خصوص 2 برابر شدن آسم در میان دانش‌آموزان استان طی یک‌سال گذشته و ارتباط آن با این پدیده با وجود دربرگیری 2 طیف خردسال و بزرگسال در منشأ‌های صنعتی، اظهار داشت: اگر اتفاقی در زمینه آلودگی هوا رخ دهد مانند آنچه در سال 1952 در لندن یا در دره میوز بلژیک رخ داد و حوادث دیگر که در تاریخ حوادث آلودگی هوا در متون علمی دنیا به آن اشاره می‌شود، معمولاً افراد بسیار آسیب‌پذیر 2 قشر جمعیت یعنی خردسالان و بزرگسالان بوده‌اند.

دبیر کمیته حادثه تنفسی و آلودگی هوا دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز افزود: آنچه که در اهواز مشاهده کردیم، بیشتر جمعیت میانسالان بودند؛ البته مفهوم این امر آن نیست که در اهواز خردسالان یا بزرگسالان در میان مراجعه‌کنندگان وجود نداشتند اما درصد زیادی از جمعیت مراجعه‌کنندگان در میانسالان متمرکز بودند و این مسأله ما را به این فرضیه نزدیک‌تر می‌کند که علت آن می‌تواند یک عامل بیولوژیک باشد تا علت‌های شیمیایی و صنعتی.

گودرزی درباره این‌که درصد آسم و آلرژی در میان خردسالان رشد کرده است، گفت: در هر صورت در منطقه‌ای با رطوبت بالا زندگی می‌کنیم و تمام متخصصان آسم، آلرژی و فوق تخصص‌های ریه نیز بر این امر صحه می‌گذارند که مناطق مرطوب، افراد را نسبت به ابتلا به آسم و آلرژی مستعد می‌کند؛ بنابراین هم رطوبت در آسماتیک کردن افراد تأثیر دارد و هم می‌تواند به‌صورت غیرمستقیم موجب رشد قارچ‌ها و کپک‌ها شود که آن‌ها نیز از عوامل مؤثر بر ایجاد آلرژی هستند.

وی زندگی در نواحی صنعتی را یک فاکتور دیگر دانست و گفت: در وسط شهر اهواز کارخانه فولاد مستقر است و دود صنایع دیگر را نیز در گوشه و کنار شهر می‌توانیم ببینیم؛ همین دود و آلاینده‌ها از عواملی هستند که ریه افراد را آسیب‌پذیر می‌کنند. ریه ساکنان این مناطق مانند ریه افراد در شهرهای پاک نیست و می‌تواند با تلنگری به هم بریزد و مشکل پیدا کند، زیرا ریه افراد در محیط‌های شهری صنعتی آسیب‌پذیر است.

مهم‌ترین فرضیه دانشگاه در صورت رد دخالت کنوکارپوس

دبیر کمیته حادثه تنفسی و آلودگی هوا دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز در خصوص این‌که در صورت رد فرضیه کنوکارپوس در تحقیقات این دانشگاه آیا فرضیه دیگری نیز مطرح است، اظهار داشت: با توجه به آن‌که می‌گوییم منشاء آن بیولوژیک است، فرضیه‌های دیگر بیشتر با تمرکز بر اسپور قارچ‌های موجود در هوا دنبال می‌شود زیرا میکروارگانیسم‌هایی مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارج‌ها می‌توانند در هوا زندگی کنند که به آن‌ها Airborne Aerosoles می‌گوییم و از طریق هوا منتقل می‌شوند.

گودرزی با بیان این‌که این میکروارگانیسم‌ها در ریزگردها نیز وجود دارند، افزود: شاید منشأیی که آن‌ها را به طور طبیعی به هوا وارد می‌کند نیز همین Dust و ذرات باشد؛ همچنین در مباحث آسم و آلرژی به‌خصوص در این پدیده، اسپور قارچ‌ها نیز می‌تواند به‌عنوان یکی از متهم‌ها مطرح باشد.

وی تصریح کرد: تلاش می‌کنیم هم‌زمان با نمونه‌برداری روی پولن‌ها یک فاز جدید تحقیقاتی نیز روی اسپور قارچ‌ها باز کنیم که البته به لحاظ تکنیکی پیچیدگی‌های خاص خود را دارد اما سعی می‌کنیم با دعای مردم و لطف خداوند این بخش را نیز پوشش دهیم.

این عضو هیأت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز در خصوص فرضیه اوزون تروپوسفری که پیش از این توسط وی مطرح شده بود، نیز گفت: این فرضیه را در سال 92 مطرح کردم زیرا آن زمان گفته می‌شد که رعدوبرق شدید بوده و این موضوع با برخی از متون علمی انطباق داشت.

گودرزی افزود: در بررسی‌های بعدی مشاهده کردیم که تا حدودی شواهد آن تطابق ندارد و این فرضیه مردود شد؛ البته میزان اوزون را امسال هم مانند سال گذشته اندازه‌گیری و مقادیر آن را کنترل می‌کنیم هرچند که اعداد بسیار پایین بود. همچنین قرار است اطلاعات مربوط به آلاینده‌های معیار با همکاری اداره‌کل هواشناسی به‌صورت برخط در اختیار تیم تحقیقاتی دانشگاه قرار گیرد.