قاسم منفرد، پژوهشگر مرکز پژوهشی آرا در گفت‌وگو با ایسنا، با تأکید بر نقش حیاتی افکار عمومی در حکمرانی امنیتی، این متغیر را ظرفیتی راهبردی دانست که در صورت مدیریت علمی و مؤثر، می‌تواند به پشتوانه‌ای قدرتمند برای تاب‌آوری ملی تبدیل شود.

وی تصریح کرد: در شرایط جنگی، افکار عمومی نه تهدید، بلکه ظرفیتی راهبردی برای افزایش اقتدار ملی است؛ مشروط بر آنکه به‌صورت علمی رصد، تحلیل و مدیریت شود.

ساختار سه‌لایه‌ای افکار عمومی

منفرد در تبیین ساختار افکار عمومی، آن را متشکل از سه لایه دانست و گفت: لایه هیجانی، شامل بروز احساسات دینی، ملی و ضدصهیونیستی است که در قالب تجمعات و حمایت‌های مردمی تجلی می‌یابد. لایه تحلیلی به ارزیابی عقلانی هزینه‌ها و پیامدهای درگیری نظامی پرداخته و خواهان شفافیت و اقناع‌سازی از سوی نهادهای رسمی است. در نهایت، لایه کنشی، مشارکت در اقدامات داوطلبانه، پویش‌های ملی و حمایت اجتماعی از نیروهای مسلح را شامل می‌شود.

وی افزود: ترکیب این لایه‌ها، افکار عمومی را به ابزاری حیاتی در مدیریت بحران‌های امنیتی تبدیل کرده است.

موانع ساختاری و نهادی در مدیریت افکار عمومی

این پژوهشگر با بیان اینکه تحقق کارکردهای افکار عمومی مستلزم رفع موانع ساختاری، ارتباطی و نهادی است، خاطرنشان کرد: تجارب گذشته و تحولات اخیر نشان می‌دهد که در نبود سازوکارهای یکپارچه، داده‌محور و مبتنی بر حکمرانی مشارکتی، هماهنگی میان مردم، نخبگان، رسانه‌ها و نهادهای تصمیم‌ساز دچار اختلال می‌شود و اثربخشی سیاست‌ها در مدیریت افکار عمومی کاهش می‌یابد.

چالش‌های کلیدی در بهره‌گیری از افکار عمومی

منفرد در ادامه به مجموعه‌ای از چالش‌های اصلی اشاره کرد که مانع بهره‌برداری مطلوب از ظرفیت افکار عمومی، به‌ویژه در شرایط جنگی، می‌شوند.

وی اظهار داشت: نبود سامانه علمی و منسجم برای رصد نگرش‌های عمومی، فرسودگی الگوهای سنتی اطلاع‌رسانی و روایت‌پردازی، ضعف در هم‌افزایی میان رسانه‌های رسمی، نخبگان فرهنگی و نهادهای سیاست‌گذار، شکنندگی اعتماد عمومی در برابر پیام‌های متناقض و شایعات، و فقدان ساختار یکپارچه در حکمرانی ادراکی و مدیریت امنیت روانی جامعه، از جمله این چالش‌ها هستند.

راهبردهای پیشنهادی برای ارتقای تاب‌آوری ملی

این پژوهشگر در پاسخ به چالش‌های مطرح‌شده، به مجموعه‌ای از راهبردهای سیاستی اشاره کرد و گفت:توسعه  زیرساخت‌های داده‌محور برای پایش ادراک عمومی با بهره‌گیری از هوش مصنوعی و کلان‌داده، راه‌اندازی سامانه ملی پایش افکار عمومی با حضور تحلیل‌گران میان‌رشته‌ای، بازآفرینی مدل‌های اطلاع‌رسانی و تقویت روایت‌سازی ملی از طریق تأسیس مرکز ملی روایت‌های راهبردی، افزایش مشارکت اجتماعی از طریق فعال‌سازی نهادهای داوطلب و گروه‌های جهادی برای کاهش اضطراب عمومی و تقویت پیوند دولت-ملت، تغییر در الگوی حکمرانی بحران به سمت مدل‌های تعاملی و انعطاف‌پذیر همراه با سازوکارهای بازخوردپذیر و شفافیت در تصمیم‌سازی می‌تواند به عنوان راهکار مطرح شود.

سرمایه‌گذاری بر امنیت روانی با استفاده از برنامه‌های سواد رسانه‌ای

منفرد همچنین بر انجام اقدامات فوری تأکید کرد و گفت: تشکیل اتاق عملیات روانی-رسانه‌ای برای هماهنگی روایت‌ها و پاسخگویی سریع به شایعات، تقویت ارتباط مستقیم با مردم از طریق نشست‌های خبری، سامانه‌های تعاملی و شبکه‌های محلی، و تولید محتوای اقناعی توسط نخبگان فرهنگی، از جمله این اقدامات است.

وی افزود: استفاده از ظرفیت نهادهای مردمی برای تقویت انسجام محلی و مدیریت اضطراب اجتماعی نیز ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.

ضرورت هم‌افزایی نهادی برای افزایش تاب‌آوری

این پژوهشگر در جمع‌بندی سخنان خود تأکید کرد: هم‌افزایی میان نهادهای رسانه‌ای، امنیتی، فرهنگی و مردمی، همراه با تغییر رویکرد به حکمرانی تعاملی، می‌تواند تضمین‌کننده تاب‌آوری اجتماعی و ثبات ملی در مواجهه با تهدیدات آینده باشد.

انتهای پیام